1. Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру негізі ретіндегі меншік құқығы

2. Мүлік түсінігі және құрылымы.

Негізгі ұғымдар: меншік, мүлік, иелену, пайдалану, билік ету, заттық құқық.

1. Меншік – материалдық және материалдық емес игіліктер жөніндегі құқық субъектілері арасындағы қоғамдық қатынас.

Меншік құқығы субъектінің өз иелігіндегі мүлікті қалауы боынша иеленуін, пайдалануын және билік етуін заң мойындайтын және қорғайтын құқығы.

Иелену құқығы – мүлікті іс жүзінде иеленуді іске асырудың заңмен қамтамасыз етілген мүмкіндігі.

Пайдалану құқығы – мүліктен оның пайдалы табиғи қасиеттерін шығарудың, сонымен қатар одан пайда табудың (табыс, өнім, жеміс, төл және т.б. табыс түрінде) заңмен қамтамасыз етілген мүмкіндігі.

Билік ету құқығы – мүліктің заңды немесе іс жүзіндегі нақты тағдырын анықтаудың заңмен қамтамасыз етілген мүмкіндігі.

Меншік иесі өз қалауымен иелігіндегі мүлікке қатысты кез келген әрекетті орындауға, оның ішінде бұл мүлікті басқа адамдар меншігіне басыбайлы беруге, меншік иесі болып қала отырып, оларға иелену,пайдалану, билік ету бойынша өз өкілеттіктерін беру әрекеттерін іске асыруға, мүлікті кепілдікке беруге немесе оны басқадай тәсілдермен жүктеуге, басқаша түрде билеуге құқылы.

Меншік құқығының мерзімі шектеусіз және мәжбүрлі түрде ҚР АК-пен көзделген негіздемелер бойынша ғана күшін жоюы мүмкін:

1. меншік иесінің міндеттемелері бойынша мүлікке өніріп алу талабын қою;

2. заң актілеріне байланысты осы тұлғаға тиесілі болуы мүмкін емес мүлікті мәжбүрлі түрде иеліктен шығару;

3. иеліктен айыру (реквизация)

4. тәркілеу;

5. жер телімін алып қоюға байланысты жылжымайтын мүлікті иеліктеншығару;

6. иесіз тұрған мәдени және тарихи құндылықтарды сатып алыу.

Меншік иесі өзінетиесілі мүлікті ұстау ауыртпашылығын көтереді. ҚР Конституциясының 6-бабы: меншіктің мемлекеттік және жеке нысанын тең дәрежеде тануға негізделген.

Заттық құқық деп белгілі бір тұлғаның өз қарамағындағы жеке заттарға үстемдік етуін айтады.

Заттық құқық дегеніміз - өкілетті жақтың немесе өзге жақтардың заң актілері арқылы танылатын және қорғалатын белгілі бір жаққа немесе тиесілі әр түрлі заттарға өз қалауы бойынша тікелей үстемдік құқығы болып табылады.

Заттық құқық жүйесіне төмендегілер кіреді:

1. меншік құқығы

2. меншік иесі болып табылмайтын тұлғалардың заттық құқығы (жер

пайдалану құқығы, шаруашылық жүргізу құқығы)

2. Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін субъектінің оқшауланған мүлкі болуға тиіс.

«Мүлік» ұғымын анықтауда негізгі үш бағыт қалыптасқан:

1. Мүліктің материалдық түсінігі мүлік деп белгілі бір тұлғаның меншік

құқығы немесе басқа да заттық құқығы бар заттардың және мүліктік құқықтардың жиынтығы ұсынылады.

2. Мүліктің міндеттемелік түсінігі мүлік деп заттар мен мүліктік құқықтар

жиынтығы ұсынылады.

3. Мүліктің кең мағынадағы түсінігі мүлік деп иеленушінің мүліктік

жағдайын сипаттайтын заттардың, мүліктік құқықтар мен міндеттердің жиынтығы ұсынылады.

ҚР азаматтық заңы мүліктің төмендегідей құрылымын анықтады:

• заттар (ақша, бағалы қағаздарды қосқанда);

• жұмыстар мен қазметтер;

• зияткерлік меншік;

• мүліктік құқықтар (талап ету құқығы);

• міндеттер.

Мүліктің түрлері: 1) заттар; 2) ақша; 3) бағалы қағаздар; 4) жұмыстардың нәтижелері; 5) қызметтер: 6) шығармашылық зияткерлік қызметттің ны сандандырылған нәтижелері; 7) ақпарат; 8) мүліктік құқықтар.

№6 дәріс. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу.

Жоспар: