IouwJ*3b,r,l'a сәйкес білім беру мазмунын негізгі нормативті

ұ ттармен салыстыру керек. Тақырыпқа белгіленген уақыт

~ такьірып және оқу бағдарламасынан

ля. ^ аЛЫНадЫ- "*"а^ыРып маэмұнына сабақтың дидактикалық,

maitf ЫЛЫҚ ЖӘНе тәРбиел'к мақсаттары айқындалынады. Осы

ІЫкт<»аТТа*>ДЫ оқушь,ға Калыптастыру қажетті оқу материалдарын

Kvna П' сабачты,і_ тиімді және қолайлы формасын, өдістерін,

к е й ін Л Д а Р я негіздей таңдайды. Оқытудын қүралдарын пайымдаудан

М_,м сабаҚтың курылымын құрастыруға кіріседі. Тақырыптың

т е ^НЬІНДағьі 0І*У материалының көлемін, қиындыгын, күрделілігін,

Kocv аУман^ылығы және т. б. ерекшеліктерін іріктеу, даралау,

MreD ж\мыстарымен шұғылдана нақгы оқушыға білім

элем МӨН іскеРл'к Қасиет қалыптасатын оқу материалының

таик!еНТТеРІН аны^ ап жүйелейді. Окушының белсенділігі мен

ьікп МДЬІҚ’ психикалық және физиологиялык қасиеттерінін дамуына

кальЛ Көрсетіп’ теориялық білім мен практикалық іскерлік қасиетін

ЖасаІПТастьі^уға аРналған колданбалы дщакгтапық тапсырмалар

алльГ °ҚЬІТУ ВД-пдарыиын функцияларына негізделе, оларды

ПОд н ~ ала айқындайды. Қажет болса оқушының орындайтын

тәсіп Икалық ≪Ұмыстың объекті улгісін жасап, көрнекіліктегі тиімді

уак, і еР'н белгілейді. Бұл объектіні оқушының сабақга жасап улгеру

м т мөлшерін тексеріп алады. Оның қажетті нақты қолайлы

риалдары мен аспаптары да анықталуы тиіс.

іСКйRЛес’ КезеНДе оқушынын теориялық білімі мен қолданбалы

KVDa RачылаУ формасы мен әдістерін белгілей қажетті

лдаРь,н Дайындайды. Бұл кезең аяқгалғаннан кейіи сабақ

коскі.а*5ЫНЫҢ ^Р ылымын толық қурастыруға кіріседі. Оның үлгісі

әлігт Шада көРсетілген. Сабақгың барысындағы оқыту мэзмұнының

0D емес' көлемі, нақты анық жөне кең ашылған түрінде

белгіленедГ' ^ абақ құрылымындағы кезеңдердін уақытысы

мелп°Ы тақыРь,пть,К оқыту мазмұнының жобасын белгілеген уақыт

Опыц6*3^ 6 сәйкес™ н дәл анықгау міндетті орын алады.

^ ет далған сабақ жоспарынын жобасын ұжымды формада немесе

шінің көмегімен талқылай тұзете отырып, мцгалімнен руқсат

Те тә>кірибеде (мекгелте) тиімділігі мен колайлығын сынай

меггр36^ ' ^ НЬ|Ь| мазмундылығы мен тиімділігі туралы бастауыш

белгіпП мҮғая’мДеРінен пікір алып, оның қанағаттанарлық бағасы

ту енеді. Жұмыстың соңында студент өзінің щмысын орындалуы

ы оқытушыға есеп беріп жұмысын тапсырады.

Жүмыстың орындалу шартына ескертулер

- жұмысты орындаушы тақырыптың оқу материалын

толықтыруға, тереңдетуге, ықшамдауға мүмкіндігі бар;

- оқыту түрін, формасын, құралын, әдістерін өз еркімен сабакггың

мақсатына сәйкес таңдайды;

- тақырыптық сабақ жоспарының оқыту құралдары, формасы

және әдістері, дидактикалық материалдары оқушының

танымдық, психикалық және физиологиялық функциялары мен

процесс қасиеттерін дамытуға ықпалының болуы;

- орындалған сабақ жоспарының жобасындағы құралдардың, іс -

әрекеттердің дидактикалық принциптер мен критерияларына

қайшы келмеуі;

- жұмысты орындаушы төмендегі материалдарды оқытушыға

тапсырады:

а) сабақ жоспарының жобасына теориялық негіздемесі;

б) тақырыптық сабақ жоспарының тәжірибеде тексерілген үлгісі;

в) оқытудың дидактикалық материалдары.

