- •5В011300- Биология мамандығы үшін
- •1.2 Пән туралы мәліметтер:
- •1.3 Пререквизиттері:
- •1.5 Пәннің қысқаша мазмұны:
- •1.6 Курстың тақырыптық жоспары
- •1.7 Сөж бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
- •1.8 Әдебиет тізімі:
- •Пәннің оқу-әдістемелік картасымен қамтамасыз етілуі
- •1.10 Курс саясаты және процедурасы
- •2. Дәріс сабақтары
- •1. Молекулалық биология және оның міндеттері
- •2. Молекулалық биологияның даму тарихы.
- •3. Молекулалық биология ғылым ретінде қалыптасуы.
- •1.Нуклеин қышқылдарының биологиялық мәні.
- •2. Нуклеин қышқылдарының физика - химиялық қасиеттер құрылымы және қызметте рінің жалпы сипатамасы.
- •3. Днқ молекула құрылысы. Уотсон мен Крик моделі. Чаргафф ережесі.
- •Пуринді негіздері пурин туындылары болып табылады. Оның ішінде аденин (6-аминопурин) және гуанин (2-амин-6-оксипурин) маңызды орын алады.
- •Пуриндік негіздер
- •Пиримидинді негіздері нуклеин қышқылдарының құрамындағы цитозин, урацил және тимин- пиримидин туындылары болып табылады.
- •Аденозинтрифосфат
- •1.Транскрипцияның молекулалық механизмдері.
- •3.Эукариоттар мен прокариоттардағы транскрипцияның реттелуі. Рнк-ның экзон-интрондық кұрылымы.
- •4. Прокариоттардағы спайсинг. Транскрипция ингибриторлары.
- •Ақуыздардың биосинтезі
- •Рибосомалардың морфологиясы, құрылымы, құрылысы жэне құрамы.
- •2.Рибосомалардың қызметтері.
- •3.Ақуыз молекулаларының конформациясын зерттеудің химиялық тәсілдері
- •1.Амин қышқылы→Нуклеотид арасындағы байланыс
- •2..Генетикалық кодтың негізгі қасиеттері:
- •3. Генетикалық кодтың құрылысы.
- •1.Генетикалық кодтың негізгі қасиеттері.
- •3. Практикалық ( зертханалық) сабақтардың жоспары
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •Әдебиеттер тізімі
- •4. Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша өткізілетін сабақтардың жоспары (соөж):
- •4. Соөж тапсырмалары мен олардың орындалу графигі
- •Қосымша
- •5. Сөж тақырыбы мен орындауға арналған әдістемелік нұсқау
- •6. Қурстық жұмыстардың тақырыптары.
- •7. Рубеждік бақылауға арналған тестілік сұрақтары
- •8. Пәннің емтихан сұрақтары
- •Мамандандырылған және зертханалық жабдықтармен білім беру үдерісінің қамтамасыз етілуі туралы мәліметтер
- •Мазмұны
6. Қурстық жұмыстардың тақырыптары.
Рефераттар тақырыпшалары.
Нуклеин қышқылдарының генетикалық ролі.
Молекулалық биологияның қазіргі заманғы әдістері.
Нуклеин қышқылдарының гибридизациясы, оның мүмкіндіктері.
ДНҚ-зондтар. Блоттинг, оның түрлері. Саузерн-блот талдау.
ДНҚ құрылымы. Уотсон-Крик үлгісі. ДНҚ-ның қосспиральді құрылымының дәлелдемесі. ДНҚ репликациясының қазіргі деңгейдігі молекулалық механизмдері.
Генетикалық код. Оның негізгі қасиеттері.
Белок биосинтезі.
Трансляция аппараты. Транспорттық РНҚ.
Про- және эукариоотардағы рибосома құрылымы. рРНҚ-ның процессингі. мРНҚ-ның процессингі. мРНҚ-ның прокариоттағы трансляциясы, этаптары және оның механизмдері, реттелуі.
Белоктардың мембраналар арқылы тасымалдануы.
Шаперондар және олардың полипептидтік тізбектігі ролі.
Мутагенездің және репарацияның молекулалық механизмдері.
Нуклеин қышқылдарының мутациялық өзгергіштігі.
Гендік мутациялар.
Репарация типтеры.
Рекомбинациялық репарация.
Рекомбинаттық ДНҚ технологиясы. Рекомбинатты ДНҚ туралы түсінік.
