МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

Установа адукацыі

“Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт”

Інтэграваны модуль "гісторыя": гісторыя беларусі (у кантэксце еўрапейскай цывілізацыі)

Планы семінарскіх заняткаў

і заданні для самастойнай працы студэнтаў дзённага аддзялення

ў 2014/2015 навучальным годзе

Мінск 2013

УВОДЗІНЫ

На сучасным этапе развіццё вышэйшай адукацыі накіравана на пераўтварэнне студэнта з аб’екта навучання ў актыўнага суб’екта адукацыйнага працэса. На першы план выходзіць самастойная праца студэнта па авалоданні вучэбным матэрыялам. Зыходзячы з гэтага, семінарскія заняткі павінны ствараць сумеснае практычна-дзейнаснае асяроддзе для вырашэння вучэбных задач выкладчыкамі і студэнтамі.

У працэсе правядзення семінарскіх заняткаў па курсу “Гісторы Беларусі” студэнт набывае новыя эмпірычныя, тэарэтычныя і аксіялагічныя веды, фарміруе ўменні і навыкі па іх сістэматызацыі і канцэптуалізацыі; авалодвае базавымі гістарычнымі паняццямі, тэарэтычнымі і каштоўнаснымі алгарытмамі вучэбнага прадмета; вырашае пазнаваўчыя задачы; набывае вопыт па аналізу дакументальных крыніц і літаратуры. Такі падыход разглядаецца кафедрай у якасці неабходнай умовы для паспяховай прафесійнай дзейнасці, развіцця аналітычнага гуманітарнага мыслення, фарміравання ў студэнтаў інтэлектуальных і творчых здольнасцей як асновы прафесійнай кампетэнтнасці. Таму на семінарах павінны панаваць арганізацыйныя і інтэлектуальныя ўмовы для актыўнай самастойнай работы студэнтаў і адначасова для кантролю якасці атрыманых ведаў і ўменняў.

У адпаведнасці з праграмай курса “Гісторыя Беларусі” большасць вучэбнай работы прадугледжана ў форме самастойнай працы студэнтаў.

Семінарскія заняткі арыентаваны на самастойную падрыхтоўку студэнтаў па вызначаных тэмах. Яны патрабуюць асэнсавання атрыманай інфармацыі, разумення вучэбных, дакументальных і навуковых матэрыялаў. На кожны семінар студэнтам прапаноўваецца тэма, якая ўтрымлівае некалькі вучэбных пытанняў для яе ўсебаковага разгляду.

Вывучэнне неабходнага матэрыяла па кожнай тэме прадугледжвае выкарыстанне:

1) асноўнай літаратуры, якую складаюць абагульняючыя працы і вучэбныя дапаможнікі. У якасці асноўнага выступае вучэбнае выданне “Гісторыя Беларусі” пад рэдакцыяй прафесара Я.К.Новіка, дапушчанае Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь у якасці вучэбнага дапаможніка для студэнтаў устаноў, якія забяспечваюць атрыманне вышэйшай адукацыі (гл. Новік Я.К. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў – па 2008 г.: вучэбны дапаможнік / Я.К. Новік, І.Л. Качалаў, Н.Я. Новік; пад. рэд. Я.К. Новіка. – Мінск : Выш. шк., 2009. – 512 с.). Таксама рэкамендуецца выкарыстанне ішных падручнікаў, вучэбных дапаможнікаў і вучэбна-метадычных комплексаў, прыведзеных у спісе літаратуры. Паколькі вучэбныя пытанні па-рознаму раскрыты ў падручніках, выкладчыкі зыходзяць з мэтазгоднасці звароту да дадатковай вучэбнай і навуковай літаратуры.

2) дадатковай літаратуры, якая ўключае калектыўныя і манаграфічныя даследаванні, навуковыя артыкулы, прысвечаныя больш вузкім пытанням у рамках разглядаемай праблемы. Зварот да дадатковай літаратуры дае магчымасць больш глыбока раскрыць вынесеныя на абмеркаванне вучэбныя пытанні, а таксама можа быць карыстным пры падрыхтоўцы асобных рэфератыўных паведамленняў.

