2. Суббірлікті вакциналар адекватты иммунды жауап тудыра алатын антиген фрагменттерінен тұрады.Ондай вакциналар микроп бөлшектерінен тұрады немесе гендік инженерлік жолмен лабораторияда алынған болады. Суббірлікті вакциналар мысалына микроорганизм бөлшектерінен тұратын Streptococcus pneumoniae -ға қарсы вакцина және А типті менингококқа қарсы вакцина жатады.

3. Рекомбинантты суббірлікті вакциналарды (вирусты гепатит В) вирусты гепатит В генетикальқ материалын нан пісіру ащытқысына енгізіп жасайды.Вирусты ген экспрессия нәтижесінде антиген материалын тазартып, адъювантпен байланыстырылады.Қауіпсіз нәтижелі вакцина алынады.

4. Рекомбинанты векторлы вакциналар

Вектор тасымалдаушы ретінде ауру тудыратын микроорганизмнің

генетикальқ материалы енгізілген әлсізденген бактерия немесе вирус

болады.

Вакциналарды әрдайым жетілдіруге қарамастан кейбір жағдайлар

өзгертуге келмейді, мысалы, вакциналарға стабилизатор қосу, қоректік

орта қалдықтары болуы, антибиотиктер қосу т.б. т.с.с.Әр түрлі

фирмамен шығарылатын вакциналар әр түрлі болады.Сонымен қатар

белсенді және инертті ингредиенттер әрқашан сәйкес болмайды.

Осылайша, жаңа буынды вакциналар құрастыру көптеген білім

салаларының жетістіктерін қолданатын жоғары технологиялық процесс.

Бақылау сұрақтары:

1. Вакцина мен вакцинопрофилактикаға сипаттама беріңіз

2. Иммундау түрлерін, олардың қолданылуын атаңыз

3. Вакцинопрофилактиканың негізін қалаған кім?

4. Вакцинаның негізгі түрлері

5. Тірі вакциналарға сипаттама беріңіз

6. Поливалентті вакциналарға сипаттама беріңіз.

№15 Дәріс

Тақырыбы: «Иммунологиялық зерттеулердегі таңдамалы әдістері».

Мақсаты: Иммунологияда аса кең таралған ИФТ мен РИТ әдісі мен оны қою әдістемесін үйрету.

Зерттелетін материялдың құрлымдағы микробтың антигеннің немесе сарысудағы антиденелерді анықтауға мүмкіндік беретін -бұл қатты фазалық ферментті анализ

а). Мақсаты: микробтардың антигендерін анықтау.

Ингредиенттері:полистиролды планшеттердің ойықтарына бекітілген белгілі антиденелер; құрамында микробтың анигені бар зерттелетін материял;зерттелетін микробтың антигеніне пероксидазамен белгіленген спецификалық антиденелер ,Ортофенилендиамин.

Техникасы кезеңдері:1) белгілі антиденелер бекітілген полистиролды плланшеттін ойықтарына микробтың антигені бар зерттелетін материял енгізіледі.30-40 мин 37C⁰ инкубацияланады.Детергент қосылған арнайы буферлі ертіндімен ойықтар шайылады.

2) Пероксидазамен белгіленген антиденелер ойықтарға енгізіледі.30-40 мин 37C⁰инкубацияланады.Детергент қосылған арнайы буферлі ертіндімен ойықтар шайылады.

3) Ортофенилендиамин қосылғаннан кейін планшеттер бөлменің қараңғы орнында 20 мин ұсталады.

Нәтижелері: зерттелген материялдың құрамында микробтың антигендері болғанда олар ойықтардың түбіндегі антиденелермен байланысады. П_хбелгіленген антиденелерді содан кейін ойықтарға енгізгенде оларда микробтың антигендерімен байланысады. А_t+A_g+ А_t- П_хкомплексі түзіледі.Ақырғы кезде ойықтарға енгізілген О_ф, П_х-мен байланысып қоңыр түсті болады. Бұл нәтижелі реакция. Егер зерттелген материялда микробтың антигендері болмаса, онда буфермен шайғаннан кейін ойықтардың түбінде тек қана белгілі антиденелер орналасады. Содан кейін енгізген П_х-мен белгіленген антиденелер ойықтардан буфермен шайылып кетеді.Реакцияның аяғында О_ф түссіз боп қалады.Бұл нәтижесіз реакция.

б) Мақсаты: спесификалық антиденелерді анықтау

Ингредиенттері: полистиролды планшеттердің ойықтарына бекітілген белгілі антигендер;зерттелетін сарысу:пероксидазамен белгіленген белнілі микробты глобулинге қарсы сарысу;ортофеилендиамин.

Техникасы, кезеңдері:1) белгілі антигендер полистиролды плланшеттін ойықтарына микробтың антигені бар зерттелетін сарысу енгізіледі.30-40 мин 37C⁰никубациялайды.Детергент қосылған арнайы буферлі ертіндімен ойықтар шайылады.

2) Пероксидазамен белгіленген АГС ойықтарға енгізіледі.30-40 мин 37C⁰никубациялайды.Детергент қосылған арнайы буферлі ертіндімен ойықтар шайылады.

