2. Беттердің кедір-бұдырлығы, кедір-бұдырлық анықтамасы.

Беттің кедір-бұдырлығы деп серіппелі- илемді материалды өңдеу кезіндегі кесу жүзінің геометриялық ізі болатын және беттің бедерін құрайтын тегіс еместік жиынтығын айтамыз.. Кеңес оқымыстыларының жұмыстары нәтижесінде жоғары қабаттың бұдырымен толқындылығы егжей-тегжейлі қарастырылды. Нақтылық ретінде жоғары беттің түскен күш әсеріндегі бұдырлық жоғарғы беттің механикалық құрылымының біртекті еместігімен өзгереді.

Детальдың дұрыс емес дайындалуы түскен күшпен олардың формаларының өзгеруі екі үстіңгі беттің әрқашанда кішігірім жеке алаңдарда байланысуына әкеледі. Толқындылық салдарынан бұл алаңдар белгіленген облыстарда орналасқан. Байланыс саны түскен күшпен қоса үстіңгі қабаттың бұдырына да байланысты. Байланыстағы қысым олардың конфигурациясына байланысты біркелкі емес.

1-суретте үстіңгі қабаты бұдырлығының профиллограммасы, І-.б суретте толқындылық профилограммасы.

1-Сурет

Қысқан күш әсерінен бірінің үстіне бірі орналасқан үстіңгі қабаттар бір-біріне жақындағанда көп көлемді нүктелерге тиеді. Басында әрекеттесуші денелер әлсіз деформацияланған кейбір аймақтар мен зоналарда орналасқан.

Толқын күшінің түсуімен тиісу белгісінің қалыптасуын жояды. Жекелеген белгілер уақытпен пайда болады. Осы дақтарда жоғары температура және кейбір механикалық қабаттардағы градиент пайда болады.

Үйкеліс және тозу процесі анализінде үш этапты ажырату керек: 1) үстіңгі қабаттардың әрекеттесуі; 2) үйкеліс процесіндегі үстіңгі қабатқа тиісті болатын өзгерістер; 3) үстіңгі қабаттың бұзылуы.

3. Гарди және Биркан-шой зерттеулері.

Hardy и Birkumshaw зерттеулерінде көрсетілген. Жездік период тәуелді нақты қысымға және үлкен қысымның кілт төмендеуіне. Сондықтан сфералық бет үшін ол бірнеше секунд болса, жазық бет үшін бірнеше сағат. Мысалы Гарди мен Биркан-шой көрсетуінше диаметр 3 мм, 20,4 г салмақты үш пышақпен тәжірибе өткізгенде үйкеліс коэффициенті 0,11 ден бастап 1 минутқа әсерлескенше 0,338ден соң 8 сағатқа өзгерді.

Олардың ойлауынша, бұл өсу шарты сол жазықтық сұйықтық қабаты арқылы құлауы, қабат батады және кедергі кедергісі үлкеюі барысында қатты зат үшін жұқа қабатын да сұйықтық молекулалары өз жылдамдығын азайтады. Гарди жалпақ дисктің қозғала уақыты білу үшін келесі формуланы ұсынады. (5.7 Мұнда n-тұтқырлық, а – диск радиусы, h-сфера биіктігі.

(5.8 )

Ең бастысы майлы кілегейдің қорғаныс рөлін бағалау. Бұндай бағалау негізгі мәні бойынша қиын есеп болып табылады, солайша майлағыш физикалық және химиялық әсерлесуге деформацияланатын метал және жанасу аймағында өте қиын процесстер өтеді. Жұмсақ үйкеліс режимінде деформацияланатын аймағындағы процесті ескермеуге болады. Сондықтан бұрында басты кілегейдің беріктігін бағалауға аударды. Зерттеулер негізінде статикалық жағдайларда өткізілді, сол дұрыс емес, солайша Б.В.Дарянин және Н.А.Кротова тұтасу беріктік мысалын бағалауды көрсетті, тұтасу беріктігі негізінде қосымша жылдамдық пен салмақ дәрежелеріне байланысты. Үйкеліс пен тозу қолданысын негізгі қасиетіне тұтқырлықтың беріктігінің қажетті үлкен жылдамдықпен қосымша салмақ арқылы көрсетеді. Б.В.Дарянин мен Н.А.Кротованың тәжірибесінде олармен өткізілген әдейі конструктірленген приборда тұтасудың әртүрлі жылдамдығының қосымша салмағын анықтау, тұтасудың беріктігінің жылдамдығы белгілі жерін көрсетті. Динамикалық тәжірибелерде тұтасу жұмысы кейде бірнеше есе өседі.

Ол майлы кілегейдің модельдеу жағдайына өте мұқият болуды талап етеді