ДНҚ рестрикциясы. Рестриктазалар, олардың түрлері, қасиеті
Рестрикциялық қарта құру. Генді клондау.
Апоптоздың реттелуінің молекулалық механизмі.
Хромасомалық аберрациялар.
Молекулалық биологияның дамуына үлес қосқан ғалымдар.
7. Рубеждік бақылауға арналған тестілік сұрақтары
1. Биогенез теориясының мәні:
А) Ағзаның ұрықтанудан өлгенге дейін дамуы туралы теория.
В) Органикалық дүниенің тарихи дамуы туралы теория.
С) Жеке дамуы туралы теория.
D) Тірінің тіріден пайда болуы туралы теория.
Е) Тірінің өліден дамуы туралы түсінік.
2. Хромосоманың атқаратын қызметі:
А) Жасушаның қозғалуына әсер етеді.
В) Фотосинтезге қатысады.
С) Тыныс алуға қатысады.
D) Тұқым қуалаушылық ақпараты сақталады.
Е) Көмірсу синтездейді.
3.Нуклеин қышқылын ашқан ғалым:
А) Мишер
В) Коссель
С) Левен
D) Джонс
Е) Мак Карти
4. Нуклеин қышқылының неше түрі бар:
А) 2;
В) 3;
С) 4;
D) 5;
Е) 1.
5. ДНК неше полинуклеотидтік тізбектен құралған?
А) 2
В) 3
С) 1
D) 4
Е) 5
6. Нуклеотидтік тізбектерді әр орамда негіздердің неше жұптары бар?
А) 10
В) 11
С) 13
D) 15
Е) 16
7. Табиғаттың тірі молекулаларды жетілдіру қандай әдіске жатады?
А) Ең тиімді әдіс.
В) Жетілмеген әдіс.
С) Аралас әдіс.
D) Дамымаған әдіс.
Е) Биологиялық әдіс.
8. Белоктарды полипептидтерге ыдырататын субтилизин деген ферменттің активті құрылымы қай жылы күшейтілді?
А) 1985ж.
В) 1984ж.
С) 1986ж.
D) 1987ж.
Е) 1900ж.
9.1912 ж рентгендік кристаллография әдісін ойлап тапқан ғалымды көрсет.
А) Л.Полинг
В) Э.Фишер
С) Л.Пастер
D) У.Брэгг және Л.Брэгг
Е) Дұрыс жауабы жоқ
10.Тауматин белогі қайдан табылды.
А) Ағаштың жемісі
В) Тағамнан
С) Бидайдан
D) Кейковинадан
Е) Барлығы дұрыс
11. Я.Беккари 1736 ж тұңғыш рет белокты клейковинаны неден бөліп алды.
А) Ағаштан
В )Бидай ұнынан
С) Тауматин
D) Тағамнан
Е) Дұрыс жауабы жоқ
12. Рекомбинанттық молекула жасауға қолданады?
А) Амилаза
В) Лигаза
С) Рестриктаза
D) Триптофан
Е) Протеаза
13. 1964жылы Теминнің тұжырымы
А) Рак ауруын тапты
В) Рак ауруын тудыратын вирустың өз РНК – сына сәйкес етіп адам мен жануар клеткасы жаңа ДНҚ тізбегін синтездейді
С) Вирус рак клеткасында көбінесе белгісіз болып жоғалып кетеді
D) Вирустардың РНҚ – сының әсерінен жануар клеткасы ДНҚ тізбегін жасайды
Е) Дұрыс жауабы жоқ
14. Рестриктаза қандай организмдерде болады?
А) Бактерия
В) Саңырауқұлақтар
С) Мүктер
D) Өсімдіктер
Е) Жануарлар
15. Бойдың өсуінің тежелуіне қай витаминнің жетіспеуі әсер етеді?
А) А витамині
В) В1 витамині
С) В2 витамині
D) РР витамині
Е) С витамині
16. А витаминінің ғылыми аты
А) Ретиналь
В) Родопсин
С) Тиамин
D) Биотин
Е) Рибофлавин
17. Ағзадағы ДНҚ – ның мөлшері мен құрылымының өзгеруін не деп атайды?
А) Нуклеин қышқылы
В) Мутация
С) Популяция
D) Делеция
Е) Дара
18. Нуклеин қышқылын ең бірінші ашқан ғалым?
