58. Тақырыптық экскурсияларды жүргізу ерекшеліктері: өндірістік-экономикалық, діни экскурсиялар.

Өндірістік экскурсия халық шаруашылығының жетістіктермін, нарықтық экономиканың даму салаларымен, әлеуметтік жағдайлармен таныстыруға болады. Оның тақырыптары:

өнідіріс экологиясы, өндіріс тарихы, өндіріс технологиясы. Өндірістік-экономиалық экскурсиялар келесі мәселелерді қамтуы тиіс: банк іс-әрекеті, биржа, жылжымайтын нарық, ауыл шаруашылығы, жаңа технология. Өндірістік экскурсияға әзірлік кезінде кәсіпорын сиапттамасы, тарихы, жабдықталуы, еңбек озаттары, өнер тапқыштары, статистикалық материалдар болу керек. Өндірістік экскурсиялар бірнеше топқа бөлінеді:

а) тарихи өндірістік;

ә) экoномикалық өндірістік;

б) техникалық кәсіптік.

Діни экскурсия - бұл мүлдем жаңа бағыт болып табылады. Діни экскурсиялар діни орталықтарды, объектілерді, діни ескерткіштерді көруді, музейлерге баруды қамтиды.

59. Аудитория назарын аударуды ұйымдастырудың ерекшеліктері.

Ұйымдастырушылық ерекшеліктер – экскурсиялық топ бойынша жетекшілікті атқару, ақпараттың беруін ұйымдастыру, экскурсанттардың зейіндерін керек нысандарға бағыттау шеберлігі, туристтер мен экскурсанттарға қызмет көрсету бағдарламаның атқаруының қамтамасыз ету шеберлігі. Топпен іскерлік қарым-қатынастарды тұрақтандыру, экскурсанттармен қатынас жасау кезеңінде оларды сақтау шеберлігі. Экскурсия жүргізушінің коммуникативтілігі, оның қатынас жасауына қабілеттілігі автобус жүргізушімен, мұражай жұмысшыларымен, бюроның әдіскерлерімен, әдістемелік секцияның жетекшісімен, экскурсия жүргізушімен, экскурсияларды ұйымдастырушыларымен өзара қатынасын дұрыс құруында айқын көрінуі керек. Аудитория мен керекті түйісуін тұрақтатуына экскурсия жүргізушінің келесіқасиеттері үлкен әсерін тигізеді: жылышырайлылық, тілектестік, аудитория мен өзара қатынас жасауындағы өзін-өзі ұстау мәнерлігіжәне еркіндігі сияқты. Әрбір экскурсия жүргізушіне топпен кездесу кезінде қысылып кетуі тән болады. Осындай қысылып кетуі оған бергеніс бойынша жауапкершілікті екенін жоғары сезуінің нәтижесі болып табылады. Соның ішінде, экскусрсия жүргізушісі сенбеушілікті, жұлқынып сөйлеуін, экскурсияның мазмұнын өте жылдам айтуын келтірмеу керек.

59. Экскурсиялық маршруттардағы техникалық қауіпсіздік.

