1. Жарнама түсінігі, түрлері.

2. Тауар, жұмыс, қызмет көрсету салаларындағы кәсіпкерлік қатынастарды құқықтық реттеу.

3. Биржа түсінігі және оның пайда болуы, түрлері

Негізгі ұғымдар: жарнама, тауар, жұмыс, қызмет, биржа, тауар биржасы, қор биржасы, валюталық биржа.

1. Жарнама (француз тілінде «reclame», латынша «reclame» - айқайлап айту) – тауар лар мен қызмет түрлерінің тұтынушылық қасиеті туралы әр түрлі іс-шаралар, бір нәрсені хабарлау. Жарнама қай кезде де адамдармен тиімді болатындай қарым-қатынасқа бағытталады. Жарнамалық шығармашылық - әлемдік мәдениеттегі өзінше бөлек объект.

Сауданы мәдениетті жүргізуде бірден бір қажетті іс – жарнама. Тұтынушыға қажетті тауарды табуға, ал өндіруші мен сатушыға оны өткізуге көмектесе отырып, жарнама айналымды жеделдетеді.

Жарнама дегеніміз – қаржыландыру көзі анық көрсетілген БАҚ арқылы жүзеге асатын, жеке көрсетілмейтін, тауар мен қызметті қиылжыту нысаны: жарнаманың мәні оның қоғамдағы алатын қоғамдық, экономикалық, маркетингтік және коммуникациялық рөліне байланысты. Жарнаманың қоғамдық рөлі оның адамның санасы, көзқарасы, пікірлері мен мінез-құлықтың қалыптасуына әсерін тигізуінде. Сәннің, стильдің жеке дизаинның беталасын көрсету арқылы жарнама адамның эстетикалық қажеттілігіне әсер етеді. Жарнама сұраныс пен ұсыныс жасауға, бәсекенің пайда болуына, инвестиция үйіруге, өткізу нарығының кеңентіке әсерін тигізеді.

Жарнама туралы 2003 жылғы 19 желтоқсандағы N 508-ІІ Қазақстан Республикасының Заңы 3-бабына сәйкес, жарнама – адамдардың беймәлiм тобына арналған және жеке немесе заңды тұлғаларға, тауарларға, тауар белгiлерiне, жұмыстарға, көрсетiлетiн қызметтерге қызығушылықты қалыптастыруға немесе қолдауға арналған және оларды өткiзуге жәрдемдесетiн кез келген нысанда, кез келген құралдардың көмегiмен таратылатын және орналастырылатын ақпарат.

Жарманың мақсаты тауар туралы ақпараттандыру, еске салып тұру немесе сол тауарға тұтынушының сенімін арттыру болып табылады.

Мақсатына қарай жарнаманы: ақпараттандырушы, сендіруді, еске алушы деп бөлуге болады.

Жарнама түрлері:

1. Баспалық жарнама – газет, журналдардағы жарнама.

2. Радио мен теледидардағы жарнама. Радио мен теледидар – қуатты жарнама құралы. Көп адамдар үшін оқығанға қарағанда есте сақтау оңай.

3. Тікелей пошталық жарнама. Оның түрлері: хат жіберу конверттері, пошталық открыткалар, каталогтар, фирмалық журналдар, шақырулар, сурет карталары, күнтізбелер т.б.

4. Сыртқы жарнамалар.

5. Дүкен сөрелеріндегі жарнама

2. Жұмыс – тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған нәтижелері мақсаттардың көріністегі қызметі.

Тауар – сатып алу, сатуға немесе басқа өнімге айырбастауға жататын өнім. Бұл экономикалық қөнімнің ең бір әмбебап атауы. Тауар – сату үшін өндірілген еңбек өнімі. Тауар екі қасиетке ие:

- пайдалылығы – адамның қандай да бір қажеттілілігін қанағаттандыру қабілеті;

- құн – тауардың белгілі пропорцияларда басқа тауарларға айырбасталу қабілеті.

Тауарлардың түрлері: бірін-бірі ауыстыратын тауарлар, бірін-бірі толықтыратын тауарлар, тәуелсіз тауарлар.

Тауарлардың түрлері:

1)күнделікті қажет тауарлар – бұл адам қажеттіліктерін күнделікті қанағаттандыратын тауарлар тобы. Оларға тағамдық азықтар, баспасөз, темекі өнімдері, жеке гигиена заттары және өз қызметін іске асыру үшін адамға өмірлік қажетті заттар.

2)ұзақ мерзім пайдаланылатын тауарлар – бұл адам өміріне қажетті тауарлар тобы – тұрмыстық техника, бейне-үн таспа техникалары, жиһаз, байланыс, қатынас құралдар және т.б.

3)қымбат бағалы тауарлар – бұл жоғары мүдделерді қанағаттандыратын тауарлар тобы (бағалы тастар, асыл металдар, жылжымайтын мүлік, қымбат бағалы жылжитын мүлік).

Қызметтер – экономикалық өнімнің ерекше түрі. Қызмет – кәсіпорындардың және жекелеген тұлғалардың халық пен қоғамның нақты қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған пайдалы қызметінің нәтижесі.

Қызметке тән ерекше белгілер:

1)сезілмейтіндігі (оны есту, көру, дәмін байқау мүмкін емес)

2)қайнар көзінен ажырамайтындығы

3)сапасының тұрақсыздығы

4)сақталмайтындығы

Сипаты бойынша қоғамдық ұйымдастырушы және жеке тұлғаға қызмет көрсету болып бөлінеді.

№11 дәріс. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік қорғау және қолдау.

Жоспар: