11. Гукасова а.М. Рукоделие в начальных классах. -м., 1984 ж.

Лабооаториялык ж у м ы с №9

Такырыбы: оқушыларды техникалық құрастыруға үйретудін оқьггу

мазмұны және оның технологиясы.

Жумыстың объектісі: бастауыш мектептің оқу процесіндегі і —

сынып еңбекке баулу пәнін оқытудың мазмуны.

Жумыстың предметі: объектіні қурастыру жумысындағы >^аңа

уғымдарды игерудің сабақжоспарын курастыру.

36

Мақсаты: еңбекке баулу сабағында оқушылардың объектіні

құрастыру жүмысындағы ұғымдарды игеру сабақ жоспарының

жобасын жасау.

Міндеттері:

- жұмыстың құрылымы және мазмүнымен ұқыпты танысу;

- белгіленген сыныптағы тақырыптың оқу материалы

мазмүнымен танысу;

- көмекші оқу - әдістемелік қужаттармен оқытудың мазмүнына

тиімді оқыту қүралдарын негіздей іріктеу;

- сабақ жоспарының мазмұнын құрастыру;

- оқытудың дидактикалық материалдарын (құралдарын) жасау;

- орындалған сабақ жоспар жобасын тәжірибеде тексеру;

- орындалған жұмыс мазмуны туралы есеп беру.

Жұмыстың құралдары: бастауыш мектептің еңбекке баулу пәнінің

білім беру стандарты, 1 сыныпқа арналған еңбекке баулу пәнінің оқу

бағдарламасы, күнтізбелік жоспар, оқу және әдістемелік қүралдары,

ұсыныстар, көрнекіліктер: техникалық объектілердің үлгілері

(картоннан, пластмассадан, ағаштан, металлдан жасалған),

альбомдар, «Пего», техника моделін жасаудың техникалық

сызбалары, схема, технологиялық карта; сызба құралдары;

материал: қағаз, картон, желім және т.б..

Жұмысты орындауға нұсқау

1 сыныпқа арналған тақырыптың оқу материалының мазмұнымен

тапсырма №1 танысып, оқу бағдарламасында анықталған сол

тақырыпқа сәйкес білім беру мазмұнымен салыстырылады.

Тақырыпқа белгіленген уақыт мөлшерін күнтізбелік - тақырып пен

оқу бағдарламасынан көруге болады. Тақырыптың оқу материалы

арқылы сабақгың дидакгикалық, дамытушылық және тәрбиелік

мақсаттары айқындалынады. Осы мақсаттарды жүзеге асыру және

оқушыға оқу материалын игерту үшін теориялық негіздей отырып,

сабақгың тиімді және қолайлы формасы, әдістері және кұралдары

іріктелінеді. Оқытудың құралдарын пайымдаудан кейін сабақтың

құрылымын ңарастыруға кіріседі. Тақырыптың мазмұнындағы оқу

материалының көлемін, киындығын, күрделілігін, тереңдігін,

аумақтылығы және т. б. ерекшеліктерін іріктеу, даралау, толықтыру,

жүйелеу жұмыстарымен шүғылдана нақгы оқушы игеретін ұғым

элементтерін анықгайды. Оқушының белсенділігі мен танымдық,

психикалық және физиологиялық қасиеттерінің дамуына ықпал

көрсететін, оның жаңа ұғымды меңгеруге арналған дидактикалық

тапсырмалар дайындалады. Оқушының техникалық ұғымдарын

нығайтатын практикалық жұмыстың объекті үлгісі жасалынып, оның

37

көрнекіліктегі тиімді технологиялық процессі белгіленеді. Немесе

дайын «Конструктор» жинайтын моделді ұсынуға да болады. Бул

объектіні оқушы практикалық сабақта құрастырып үлгеру уақыт

мөлшері тексеріледі. Оның қажетті, накты, қолайлы материалдары

мен аспаптарын анықтау да естен қалмауы да орынды.

Келесі кезеңде оқушының жаңа техникалық үғымды игеруін

бақылау формасы мен әдістерін анықтай қажетгі тапсырмаларды

дайындайды. Бұл кезең аяқхалғаннан кейін сабақ жоспарының

құрылымын толық жазбаша қурастыруға кіріседі. Сабақтың оқыту

әдістемесінің көлемі, нақты, анық және кең ашылып орындалады.

Сонымен бірге, сабақ құрылымындағы кезеңдердің уақытысы

белгіленеді.

Осы тақырыптық оқыту мазмунының жобасын белгілеген сабаққа

кететін жалпы уақыт мөлшеріне сәйкестігі дәл анықгалады.