Тапсыома №1

Тақырып: Ою-өрнек түрлерімен танысайық (2 сағат)

Ою - өрнек қазақ халқы қолөнерінің кең тараған түрі болып

табылады. Ою -өрнек атаулыны екі топқа бөліп қарауға болады:

бірінші топқа ою - өрнектің тікелей өзіне қатысты түрі жатады; екінші

топқа ою - өрнек қолданылатын әшекейлі бүйымдар жатады. Ою -

өрнек не нәрсеге ұқсастығына қарай бірнеше түрге бөлінеді.

1. Ай, күн, жүлдыздарға, көк әлеміне байланысты ою - өрнектер.

Олар: айшық, жұлдыз, т. б.

2. Малға, малдың дене мүшелеріне байланысты ою - өрнектер.

Олар: қошқармүйіз, түйетабан, т. б.

3. Аңға, аңның дене мүшелеріне байланысты ою - өрнектер.

Олар: арқармүйіз, бұғымүйіз, т. б.

4. Қүрт - құмырсқаларға, яғни жәндіктерге байланысты ою -

өрнекгер. Олар: көбелек, жыланбас, жұлдызқұрт, т. б.

5. Қүстарға байланысты ою - өрнекгер. Олар; құсмүрын, құсқанат,

т. б.

6. Жер, су, өсімдік бейнелі ою -өрнектер. Олар: төртқүлақ,

бесжапырақ, бұтақ, т. б.

7. Құрал - жабдықтарға байланысты ою - өрнектер. Олар; балта,

тарақ, бапдаң, т. б.

8. Геометриялық денелер тектес ою - өрнектер. Олар: тұмар,

сынықмүйіз, т.б.

Бұл ою - өрнек түрлерімен сендер біртіндеп 1 - сыныптан бастап

танысып келесіңдер.

Қазақ халқының өрнекті әшекеймен істелетін қолөнерінің түрлер

өте көп. Соның ішінде ою - өрнекке айрықша мән берген. Оның

түрлері де, атаулары да аз емес, онымен сендер алдағы

сыныптарда толығырақ таныса аласыңдар.

Сонымен ою - өрнек - қазақ халқының тұрмыс - тіршілігінде

кеңінен қолданылып, ежелгі заманнан бері үрпақтан - ұрпаққа

жалғасып келе жатқан өнер түрінің бірі. Оның элементтерін казак

халқы қолөнерінің қай түрінен болса да кездестіруге болады. Оны

әсіресе үй жиназдарынан, киім - кешектерден, зергерлік

бүйымдардан, халықгық музыка аспаптары мен қару - жарак

түрлерінен жиі көреміз.

Ою - өрнек өнерінің белгілі бір халыода тән мәнерлеу

ерекшеліктері сол хапықтың тұрмыс - тіршілігімен, бейнелеу

өнерімен, улттық қолтаңбасымен тікелей сабақтасып жатады.

Халық арасынан шыққан ісмер, шебер, зергерлердін заман

талабына сай шығармашыық ізденістері нәтижесінде ою - өрнек

өнері де жаңа мазмұнға ие болып отыр.

Қай халықта болса да әсемдік талғамның артуына байланысты

өрнек түрлері де үиемі дамып отырады. Әрбір халытын ісмер -

шеберлері өздерінің көрген ою - өрнектерін жатқа жасап, оюға өз

бетімен жаңалық енгізу дәрежесіне жетті. Халық мүндай адамдарды

≪оюшы≫ деп атайды да, оларды ≪Ою ойғаннын ойы ұшқыр» деп

бағЕалнДайі доыю. - өрнектіңкең тараған біраз түріне сипаттама беріп өтейік.

