4. Бақылау сұрақтары:

1. Егіс материалы болып не айтылады.

2. Егіс материалын дайындаудағы белгілі сатылар.

3. Егіс аппаратына егіс материалдың неше мөлшерін қосу қажет.

4. Микроорганизімдерді ұзақ сақтау неге негізделген.

5. продуцент-культурасын сақтаудың қандай әдістері бар.

5. Лабораториялық жұмыстың орындау тәртібі: Егіс материалын дайындаудың сызба нұсқасында көмірсутекті мұнайдың н-парафин құрылысы қолданылған ашытқы өндірісін салу. Егіс материалын өсірудің бірінші сатысы зауыттың лабораториясында жүргізіледі. Бастапқы культура зарарсызданған жолмен қисық агарланған ортада оптимальды қоректік ортада, режимде (рН, t, процес ұзақтығы) өсіріледі.

Өсірілген микроорганизм культурасының агарланған қоректік ортасының бетін зарарсызданған сумен шайып оны, ішінде 50-100мл сұйық қоректік ортасы бар сыйымдылығы 750 мл Эрленмейер колбасына кұяды Культурасы бар колбаны (28-30°С) бөлме температурасымен тербелмелі шайқағышқа қояды , культураны араластыру тербелегіште (120-240 айн/мин) орындалды, культураның қарқынды өсу жылдамдығының арқасында масса алмасу жоғарылайды.

Тербелмелі шайқағышта колбаның ішіндегі культураның өсу мерзімі 18-36 сағатка созылады. Бұл сатыда микроорганизмнің морфологиясы бойынша микроорганизмнің өсіруін бақылайды. Логарифмдік өсу фазасының соңында культураның физиологиялық жетілген сатысы нәтижелі болады. Екінші сатыда егіс материалдың дайын культурасын өсіру колбадан егіс аппаратына (инокуляторға) зарарсызданған күйде ауыстырылады, осыған қайта-қайта минералды тұздарды белгілі мөлшерде қосып отырады. Егіс аппарат араластырғышпен, аэрирлеуші кондырғымен, сонымен қатар температурасын рН, бақылау - өлшегіш аспаппен, көбік денгейін реттеушімен және тағы басқада қондырғылармен, жабдықталады. Аппараттағы қоректік орта көлемінің денгейі жалпы аппарат көлемнін 60% аспауы керек. Егіс материалының аппаратка салынған мөлшері жоғарғы мәнге ие. Аз мвлшердегі егіс материал инокуляцияның ұзақ уакыт жүруін болдырады. Сондықтан егілетін: аппаратқа қоректік орта көлемінен егіс материалының 10-12% ғана салады. Егіс материалын дайындау кезінде аппаратта культивирлеудің оптимальды режимін ұстау керек. Процесті бақылау жасау үшін, қайта-қайта сынамалар алынып оған микробиологиялық және биохимиялық анализдер жасалынады. Ашытқы қоректік ортада 14-20 г/л жиналғанша кулътивирлеу процесі жалғаса береді (есеп бойынша құрғақ массада) культивирлеу процесі 12-14 сағатта аяқталады.

Үшінші саты көлемі 3,2,м болатын егіс аппаратында егіс материалын культивирлеу процесі жүргізіледі. Ол үшін кіші инокулятордағы барлық кұрам бөлігін үлкен көлемді аппаратка айдап жіберіледі. Сол жерде зарарсызданған қоректік орта бар. Ауысу коэффициенті, бір аппараттан басқа аппаратқа ауысуы микроорганизмнің әрбір культурасын өсірудің нақтылы шартына байланысты. Егерде бұл ауысу экспоненциальды өсу фазасында іске асырылса, онда ауысу коэффициенті келесі аппараттың көлеміне қарағанда 10-ға тең. Микроорганизм культурасын культивирлеу процесі 12-14 сағатқа созылады.

Төртінші саты көлемі 50м³ болатын аппаратта жүргізіледі. Ашытқы суспензияларын алдынғы сатыдан, қабылдар алдында, қоректік ортаны аппаратта дайындау үшін парафинді, қоректік тұздардың ертіндісін және микроэлеметтерді аппаратқа жібіреді. Ортаның оптимальды рН мәнін, температурасын жеткізеді, егістік ашытқыларды келесі сатыға жібереді және үздіксіз аэрациялау мен арастырудың арқасында микроорганизмді өсіру процесі жүргізіледі. Ашытқының жиналу процесі 10-12 сағатқа созылады. Абсолютті құрғақ ашытқы концентрациясы ортада 14-17 г/л құралғанда, ашытқы суспензиясы өндіріс ферментатерлеріне жіберіледі. Алынған егіс материалына микробиологиялық және биохимиялық бақылау жасалынады, демек келесі сатыда өнімділігінің жоғары болуы, циклдің тазалығы мен активтілігіне байланысты.