3) дакументальных крыніц, якія ўтрымліваюць арыгінальныя дакументы, архіўныя матэрыялы, інтэрв’ю і ўспаміны. Кантралюемая самастойная работа студэнтаў (КСРС) у якасці састаўнога элемента курса рэалізуецца праз заданні для самастойнай працы, якія прадугледжваюць вывучэнне студэнтамі запланаваных дакументаў у рамках вучэбных тэм. З гэтай мэтай студэнтам неабходна мець асобны сшытак, дзе робяцца кароткія выпіскі (цытаты), якія найбольш выразна характарызуюць вывучаемую праблему. У час заняткаў студэнты карыстаюцца зробленымі выпіскамі, падцвярджаюць і абгрунтоўваюць імі свае высновы ў ходзе вусных адказаў (падрабязнае канспектаванне дакументаў не з’яўляецца неабходным!).

Падрыхтоўку да семінарскіх заняткаў трэба пачынаць са складання плана адказу. Пры гэтым рэкамендуецца прытрымлівацца наступнай схемы: 1) гістарыяграфія і крыніцы па праблеме, 2) прычыны і сутнасць падзеі, 3)наступствы і значэнне падзеі, 4) высновы па пытанню. Асобная ўвага пры гэтым надаецца тэарэтычным, гістарыяграфічным і крыніцазнаўчым аспектам разглядаемай тэмы.

Студэнтам неабходна памятаць, што вуснае паведамленне не ўяўляе звычайнае рэпрадуктаванне тэкста падручніка. Важным з’яўляецца выпрацоўка ўласнага меркавання і разумення праблемы, што павінна быць фактычна аргументаваным і тэарэтычна абгрунтаваным. Пры падрыхтоўцы рэкамендуецца прадумаць дадатковыя, гістарычна абгрунтаваныя пытанні па тэме семінара, якія ў першую чаргу выклікаюць неадназначныя меркаванні, з’яўляюцца спрэчнымі і падштурхоўваюць да дыскусіі. Дыскусія па прапанаваных студэнтамі праблемах павінна стаць адметнасцю кожнага семінара.

Адказы на семінарскіх занятках павінны завяршацца высновай.

Асобнае месца ў структуры семінараў займаюць рэфератыўныя паведамленні, якія дазваляюць студэнтам прадэманстраваць эмпірычныя і тэарэтычныя веды, уменні сістэматызаваць і тэарэтычна абагульняць гістарычную інфармацыю падручнікаў і крыніц. Да кожнага семінара прапануецца некалькі тэм рэфератаў, прысвечаных розным аспектам беларускай гісторыі, важным падзеям і датам мінуўшчыны,

Асновай высокіх вучэбных вынікаў студэнтаў з’яўляецца падрыхтоўка да семінарскіх заняткаў з выкарыстаннем асноўнай і дадатковай літаратуры, першакрыніц, і сістэматычная работа на іх на працягу ўсяго семестра.

Прапанаваны вучэбна-метадычны матэрыял утрымлівае пералік тэм і пытанняў да семінараў, спісы асноўнай і дадатковай літаратуры, тэмы рэфератыўных паведамленняў і заданні для самастойнай працы, неабходныя для падрыхтоўкі студэнтаў да семінарскіх заняткаў.

Планы падрыхтаваны ў адпаведнасці з рэкамендацыямі РІВШ старшым выкладчыкам С.П. Кубека і дацэнтам А.Г. Цымбалам.

Семінар 1. Цывілізацыйная спадчына старажытнага свету, сярэдніх вякоў і Беларусь

1. Прычыны ўтварэння старажытнарускай дзяржаўнасці, праблемы яе існавання ў сучаснай гістарыяграфіі. Полацкае і Турава-Пінскае княствы – першыя раннефеадальныя дзяржавы на тэрыторыі Беларусі.

2. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: розныя тэарэтычныя падыходы і канцэпцыі. Унутраная і знешняя палітыка ВКЛ у ХІV–першай палове ХVІ ст. Крэўская ўнія 1385 г.

