Үш кейіпкерге мінездеме жаза отырып, салыстырып қара.
|
Қайрат |
Ақыл |
Жүрек |
Ғылым |
Зат есім |
|
|
|
|
Етістік |
|
|
|
|
Сын есім |
|
|
|
|
Синоним |
|
|
|
|
Сезіну |
|
|
|
|
Қиын сөздердің түсіндірме сөздігін жүргізу..
Кәмелет - ой тоқтатқан кез
Жүгіну - бас ұру
Ғибадат – құлшылық ету (діни наным)
Абұйыр – ар- намыс
Мансап – атақ, данқ
Нәфсі – қалау, құмарлық
Ахирет – о дүние
Дөңбекшітетұғын – ойландыратын
Қырына жүру - айтқанына көну, жүру
Табанының топырағы көз сүртелік – қасиетті
Қайыр болмады – берекесі болмады
Иба тұтты - тәртіп сақтады, ізетті болды, құрметтеді
Ғақлия-көркем,дана сөз
мәдмәладқа жету-мақсатқа жету
күнәкәр-күнәлі болу
Оқушылар жауабы:
Интерактивті тақтаға жазбаша жазу.
Ақыл көп қырлы жақсылық пен жамандықты бірдей ұстайды.
Қайрат қатты,күшті, пайдасы да, зияны да мол, жақсылық пен жамандықты берік ұстайды.
Жүрек адам денесінің патшасы,адам жанының мекені
Ғалым ақыл,қайрат,жүректің басын қосушы,адамға өле-өлгенше азық болатын ұғым.
5) «Ой қозғау» сәті:
Абай шығармаларындағы ақыл, жүрек, ғылым, қайрат туралы өлең жолдарын түсініп оқып, жатқа айтқызу. (Әр топқа екеуден беріледі)
1.Ақыл, қайрат,жүректі бірдей ұста,
Сонда толық боласын елден ерек.
2.Ғылым таппай мақтанба, орын таппай баптанба.
3.Дүние де өзі, мал да өзі,
Ғылымға көңіл бөлсеңіз.
4.Жүрегіңнің түбіне терең бойла,
Мен бір жұмбақ адаммын оны да ойла.
5.Жүректе қайрат болмаса,
Ұйықтаған ойды кім түртпек?
6. Мұңмен шыққан оралған тәтті күйге,
Жылы жүрек қайда бар қозғаларлық?
7.Ұйықтап жатқан жүректі ән оятар,
Үннің тәтті оралған мәні оятар.
8. Қайрат пен ақыл жол табар,
Қашқанға да қуғанға.
Дәптермен жұмыс . Екі топтың оқушылары берілген уақытта кесте толықтырып шығады.
1 |
Он жетінші қара сөз не туралы? |
|
2 |
Қара сөздегі негізгі кейіпкерлер кімдер? |
|
3 |
Қара сөзде қайрат, ақыл, жүрек не туралы таласты? |
|
4 |
Қалай ойлайсың неліктен Ғылым олардың таласына төреші болды? |
|
5 |
Ғылым қандай төрелік айтты? |
|
6 |
Абай бұл шығармасы арқылы не айтқысы келген? |
|
7 |
Абай қара сөзі адамды қандай болуға үйретеді? |
|
8 |
Қалай ойлайсың, қазіргі заман адамына қандай қасиеттер тән болу керек? |
|
9 |
Ғылымның айтқан төрелік сөзімен келісесің бе? Өз ойыңды жаз. |
|
3 – тапсырма . А) Абай өлеңдеріндегі нақыл сөздерді толықтырып жаз, мағынасына мән бер.
Керекті сөздер:
«Жал, мал», «ойла, білуге» , «сөз, кез», «мақтанба, баптанба», «көңіл бөлсеңіз», «тұрмайды, тозбайды» , «ерінбей, тіленбей », «қарыз іс, бол», «кісіні ал,» , «жол табар», «жаманы жоқ, амалы жоқ», «күлкі қымбат», «жөн, соқпақ»
Білімдіден шыққан.......,
Талаптыға болсын ......... .
Ғылым таппай ...... ,
Өнер таппай...... .
Еңбек етсең .............. ,
Тояды қарның ......... .
Досыңа достық – ......... ,
Дұшпаныңа әділ ......... .
Сөзіне қарай ..... ........ ,
Кісіге қарап сөз алма.
Қайрат пен ақыл .......... ,
Қашқанға да қуғанға.
Жақсылық ұзақ ............... ,
Жамандық ұзақ ............. .
Сұлу аттың көркі - ..... ,
Адамзаттың көркі – ...... .
Пайда ойлама, арды ....... ,
Талап қыл артық ........ .
Өлгендердің ішінде ......... ....... ,
Тірілердің жаманнан ........ ......... .
Ойын арзан ..... ....... .
Адасқанның алды- ........ , арты- ....... .
Сергіту сәті:
Қолды белге қояйық, Басты оңға бұрайық. Басты солға бұрайық. Бір отырып, бір тұрып, Бір отырып, бір тұрып, Біз демалып қалайық.
Ә) Ақынның нақыл сөздерінің ішінен қарама-қарсы сөздер тап.
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Б) Адасқан әріптерді дұрыс құрастырып ақынның өлең шумағын жаз.
Ұлақтнақ рікіп дбыой рала, Днүие одйна ығшады ,
Емсә нә енм тіттә үкй. Зөімід імөз тымұып,
Егңілкө рүлті йо расал, Іңлімөк дінә ыдұағ,
Інәд үйсеңс емшне йүс! Регүжмі быдой тыпыжлы.
В) Төмендегі анықтаманы толықтырып жаз.
«Лира» - грекше музыкалық ......... атауы. Лира қосып айтатын өлеңді «.........» деп атайды. Лирика - лира ............ сүйемелдеуімен айтылатын көркем ......... жанырының бірі. Лириканың басты ерекшелігі - ........... көңіл-күйін, сезім ............. тікeлей бейнелеп көрсетеді. Лирикалық шығармалар ............... жазылады, онда ............ немесе кейіпкердің дүниеге көз қарасы, оның сезімін, нақты ойы көңіл-күйін ............ , әсерлеп ............... арқылы көрсетіледі