А) Де – Фриз
В) Мендель
С) Чаргафф
D) Мишер
Е) Жуковский
19. Дүние жүзілік көрсеткіш бойынша диабет ауруымен ауыратын адамдар саны қанша?
А) 20 млн
В) 40 млн
С) 50 млн
D) 60 млн
Е) 30 млн
20. 1921 жылы канадалық Бантинг пен Бест инсулинді қайдан бөліп алды?
А) Сиырдың ұйқы безінен
В) Жылқының көкбауырынан
С) Қойдың бүйрегінен
D) Иттің ұйқы безінен
Е) Шошқаның ұйқы безінен
21.Пурин сақинасы қай негізде
А) Тимин
Б) урацил
С) 6- метилтимин
Д)Гипоксантин
Е) Гуанин
22. Пиримидин сақинасы қай негіздікі
А) гуанин
Б) Цитозин
С) Аденин
Д)метиладенин
Е)метилгуанин
23. Нуклеин қышқылдарында нуклеотидтер бір- бір імен қандай байланыспен байланысқан
А) Дисульфитті
Б) Жай эфирлік
С) Фосфодиэфирлік
Д)Иондық
Е) Пептидтік
24. Төмендегі келтірілген қай негіздер бір – бір імен комплементорлы
А) А ---- А
Б) А ---- Т
С) Ц ---- Ц
Д) Т ---- Т
Е) Г ---- Г
25. Төмендегі келтірілген қай негіздер бір – бір імен комплементорлы А) А ---- Ц
Б) Г ---- Т
С) А ---- Г
Д) Ц ---- Г
Е) Г ---- А
26. Уотеон мен Крик моделі бойынша ДНК спиралінің құрылысы қандай?
А) 2 Нуклеотид тізбектері параллель
Б) 2 Нуклеотид тізбектері антипараллель
С) 2 Нуклеотид тізбектері сақина тәрізді оралған
Д) 1 Нуклеотид тізбектері сақина тәрізді оралған
Е) 1 Нуклеотид тізбектері бос болады
27. мРНК-ның құрамы қандай
А) жалғыз тізбекті
Б) 2 спиральды
С) сақиналы
Д) спиральданған
Е) “беде” жапырақты
28. тРНК-наңқұрамы қандай?
А) жалғыз тізбекті
Б) 2 спиральды
С) сақиналы
Д) спиральданған
Е) “беде” жапырақты
29. Чарграфф ережесін қай негіздердің қатынасы көрсетеді?
А) А=Т және Г = Ц
Б) А = Г және Ц = Ц
С) А = Т және Г = Г
Д) Г= А және Ц = Т
Е) А =А және Т = Т
30. тРНК – ның акцепторлық ұшы қандай роль атқарады?
А) рибасоммен байланысады
Б) амин қышқылын байланыстырады
С) антикодон болып табылады
Д) фермент пен байланысады
Е) тРНК конформациясын құрайды
31. МРНК клеткада қандай қызмет атқарады?
А) А.Қ тасымалдау
Б) рибосома түзілуге
С) тРНК үшін транскрипт
Д) ДНК –ны суперспиральдау
Е) белок синтезі үшін матрица
32. Энтропия энергиясы қайда жұмсалады?
А) биомолекула синтезіне
Б) дене температурасын қалыпты ұстауға
С) жұмысқа жұмсала алмайды
Д) сыртқы ортаға бөлінеді
Е) жылуға айналады
33. Организмде оң энтропия болғанда не болады?
А) тек организмнің өсуі
Б) организмнің өлімі
С) өсудің тежелуі
Д) организмнің қалыпты дамуы
Е) зат алмасуының бұзылуы
34. Гидролиздің ер кін энергиясы қандай процестерге жұмсалады?
А) молекула мен иондарды мембрана арқылы тасуна
Б) дене температурасын қалыпты ұстауға
С) қоршаған ортаға таралады
Д) жүйенің энтропиясын өзгертуге
Е) реакція жылдамдығын арттыруға
35.Клетка биоэнергияында шешуші роль ойнайтын қосылыс. А) ТТФ
Б) АТФ
С) криатинфосфат
Д) глюкоза - 1
Е) АДФ
36. Биологиялық мембрана қалыңдығы
А) 5см
Б) 7мкм
С) 7нм+
Д) 0,3нм
Е) 21нм