Орындалған сабақ жоспарының жобасын ужымды формада

талқьілай түзете отырып, оқытушыдан рұқсат ала, тәжірибеде

(мектепте) тиімділігі мен қолайлығын сынай тексереді. Оның

мазмүндылығы мен тиімділігі туралы бастауыш мектеп

мұғалімдерінен пікір алып, олардың бағасы белгіленеді. Жұмыстың

соңында студент езінің жүмысы туралы оқытушыға есеп береді.

Жұмыстың орындалу шартына ескертулер

- жұмысты орындаушы тақырыптың оқу материалын

толықтыруға, тереңдетуге, ықшамдауға мүмкіндігі бар;

- оқыту түрін, формасын, қүралын, әдістерін өз еркімен сабақтың

мақсатына сәйкес таңдайды;

- тақырыптық сабақ жоспарының оқыту қүралдары, формасы

және әдістері, дидактикалық материалдары оқушының

танымдық, психикалық және физиологиялық функциялары мен

процесс қасиеттерін дамытуға ықпалының болуы;

орындалған сабақ жоспарының жобасындағы қуралдардың, іс -

әрекеттердің дидактикалық принциптер мен критерияларына

қайшы келмеуі;

жұмысты орындаушы төмендегі материалдарды оқытушыға

тапсырады:

а) сабақ жоспарының жобасына теориялық негіздемесі;

и) тақырыптық сабақ жоспарының тәжірибеде тексерілген үлгісі;

в) оқытудың дидаюгикалық материалдары.

38

Т а п сы ом а №1.

Тақырып: Құрастыру (1 сағат)

Техника саласының объектілері бөлшек және тетіктердің

көмегімен құрастырылып бір үлкен техникалық бұйым болып

өндірістерде шығарылады. Әрбір тетіктің өзінің атауы мен қызметі

бар. Кез-келген бөлшекгер техникада жеке қызмет атқара алмайды.

Олар бір-бірімен біріктіріле объектінің негізгі қызметін атқаруға

мүмкіндік жасайды. Ол техникаларды конструкгорлар жобаласа,

инженерлер тетіктердің техникалық сипаттамаларын есептеп

өндірісте жасау технологиясын анықгап отырады.

Құрастыру дегеніміз түрлі материалды бір-біріне жапсырып,

бөлшектерді бірікгіріп, бір зат жасау. Жинақтау бөлшектері кез-

келген табиғи немесе жасанды материалдардан жасалады.

Белшектерді бір-бірімен ажырамалы, ажырамайтын түрде

біріктірулер қолданады. Құрастыру бөлшекгері: дөңгелек, планка,

штифт, гайка, болт, пластина, қамытша, сақина, білікжәнет.б...

Практикалық сабақта «Конструктор» бөлшектер жинағынан

техника моделін жинатуды орындау.

Тексеру сүрақтары

1. Белгіленген оқу материалындағы техникалық ұғымдарға

қосымша өзгерістер енгізілді ма?

2. Қандай сабақгың түрі мен типі қолданды?

3. Объектіні құрастыруда оқушының қандай психикалық қасиеті

дамиды?

4. Оқушының ұғымдарды игеруге қандай дәстірлі және дәстүрлі

емес әдіс - тәсілдер қолданылды?

5. Сабақгың негізгі беліміне кеткен уақыт мелшері қандай?

6. Оқушының игерген ұғымдары практикалық сабақтарда жиі

қолданылуы табылады ма?

Үсынылатын әдебиеттер

1. Еңбекке баулу пәнінің оқу бағдарламасы(1 сынып). - Алматы,

2003 ж.

2. Выгонов В.В. Практикум по трудовому обучению. -М., 1999 ж.

3. Геронимус Т.М. Урок труда. Я все умело сам (УМК). - М., 1998

ж.

4. Гукасова А.М. Методика трудового обучения. -М., 1990ж.

5. Давлетова К.Ш. Методика трудового обучения в начальных

классах. Уральск, 2005ж.

6. Оралбекова Т. Еңбекке баулу (1 - сынып). -Алматы, 2001 ж.

39

7. Саткалиев О.С. и др. Технология 1 класс (12 лет обучения),

(методическое пособие). - Алматы, 2005ж.

8. Заворотов В.А. От идеи до модели. -М., 1988 ж.

Лабораториялык жумыс №10

Тақырыбы: оқушыларды турмыстық бұйымдарды күтуге үйретудің

оқыту мазмұны және оны технологиясы.

Объектісі: бастауыш мектептің оқу процесіндегі 2 - сынып еңбекке

баулу пәнін оқытудың мазмұны.

