5 Билет

1. Адгезионды-деформациялы үйкеліс.

Кристалдық клеткілерге атомдардың тұрақты күй-жағдайы өзіне тарту күштері және итерудің арасында айқын арақатынастармен ескертілінген . Бір дене басқа дене бетімен сырғанаса, онда сол себепті шектесуші беттердің тегіс беттер - нүктелері соншама жақындайды , не олардың өзара итеруі болады , басқалар ғой , орналасқан нүкте көбірек алыс , тартылады . Мынау үйкеліс теориялары концепция негізге жатады , Г. Томлинсон ағылшын физигімен ұсынылған. Тепе-теңдік шарттарынан айқын көрінеді, нормал күш түсу N плюс сомасы ∑рР күштерінің өзіне тарту, ∑рі итеруі күштерінің сомасымен тиісті теңгеріледі (3.1 )

Бірақ өзіне тарту күштерінің сомасы көп жағдайда нормалы қысым маңызды азырақ , сондықтан оны елемеуге болады : (3.2 )

Екі бет салыстырмалы сырғанауы жанында молекулалардың толассыз алмастыру буы болады , нормалы қысым теңгеретіндердің , не энергия себуіне ертіп әкеледі ( энергия себу механизмі ауыспалылық жанында магниттік тіл үлгілеріне жақсы Бриллюэном суретті , орналасқанның өзіне тарту орталықтары өз жол алға басқан және қиюшының ).Әрбір молекула мейлі кездесу жанында молекуламен басқа энергияны себеді , W . бірдейді қажалу күшін анықтау үшін , керек тек жолдардың бірлігіне палар молекулалардың кездесулердің саны есептеу . Егер молекулалардың әрбір екісі жүкті тиеуді теңгере алса , p бірдейді , онда n бірлесіп әрекет қылған молекулаларының жалпы саны нормалы жүкті тиеуді.

N=np (3.3 )Бір дене сырғанауы жанында басқаша , егер l молекулаларының орталықтары аралық ара қашықтық белгілі , молекулалардың кездесулердің саны анықтауға болады , нәсілдергеауыспалылық жанында болады ­ x тұруында :

(3.4 )

Қозғалыс бағытының тәуелділігінде кездесулердің саны өзгереді . Мысалы, кристалдық шарбақтардың осьтары 45° бұрыш астында орналасқанда,

(3.5 )

Жалпы түрде

Үйкеліс - материал бір рет әсем тықсыру нәтижесі { егілу } және кішкене көпірлерінің жеңуінің дәнекерлеуі Үйкеліс - материал әсем тықсыру нәтижесі . Мынау көзқарас, Л. Гюмбелмен айтылған , нанарлық әбден көрінеді, бірақ тәжірибелік тексеру оны итеріп жіберемін ­ лась қиындықтар қасында , дәл осылай және жеңуге сәті түспеді . Үйкеліс - материал қайта-қайта тықсыру және адгезия нәтижесі ( қайта деформацияланған).

2. Фрикциондық байланыс және оның классификациясы.

ФРИКЦИОННДЫҚ БАЙЛАНЫС КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

7-суретте фрикциондық байланыстың 5 – түрлі бұзылуы көрсетілген :

Бірінші үш түрі механикалық өзара әсер еткенде болуы мүмкін , ал соңғы екеуі молекулярлық әрекетте болады.Адгезия және салыстырмалы тереңділігі шамаларына байланысты келесі түрлі орындар болуы мүмкін:1-материалды серпімді ығыстыру; 2- материалды пластикалық ығстыруы; 3-еңгізілген материалды жону ;4-қатты дененің бетіндегі қабыршақты ұстап қалу және оның қирауы ;5-материалдың тереңділік жұлуы және оның бетін ұстап қалу .Бірінші түрден екінші және үшінші түрге өтудің жағдайлары материалдардың енгізу тереңдігіне және адгезия күшінің шамасына байланысты. Егер енгізілетін элемент сфералық инденторға ұқсас болып келеді деп алсақ, онда микрокесу идеалды майлағыш кезінде h/R>0.3, құрғақ беттер үшін шамамен 0.1-ге тең.Фрикционды байланыс бұзылуының осы немесе басқа түрі жанасудың шамасына тәуелді: ағу шегі σs, Е- серпімділік модулі, адгезия шамасы.Үйкеліс және тозу үшін 2 үйкелетін аралық қабыршақпен бөлінген денелер әсерлесуі өте қарапайым болып келеді. Тозу үрдісін дұрыс түсіну үшін фрикционды байланыстарды бұзу түрінен материалды бөліп алу әсерлерін әртүрлі санымен сипатталатыны ескерген жөн: өте үлкеннен(106 -1010­) серпімді ығыстыру кезінде, материалды кесу кезіндегі бір реттікке дейін.