3) Ортофеиленендиамин қосылғаннан кейін планшеттер бөлменің қараңғы орнында 20 мин ұсталады.

Нәтижелері: зерттелген сарысудың құрамында антиденелер болғанда олар ойықтардың түбіндегі антигендермен байланысады және буферлі ертіндімен шайылып кетпейді. Содан кейін енгізілген АГС -П_х ойықтардың түбінде қалады. А_t+A_g+ АГС- П_х

Түзіледі. Енгізілген О_ф, П_х-мен байланысып қоңыр түсті болады. Бұл нәтижелі реауция.

Егер зерттелген сарысуда антиденелер болмаса, онда ойықтардың түбінде тек қана алдын ала бекітілген микробтың антигені қалады. Содан кейін енгізген АГС -П_х-мен буферлі ерітіндімен шайылып кетеді.Реакцияның аяғында О_ф түссіз боп қалады.Бұл нәтижесіз реакция.

Радиоиммунды анализ, РИТ

• Зерттелетін материялдың құрамындағы антигенді, сондай ақ сарысудың құрамындағы антиденелерді анықтауға бағытталған зерттеу әдісі.

• РИТ өтізу үшін антиген немесе антидене радиоизотоппен таңбаланады және полистиролды планшеттің ойықтарының түбіне бекітіледі.

• Микробтың антигенін анықтау үшін ойықтардың түбіне изотоппен таңбаланған антиденелер бекітіледі. Содан кейін бекітілген антиденелерге құрамында микробтың антигені бар зерттелетін материял қосылады.Антиген -антидене комплексі түзілгеннен кейін ойықтарға изотоппен таңбаланған микробтың антигені қосылады. Таңбаланған микробты антиген тек қана алдында енгізілген антигенмен байланысқаннан кейін қалған антиденелердің активті орталықтарымен қосылады. Ойықтардың түбінде қалған антигеннің пайызын немесе изотоптың мөлшерін есептеу арқылы әдістің нәтижесі бағаланады.

Қолдануға ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

1. Е. С. Воронин және т.б. “Иммунология”, Москва, 2002 ж.

2. А.А. Шортанбаев және т.б. “Иммунология”, Алматы, 2006 ж.

3. А.Қ. Бұлашев “Иммунология”, Астана, 1999ж.

4. А.А. Ярилин “Основы иммунологии”, 1999ж.

5. А. Ройт және т.б. “Иммунология”, Москва, 2000ж.

6. Р.М. Хайтов, Игнатаева Г.А., Сидорова.И.Г., “ Иммунология”, 2000ж.

7. Р.М. Хайтов 2006 ж.

8. Е.С.Белозеров, В.С . Мошкевич, А.А. Шортанбаев – Клиническая иммунология и аллергология, Алма-Ата, Қайнар, 1992 ж., 8-12.

9. Р.В. Петров Иммунология., М., Медицина. 1983. 17-31.

10. А.Е. Вершигора – Общая иммунология, Киев, Высшая школа, 1990, 34-100.

11. В.Г. Галактионов Иммунология. – М.: Изд-во МГУ, 1998. 408 с.

12. А.Ройт, Дж.Бростофр, Д. Миел Иммунология. Пер. с англ – М.: Мир, 2006. 895с.

13. Р.М.Хаитов, Л.П. Алексеев Физологическая роль главного комплекса гистосовместимости человека // Иммунология. 2001. №3. С.4 - 12.

14. Н.А.Маянский, А.Н. Маянский, Номенклатура и функции главного комплекса гистосовместимости человека // Иммунология. 2006. № 1. С. 43-46 б.

15. А.С. Симбирцев Цитокины – новая системорегуляция защитных сил ағзаа//Цитокины и воспаления, 2002.-№1-С9-16.

16. И.В. Шигина Иммунология, 2006

17. Т.Д.Ұқбаева, К.С.Бабаева, Л.Д.Сәдібекова. Зертханалық клиникалық иммунология. Оқу-әдістемелік құрал. Кентау, 2006 ж.

Т.Д.Ұқбаева, К.С.Бабаева. Иммунология терминдерінің орысша-қазақша қысқаша сөзідігі. Түркістан, 2007 ж.

18.И.А.Кондратьева, А.А.Ярилин, С.Г.Егорова и др. Практикум по иммунологии. –Москва, Academa, 2004, 271 с.

СӨЖ тапсырмалары

1 тақырып: «Ағзаның физиологиялық қорғау жүйесі».

Бақылау сұрақтары

1. Иммунологияға анықтама беріңіз

2. Иммунология нені зерттейді?

3. Иммунологияның қандай бөлімдерін білесіз?

4. Иммунологияның жасушалық (фагоцитарлы) теориясын кім алғаш ашты?

5. Иммунитеттің гуморальды теориясын кім ұсынды?

6. «Анафилаксиялық шок» ұғымын кім енгізді?

7. Иммунитет дегеніміз не?

8. Шығу тегі бойынша иммунитеттің түрлерін айтыңыз

9. Активті және пассивті иммунитет дегеніміз не?

10. Туа пайда болған иммунитеттің жүре пайда болғаннан қандай айырмашылығы бар?