Жұлдыз әрнегі аспандағы жұлдыз керінісіне үқсайды. Ол кәбінесе

кілеладерде жиі қолданылады. - ■ *

Қошқармуйіз қошардың екі шекесіне иіріле біткен қос мүиізін

Үқсайды. Ол ұлттық киімдерде және текемет, сырмак, аяққап, т.

киіз бұйымдарда жиі кездеседі. . п

Сынықмүйіз - сынақ жасап барып мүйізді бейнелейтін өрнек.

көбінше шым шиде, терме бауда, алашада жиі қолданыладьі.

Балта - атына сай балтаға үқсас немесе баспа ≪Г≫ әрлі тәріздес

өрнек. Кесте мен өрмек өнерінен жиі кездестіруге болады-

Тыщқаніз - тышканның ізіне ұксас өрнек. Ол көбінес

апаларымыз киетін кимешектің жағында зер а р қ ы л ы өрнектел д .

4 - сынылта сендер қазақ ою - өрнектерінің канша то

влінетінін білдіңдер. Оның арқайсысының өэіндік алатын орны р,

себебі әп5іп йуйымғя яшекейленетін өрнекте-р д әстү-р лі еркеикімшдеріне

бөлінетінін білдіңдер. Оның ӘР ^ ИСЫС^ ркте0 дәстүрпі ерекі

себебі әрбір бүйымға әшекейленетін р балаяардын кИ,л • ■

байланысты таңдап алынады. Мысаль, ақтарда қошқарү -

гүл, қүс тәрізді ернектер, ал те к ем е тсырм«. түрлері *» '

сыңармүйіз, қосмүйіз, кырықмүиіз тәР^Д шаруашылығь

қолданылады, т. б. Бүл қазап хапқынын

бейімдігін көрсетеді.

Жалпы ою - өрнекті оның пайда болу ерекшелігіне байланысты

дәстүрлік және сәндік деп екі топқа белуге болады.

Дәстүрлік өрнек - ежелден пайда болған халықтық өрнек.

Сәндік өрнек - бір нәрсені әшекейеп сәндеу үшін қолданылатын

өрнек.

Өрнек - әшекейлерді бояудың түсіне қарай ойпастырудың мәні

зор. Әрбір түс белгілі тәртіппен кезектесіп келгенде қарама - қарсы

түстер бірін - бірі ашады. Сондықган ою - өрнекгердің түстік

бояуының ретпен орналасуына баса назар аудару керек.

Түркі халықарының туыстық жақындығымен қатар ою -

өрнектерінде де үқсастықтар аз емес. Дегенмен әрбір халық ою -

өрнектерінің өзіндік ерекшелігі бар. Мысалы, уйғыр халқының ою -

өрнектері көбінесе көкөніске байланысты болып келеді. Олар.

гүлбадан, шәддә, анаргүл, бадам, т. б.

Өзбек халқының ою - өрнектері көбінесе гүлді өсімдікгер түрінен

құралады. Ол ою - өрнектер шаршы тәріздес немесе жолақ тәріздес

үлгідегі композициялық қүрылымынан тұрады. Өрнектері өте ұсақ

және жиі орналасу арқылы көркемдік сипатқа толы болып келеді.

Өзбек елінің көркем бұйымдарындағы ою - өрнектер әсем, ашық

түсті бояулармен көз тартады. Сондықтан әр үлт ою - өриегіндегі

бояу түрінің өзіндік ерекшелігі бар.

Республикамызды мекендейтін көп үлтты халқымыздың басқа

өнерімен қатар ою - ернектеріне де айрықша назар аудару керек.

Мүндағы түркі халықтарының тақия өрнегіне қарап үлтын тануға

болады.

Практикалык сабақта оқушыға көлемді бұйымды қағаздан

жасата, оның пішіні мен түсіне сәйкес ою-өрнек түрлерін таңдап,

бүйым бетінде оның композициясын дұрыс орналастыруға тапсырма

орындату.

Тексеру сүрақтары

1. Тақырыптық оқу материалы мазмұнының өзгеру дәрежесі

болды ма?

2. Қандай сабақгың түрі мен типі қолданылды?