Предметі: қызмет көрсету еңбегіндегі оқушылардын өзбетімен

жұмыс орындау қабілетінің сабақ жоспарын қурастыру.

Мақсаты: еңбекке баулу сабағында оқушылардың тұрмыстық

қызмет көрсету жұмысындағы өзбетімен орындау сабақ жоспарының

жобасын жасау.

Міндетгері:

- жұмыстың құрылымы және мазмұнымен ұқыпты танысу;

- белгіленген сыныптағы тақырыптың оқу материалы

мазмұнымен танысу;

- көмекші оқу - әдістемелік кұжаттармен оқытудың мазмұнына

тиімді оқытудың құралдарын негіздей іріктеу;

- сабақ жоспарының мазмұнын қүрастыру;

- оқытудың дидактикалық материалдарын (құралдарын) жасау;

- орындалған сабақ жоспар жобасын тәжірибеде тексеру;

- орындалған жұмыс мазмүны туралы есеп беру.

Жұмыстың куралдары: бастауыш мектептің еңбекке баулу пәнінің

білім беру стандарты, 2 сынылқа арналған еңбекке баулу пәнінің оқу

бағдарламасы, күнтізбелік жоспар, оқу және әдістемелік құралдар,

ұсыныстар, көрнекіліктер: тұрмыстык буйым үлгілерінің альбомы,

бөлме интерьерінің бейне кескіндерінің альбомы, сыртқы киім, аяқ

киімүлгілері жәнет.б.

Жүмысты орындауға нұсқау

2 сыныпқа арналған тақырыптық оқу материалының мазмұнымен

псырма №1 танысып, оқу бағдарламасында анықталған сол

ақырыпқа сәйкес білім беру мазмұнымен салыстырылады.

А^Ь«ІгІГ1Қа лг'ленген Уа^ыт мөлшерін күнтізбелік - тақырып пен

дәрламасынан көруге болады. Тақырыптың оқу материалы

40

арқылы сабақтың дидактикалық, дамытушылық және тәрбиелік

мақсаттары айқындалынады. Осы мақсаттарды жүзеге асыру және

оқушыға оқу материалын игерту үшін теориялық негіздей отырып,

сабақтың тиімді және қолайлы формасы, әдістері және қүралдары

іріктелінеді. Оқытудың құралдарын пайымдаудан кейін сабақгың

құрылымын қарастыруға кіріседі. Тақырыптың мазмұнындағы оқу

материалының көлемін, қиындығын, күрделілігін, тереңдігін,

аумакгылығы және т. б. ерекшеліктерін іріктеу, даралау, толықтыру,

жүйелеу жұмыстарымен шұғылдана нақгы оқушы ез бетімен жұмыс

орындау мазмұнын нақты белгілейді. Оқушының белсенділігі мен

танымдық, психикалық және физиологиялық қасиеттерінің дамуына

ықпал көрсететін, оның өз бетімен жұмыс орындауға арналған

дидактикалық тапсырмалар дайындалады. Оқушының өзбетімен

жұмыстанатын практикалық жұмыстың объекті үлгісі жасалынып,

оның көрнекіліктегі тиімді технологиялық процессі белгіленеді. Бүл

объектіні оқушы пракгикалық сабақта жасап үлгеру уақыт мөлшері

тексеріледі. Оның қажетті, нақты, қолайлы материалдары мен

аспаптарын анықгау да естен қалмауы да орынды.

Келесі кезеңде оқушының өз бетімен жүмыс орындау дәрежесінің

бақылау формасы мен әдістерін анықгайды. Бұл кезең аяқталғаннан

кейін сабақ жоспарының құрылымын толық жазбаша қүрастыруға

кіріседі. Сабақгың оқыту әдістемесінің көлемі, нақты, анық және кең

ашылып орындалады. Сонымен бірге, сабақ қүрылымындағы

кезеңдердің уақытысы белгіленеді.

Осы тақырыптық оқыту мазмүнының жобасын белгілеген сабаққа

кететін жалпы уақыт мөлшеріне сәйкестігі дәл анықталады.

Орындалған сабақ жоспарының жобасын ужымды формада

талқылай түзете отырып, оқытушыдан рұқсат ала, тәжірибеде

(мектепте) тиімділігі мен қолайлығын сынай тексереді. Оның

мазмұндылығы мен тиімділігі туралы бастауыш мектеп

мұғалімдерінен пікір алып, олардың бағасы белгіленеді. Жұмыстың

соңында студент өзінің жұмысы туралы оқытушыға есеп береді.