3. Сацыяльна-эканамічнае развіццё ВКЛ ў ХІV–ХVІ стст. Аграрная рэформа Жыгімонта II Аўгуста 1557 г.

4. Узнікненне Беларусі: розныя падыходы і навуковыя канцэпцыі. Фарміраванне беларускай народнасці.

ЛІТАРАТУРА

1. Гiсторыя Беларусi: у 6 т. / В. Вяргей, І. Ганецкая, М. Гурын [і інш.]. / пад рэд. М.П. Касцюка [і інш.]. – Мінск, 2000. Т.1. Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст.

2. Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю.Бохан [і інш.]; рэд. кал.: М.Касцюк (гал. рэд.) [і інш.] – Мінск, 2008. Т.2. Беларусь у перыяд Вялікага княства Літоўскага.

3. Гісторыя Беларусі: вучэб. дап.: у 2 ч. / Пад рэд. Я.К. Новіка, Г.С. Марцуля. – 2-е выд. – Мінск, 2007. – Ч.1: Ад старажытных часоў па люты 1917 г.

4. Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды / М.І. Ермаловіч. – Мінск, 2001.

5. Ермаловіч М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае / М.І.Ермаловіч. – Мінск, 2000.

6. Казлякоў У.Р. і інш. Гісторыя Беларусі ў кантэксце еўрапейскай цывілізацыі / У.Р. Казлякоў [і інш.]. Дапам. / пад рэд. Л.В. Лойкі. – Мінск, 2003.

7. Ковкель И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И.Ковкель, Э.С.Ярмусик. – Минск, 2006.

8. Новік Я.К. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў – па 2008 г.: вучэб. дапам./ Я.К. Новік, І.Л. Качалаў, Н.Я. Новік; пад рэд. Я.К.Новіка. – Мінск, 2009.

9. Нарысы гісторыі Беларусі: у 2 ч. / М.П. Касцюк [ і інш.]. – Мінск, 1994.– Ч. 1.

10. Рогалев А. Великое княжество Литовское: поиски исторических закономерностей / А. Рогалев. – Минск, 1993.

11. Саверчанка У. Вялікае княства Літоўскае і ўтварэнне дзяржавы // Беларускі гістарычны часопіс. 1993. № 2. С. 11–17.

12. Трещенок Я.И. История Беларуси: учеб. пособие: в 2 ч. / Я.И.Трещенок. – Могилев, 2005. – Ч.1. Досоветский период

13. Чигринов П. Г. Очерки истории Беларуси: учеб. пособие / П.Г. Чигринов. – Минск, 2007.

14. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Мінск, 1993–2003.

Дадатковая літаратура

1. Аповесць пра Міндоўга і Войшалка // Спадчына. 1990. № 3.

Арлоў У. Таямніцы Полацкай гісторыі / У. Арлоў. – Мінск, 2000.

2. Арлоў У. Дзесяць вякоў Беларускай гісторыі (862–1918): Падзеі. Даты. Ілюстрацыі / У.Арлоў, Г. Сагановіч. – Вільня, 2000.

3. Возникновение классового общества и белорусской государственности (VI–середина ХІІІ в.) // История Беларуси / под ред. А. Кохановского, О. Яковенко. – Минск, 2001.

4. Заяц Ю. У истоков белорусской государственности // Гістарычная навука і гістарычная адукацыя ў Рэспубліцы Беларусь. Новая канцэпцыя і падыходы: у 2 ч. – Мінск, 1994. Ч.I.

5. Кузнецов И. История государства и права / И.Кузнецов, В. Шелкопляс. – Минск, 2004.

6. Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХVІІІ стагоддзя / Г.Сагановіч. – Мінск, 2001.

7.Тарасаў К. Памяць пра легенды / К. Тарасаў. – Мінск, 1994.

Чаропка В. Ліцвіны-славянскі народ // Беларуская мінуўшчына. 1993. №№ 3 – 4

8. Штыхаў Г. Вытокі беларускай дзяржаўнасці // Беларускі гістарычны часопіс. 1993. № 1. С. 25–33.

9. Юхо Я. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі / Я. Юхо. – Мінск, 2000.

10. Юхо Я. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск, 1991.