№24-дәріс
Түйіспелі тораптың және электр беріліс желілерінің істен шығулары Дәріс жоспары:
Түйіспелі тораптың және электр беріліс желілерінің (ЭБЖ) істен шығу қауіпі
Түйіспелі тораптың істен шығу қауіпі
Түйіспелі тораптың істен шығу үрдісі күйлер мен өтпелер графы түрінде бейнеленуі мүмкін (1-сурет).
Нольдік күй – барлық құрылғылар жарамды, бірден жиырмаға дейінгі күйлер – элементтердің істен шығу күйлері. Түйіспелі тораптың барлық конструкциялары жиырма топқа бөліктенген. Қандай да бір қайта қалпына келтіру кезінде немесе істен шығуға дайын тұрған элемент істен шыққанда түйіспелі торап бір күйден екінші күйге өте алады.
Соңғының мысалы ретінде фиксатордың салбырауынан тоққабылдағыштың зақымдалуы п, түйіспелі сымдарды үзілуі мүмкін болатындығын алуға болады. Біріншілік істен шығу - фиксатордың салбырауы, істен шығудың өрбуі (дамуы) – түйіспелі сымдардың үзілуі.
1,2; 15,16 және т.б. екі еселік күйлер бір элемент істен шыққанда екінші элементтің істен шығуын болдыратын өрбіген істен шығуларды есепке алады. Бір мезгілде екіден көп емес элементтің бірдей істен шығуы болмайды деп жорамалдаймыз. (Сурет түсініксіз болмас үшін онда барлық күйлер мен барлық өтпелі (ауыспалы) ықтималдықтар көрсетілмеген).
Жол тораптары бойынша алты жыл ішіндегі түйіспелі тораптың істен шығулары жайлы мәліметтер бойынша элементтердің істен шығу қауіптері есептеулері 1 және 2-кестелерде келтірілген.
Тұрақты және айнымалы тоқтарда ең үлкен істен шығу қауіпін түйіспелі сымдар туғызады. Түйіспелі сымдардың тоққабылдағышпен өзара әсерлесуі интенсивті тозуды және кездейсоқ істен шығулардың мөлшерін ұлғайтады. Түйіспелі сымдардың істен шығуы (үзілуі) поездардың тоқтап қалуына әкеліп соқтырады.
1-сурет. Түйіспелі тораптың күйлері мен өтпелерінің графы
1-кесте.
Тұрақты тоқ түйіспелі торабының істен шығу қауіптері
Элементтер |
Қауіп, тг (2008 жылдың бағасымен) |
Түйіспелі сым |
10830 |
Қысқыштар мен бөлшектер |
3355 |
Арқалаушы тростар |
3345 |
Фиксаторлар (оқшаулатқыштардан басқасы) |
3040 |
Тіректер |
2695 |
Әуелік жебелер |
2445 |
Ілмелі оқшаулатқыштар |
1660 |
Қоректендіргіш, сорғыш, күшейткіш сымдар |
1105 |
Консольдер (оқшаулатқыштардан басқасы) |
845 |
Фиксаторлық оқшаулатқыштар |
840 |
Электрлік қосқыштар |
815 |
Көлденең тростар |
700 |
Анкерлі және ойықталған оқшаулатқыштар |
645 |
Разрядтауыштар және айырғыштар |
570 |
Анкерлер мен тартылыстар |
565 |
Хомуттар (мойынтұрықтар), кронштейндер, тартылымдар |
425 |
Консольды оқшаулатқыштар |
315 |
Секциялы оқшаулатқыштар |
225 |
Басқалар |
175 |
Қатаң көлбеуліктер |
15 |
Барлығы |
34610 |
2-кесте.