1. Турфирма экскурсия кезінде экскурсанттарға толық жауап береді. а) жолда және демалыс орындарда қауіпсіздік ережелерін бұзу; б) рұқсатсыз шомылу және туристік құрал-жабдықтарды дұрыс қолданбауы; в) жеке сақтандыру құрал-жабдықтарының болмауы; г) тыйым салынатын белгілерін білдірмеуі; 4. Туристтер биологиялық әсерлерге ұшырамау үшін маршрутта қандай шараларды қолдану керек: а) қайнамаған суды ішуге болмайды; б) жуылмаған көкөністерді жеуге болмайды; в) танымсыз азық-түліктерді және медикаменттерді қолдануға тыйым салынады. 5. Маршрутқа шығу алдында қойылатын негізгі талаптар: а) туристтер өздерінің денсаулығын және заттарын сақтандыру керек; б) жұқпалы және қауіпті аурулардан профилактикалық прививкалар салыну керек; в) жеке гигиена ережелерін сақтау керек; г) жеке аптечкалар болуы керек; 6. Маршрутқа керек болатын ескертулер: а) вокзалда заттардан көз үзбеу керек және туристтердің құжаттары әрқашан қасында болу керек; б) әрқашан туристтермен бірге тоқтаған қонақ үйдің карточкасы болу керек. Және заттарды құжаттарды ұрлап кетпеу үшін іс-шараларды қолдану керек; в) бағалы заттарды сейфте сақтау керек; г) барған елдің заңдарын және ережелерін бұзбау керек. 7. Жалны ережелер: а) ауа райы ыстық кезінде арақ-шараптарды ішпеу керек; б) сәтсіз оқиға болған жағдайда сақтандыру полисінде жазылған телефон бойынша хабарлау керек; в) көлік апаттарын емесе барған елдің полициясымен дағдарыс болса, топ жетекшісіне тез уақыт ішінде хабарлау керек; г) туристтер саяхат кезінде ақы төленетін жұмыс істеуге құқығы жоқ; д) туристтер өздерімен бірге көп ақша алып жүруге тыйым салынады; е) экскурсияның басында және экскурсиядан қайтқанда автобусқа кешікпеу керек; ж) автобустың ішінде ақшаны немесе бағалы заттарды қалдыруға болмайды. Жүргізуші автобустың ішінде қалған заттарға жауап бермейді. з) басқа елде жүргенде құжаттардың көшірмесін түсіріп алу керек және негізгі құжаттан басқасын қонақ үйде қалдыру керек; и) бағалы заттарды көшеде кез келген адамдардан сатып алуға болмайды. к) егер де кредиттік карточкалар жоғалса немесе ұрланса, тез уақытта банкқа хабарласып, карточканы жабу керек. қ) көлікті жалға алғанда құжаттарды дұрыс толтырып, сол елдің жол ережелерін жаттау керек.

59. Экскурсия барысындағы репликалармен жұмыс.

Реплика және цитата тәсілдері. Экскурсовод бұл тәсілді қолданған кезде көріністерге, оқиғаларға қысқаша мәлімет немесе цитата беріледі.Экскурсия барысында тарихи орын, мәдениет ескерткіштеріне қатысты қандай да бір тұлғаның айтқан сөздерін еш өзгеріссіз мысалға келтіріп әңгімелеу.

59. Экскурсиядағы реконструкциялық көрсетілім әдісін пайдалану.

Реконструкция (лат. re - жаңғырту мәніндегі косымша, constructio қуру) — тілдік деректері белгісіз кубылыстар мен формаларды жеке тілдердін, тілдер тобы мен семьяларынын сондай тіл бірліктерімен тарихи-салыстыру жолымен кайта жаңғыртып анықтайтын салыстырмалы-тарихи тіл біліміндегі тәсілдердін жиынтығы.

Реконструкция тілдік құбылыстар мен формаларды қайта жаңғырту аркылы тіл дамуынын бұрынғы кезендеріне тән әр түрлі деңгейдегі жүйелік қатынастарын қалыптастырады. Туыс тілдердін моделін жасаудағы ең басты ұғым ататіл (тектіл) болып табылады.

59. Экскурсоводтың жеке мәтініне сипаттама беріңіздер.

Экскурсовод әңгімесінің негізі жеке текст болып табылады. Ол ойдың толықтығын, жүйелілігін, ретілігін анықтап экскурсаводқа өз әңгімесін логикалық тұрғыдан құруға мүмкіндік береді. Бұндай тексті экскурсовод өз бетімен құрастырады. Барлық жеке текстің мазмұнында әртүрлі сөздер, әңгімелеудің әртүрлі реттілігін және де әртүрлі фактілер яғни бір нәрсені дәлелдейтін жағдайлар болуы мүмкін. Экскурсоводтың жаңа тақырыпты  дайындау бойынша алдын ала жұмыс біткеннен кейін оны бақылау текстімен танысуға жіберледі. Бұл әңгімелеуге қажетті материалды таңдауға қанша мысал келтіру керектігін және экскурсия тақырыпшылары бойынша дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Жеке текісті құрастыра отырып, автор әңгімелеудегі логиканы сөз бен көріністің экскурсант сезіміне синхронды әсер ететінін ескеруі қажет. Экскурсияны дайындауда ерекше рөлді аңыз жөніндегі сұрақтар алуы мүмкін. Кей жағдайларда экскурсияда тек аңыздар ғана қолданылуы мүмкін.