1. Радиохабар

2. Кабельдік және сандық теледидар

3. Интернет, компьютерлік технология

Радиохабар, теледидар жәнеинтернет БАҚ-тың құрамдас бөліктері. Радиохабар елімізге енгеніне едәуір уақыт болды. Ал кабельдік, сандық теледидардың көрермендер тарапынан қолдауға ие болып отырғандығына уақыттың өзі куә. Интернет және компьютерлік технология қазірдің өзінде өмірімізге еніп отыр.

Радионың байланыс құралы ретінде танылғаны да бір ғасырдан астам ауқыт болды.Осы мерзім ішінде журналистиканың жаңа түрі радиожруналистика дүниеге келіп,қалыптасып,дамыды.Өмір сүріп отырған,ғылыми – техникалық прогрестің шарықтау шегіне жеткен осы бір электронды құралдар әлемінде,радионың өзінің мүмкіншілігін аша түсіп, қанатын кеңге жайып отырғандығы шындық.

Электормагниттік толқындарды сымсыз байланыс жасау үшін пайдалану жөніндегі жаңалық 1895 жылдың жаңа күнтүзбесі бойынша 7 мамыр күні, Петербург университетіндегі, физика аудиториясында Александр Степановч Паповтың баяндамасы арқылы енгендігі мәлімОл сол кезде Корнштаттағы офицерлер мектебінің оқытушысы болды.

қазақ жеріндегі радиостанция кезінде ақ патшаның құрметіне аталған Александр портында,кейіннен Шевченко түбегінде пайда болған еді.Ол алдымен ақтар қлында болып,1919 жлы қызылдар қолына өткен болатын.Сол тұстағы тарихи көсем В.И.Ленин – радионың болашағын көре білген адам.Радионың болашағына сеніп,келешегіне арнап 200дей мақала жазған екен.

Көптеген радиозерттеуші ғалымдар қазақ жерінде радиоторабының жұмыс істей бастағандығын ауқыты жөнінде әртүрлі пікірді білдіріп келеді.Р.Сағымбеков 1912 жлы басталды десе, М.К.Барманқұлов 1913 жылды көрсетеді.Бұл деректер жөнінде ғалым Н.Омашев көптеген дерек,зерттеулерді салыстыра келе,Қазақстандағы радиостанция 1912 жылы өз жұмысын бастаған деген пікірмен тұжырымдайды.Әр түрлі басылымдар беттеріндегі материалдар деректерін саралап,салыстыра келгенде ол кездері радиоторап жұмысы бұқаралық сипат алмағандығы байқалады.Оның себептерін Қазақ радиосының тарихын зерттеуші Н.Омашев былай деп түсіндіреді :

“Біріншіден, рдиостанциялардың жалпы халыққа арналған кең аудиториясы болған жоқ.Ұймдастырушылар алдарына ондай мақсат қойған жоқ.Радиохабарлары тек байланыс үшін қолданылап,желілі телеграфты қайталады.

Екіншіден,радиостанциялар мемлекетке қарағанымен,шын мәніндегі түрлі ведомостваларға қызмет етті. Олар:әскери және әскери – теңіз, сол сияқты почта – телеграф ведомоствалары еді.

Үшіншіден, Қазақстан жеріндегі аталған радостанциялар негізінен әскери бөлімшелер арасын байланыстырушы қызметін атқарды .Олардың әскери байланыстарымен салыстырғанда шаруашылық,әкімшілік және саяси өмірге араласуы жоқтың қасы болатын !”.

Журналистік қызметті ұйымдастыру

1. Журналистік қызметтің түрлері

2. Тілші, диктор, оператор

3. Режиссер, сценарист

Журналистік қызметті тиімді ұйымдастыру жұмыстың нәтижелілігне оң әсерін тигізеді. Мерзімді басылымдарда қатардағы тілшіден бастап редакторға дейінгі қызмет түрлері басылымның дер кезінде шығуына ықпалы мол. Теледидардағы тілші, диктор, оператор, режиссер, сценарист журналистік қызметтің негізгі түрлері болып табылады. Олардың әрбірінің өзіндік ерекшеліктері бар.

Сценарий – теледидардағы сценарий туралы әңгімені тақырыптан бастау орынды. Себебі өзекті ойлардың бастау бұлағында қашанда тақырып тұрады. Тақырыптың автор көңіл күйінде үнемі өзі мен бірге болып сценарийді жазу мезетінде де қосарласып еніп отырады. Сценарийге дайындық барысында журналистің жұмысы да кезең кезеңімен өрбиді. Автор сценарий ісіне ене отырып сонымен бір мезгілде оның композициялық шешімен іздейді. Жинақталған материалдарды елеп екшеп отырып, маңыздыларын іріктеп ала білу көрегендікті қажет етеді.

Коминикациялық процесі 3 құрылымнан; қайнар көзін хабарлау және адресаттан тұрады. Демек журналист қайнар көз.

Сценарий – хабарлама

Көрермен – адресат компазиция.

Сценарийдің өн бойында іштей бір-бірінен етене байланыс жүйелікті сақтайды. Оның сценарийде автордың көз қарасын айқындап автормен оқиғаның ішкі сырының байланысын ашады.

Сценарийге дерек алудың жолы сан алуан олардың бастылары; кезекті сапардан оралған редекция қызметінің қызғылықты әңгімесі, журналистердің редакцияда отырыста бір бірімен тікелей пікір алысуы, белгілі адамдардың өз ісінің маманымен жауапты қызметін үзбей кездесу, газет, журналдардың тұрақты өткізіліп тұрған шығармашылық семинары.

Материалды жинақтаудың көздері;

• жеке тәжірибе,

• байқау және ойлау

• сұхпат және әңгіме

• оқу

Сценарийге қажетті материал табудың жолы ол – картека мерзімді баспасөз туралы көрсеткіші жалпы аптадағы журнал, газеттер, энцеклопедия, өмірбаян анықтамағандығы стастикалық анықтамадық әдеби анықтамалық библографиялық шолулар, брашуралар және бюлетендер.

Ұйымдастырушылық – басқарушылық қызмет