3. Оқушының өзбетімен жұмыс орындауға іскерлік күйі қандай?

4. Ою-өрнек қандай қолданбалы өнер түрінен алынды?

5. Ою-ернек түрлерінің барлығы қамтылды ма?

6. Ою-өрнектің қандай мазмүнына көңіл белінді?

.сынылатын әдебиеттер

1. Алмухамбетов Б. Бейнелеу өнер (4 - сынып). Оқулық. •

Алматы, 2004 ж.

т

2. Аубакирова Р.Ж. и др. Изобразительная деятельность

(методическое пособие). - Алматы, 2003 ж.

3. Афонькин С. Ю. Орнаменты народов мира. -С - ПБ., 1998 ж.

4. Әміргазин Қайрат. Қазақ қолөнері. -Апматы, 1986 ж.

5. Барадулин В. А. Основы художественного ремесла. -М., 1979

ж.

6. Бастауыш білім беру мемлекеттік жалпы білім беру стандарты.

-Алматы,2003 ж.

7. Болатбаев К. К. Бейнелеу өнер пәнінің оку бағдарламасы(4

сынып). -Алматы, 2003 ж.

8. Жеделов К. О. и др. Бейнелеу өнері (Әдістемелік қурал - 12

жылдык). - Апматы, 2003 ж.

9. Кажгалиұлы А. Органон орнамента. - Алматы, 2003ж.

10. Кузин В. С. Изобразительная искусства и методика его

преподавания в школе. -М., 1998 ж.

11. Кузин В. С. Методика преподавания изобразительного

искусства в 1 - 3 классах. -М., 1983ж.

12. Ростовцев Н. Н. История методов обучения рисованию. - М.,

1982 ж.

13. Шорохов Е. В. Методика преподавания композиции на уроках

изобразительного искусства в школе. -М., 1972 ж.

14. Хворостов А. С. Декоративно - прикладная искусства в школе.

- М., 1995 ж.

15. Чебан В. Узоры и орнаменты для мастера. -Ростов на -

Дону, 2002 ж.

16. Фокина Л. В. Орнамент. -Ростов - на - Дону, 2005 ж.

Лэбооаторцялык жумыс №7

Тақырыбы: бейнелеу енер пәнінің мүсіндеу с -.лағын окыту мазмуны

және оның технологиясы.

Объектісі: бастауыш мектептің °КУ процесі■ н мүсіндеу сабағының оқьгту мазмуны.

Предмет!: мүсіндеу сабағында оқуи^ілардьін Jк - імріа смтеынр уіс.керлігін

жүйелеу және қорытындылаудың оқыту м

Мақсаты: бейнелеу өнер сабағын^ б асы н ^ с а у Д

жумысын орындатудын оқыту мазмүн жо

***І-Я^мыстың к^рылымы жвмв мазмунымен ^«ыгтты таиысу1-

73

- белгіленген сыныптағы тақырыптың оқу материалы

мазмунымен танысу;

- көмекші оқу - әдістемелік қужаттармен оқытудың мазмұнына

тиімді окыту қүралдарын негіздей іріктеу;

- сабақ жоспарының мазмунын құрастыру;

- оқытудың дидактикалық материалдарын (қуралдарын) жасау,

- орындалған сабақ жоспар жобасын тәжірибеде тексеру;

- орындалған жумыс мазмуны туралы есеп беру.

Жумыстың қуралдары: бастауыш мектеп бейнелеу өнер пәнінің

мемлекеттік міндетгі білім беру стандарты, 4 сыныпқа арналған

бейнелеу өнер пәнінің оқу бағдарламасы, күнтізбелік жоспар, 4

сыныптың оқу-әдістемелік қуралдары, усыныстар, мүсін өнер

буйымдарының альбомы, бұйымдардың нақгы үлгілері,

материал(саз, пластиллин, ақ ұнтақты қоспалар: гипс, бор), темір

сымдар, стектер, сызба қу ралдары(сызғыш, қалам, кетіргіш) мен

техникалық аспаптар(қысқыш), көмекші қондырғылар және т.б.

Жумысты орындауға нусқау