Жумыстың орындалу шартына ескертулер

- жұмысты орындаушы тақырыптың оқу материапын

толықтыруға, тереңдетуге, ықшамдауға мүмкіндігі бар;

- оқыту түрін, формасын, құралын, әдістерін өз еркімен сабақтын

мақсатына сәйкес таңдайды;

- тақырыптық сабақ жоспарының оқыту құралдары, формасы

және әдістері, дидактикалық материалдары оқушының

танымдық, психикалық және физиологиялық функциялары мен

процесс қасиеттерін дамытуға ықпалының болуы;

41

- орындалған сабақ жоспарының жобасындағы қүралдардың, іс-

әрекеттердің дидактикалық принциптер мен критерияларына

қайшы келмеуі;

- жұмысты орындаушы төмендегі материалдарды оқытушыға

тапсырады:

а) сабақ жоспарының жобасына теориялық негіздемесі;

б) тақырыптық сабақ жоспарының тәжірибеде тексерілген үлгісі;

в) оқытудың дидактикалық материалдары.

Тапсьюма № 1

Тақырып: Сыртқы киім мен аяқ киімді күту {1 сағат)

Сыртқы киім мен аяқ киім күнделікті тазалап күтіге мұқтаж болып

тұрады. Бас киімдер дәліздегі киім қоятын арнайы шкафтарда

немесе серелерде санталады. Оларды таза және ұқыпты етіп сақгау

тиіс. Бас киімді арнайы бас киім сияқты пішінді заттқа кигізіліл қойған

өте орынды. Оның бастапқы пішіні өзгермей сақгапады.

Күнделікті тұрмыста үлкен кісілер жұмысқа барып, оқушылар

мектепке бару кезінде сыртга сыртқы киімдерге шаң, ылғал және

ластанады. Мүндай жағымсыз күйлерден киімнен арылту үшін

күнделікті сабақтан немесе жұмыстан кейін тазартып шкафтың

ілгектеріне іліл қою қажет. Киімдерді тазарту үшін, оның тәсілдері

көп. Былғарыдан жасалған бас және сыртқы киімдерді жұмсак

немесе ларалон материалын ылғалдаттырып таэалағаннан кейін

кептіру керек. Егер матадан тігілген киімдер болса, онда оларды киім

щеткасымен тазалайды немесе химиялық өцдеу жасайтын қызмет

керсету орнына тапсырып тазалатгырады.

Аяқ киімді тазалаудың тәсілдерін бірінші сыныпты танысып

кеткен болатынсыңдар. Сырттан келгеннен кейін, оны бірден

тазалап цою керек. Егер ластанса ылғал матамен тазалап кептіресің,

шаң болса да, ылғал матмае немесе паралонмен тазаланады.

Кепкен аяқ киімді арнайы аяқ киім майын жағып реңін және киюге

қасиетін арттыра түсіресің.

Тексеру сүрақтары

1. Оқушының өз бетімен жүмыстануға оқу материалында қандай

өзгерістер орындалды?

2. Қандай сабақтың түрі мен типі қолданды?

" байқалды? езбетімен ж^мыс орындауда ңандай қателіктер жиі

4. Оқушының өз бетімен жұмыс орындауға үйренудің қандай

әдютері қолданды?

42

5. Оқушының өзбетімен жұмыс орындауда мұғалімнің қызметі

неде?

6. Өзбетіндік жұмыстың сабақтағы дидактикалық міндеті неде?

Усынылатын әдебиеттер

1. Еңбекке баулу пәнінің оқу бағдарламасы(2 сынып). - Алматы,

2003 ж.

2. Выгонов В.В. Практикум по трудовому обучению. -М., 1999 ж.

3. Геронимус Т.М. Урок труда. Я все умело сам (УМК). -М., 1998

ж.

4. Гукасова А.М. Методика трудового обучения. -М., 1990ж.

5. Давлетова К.Ш. Методика трудового обучения в начальных

классах.Уральск, 2005ж.

6. Оралбекова Т. Еңбекке баулу (2 - сынып). -Алматы, 2002 ж.

7. Заворотов В.А. От идеи до модели. -М., 1988 ж.

2. СТУДЕНТТІҢ САБАҚ ЖОСПАРЫН МОДЕЛДЕУГЕ ЖӘНЕ

Қ.РАСТЫРУҒА ӘДІСТЕМЕЛІК КӨМЕК

Сабақтың типі мен құрылымы

1. Сабақтың қандай типі таңдалды, оның мақсатқа сайлылығы.

2. Берілген бөлім бойынша сабақ жүйесіндегі сабақгың орны.

3. Апғашқы сабақ пен жаңа сабақтың өзара байланысы.

4. Сабақтың барысы (логикалық) қалай?

5. Сабақтың қурылымы берілген типті сабаққа сәйкестігі.

6. Сабақгың аяқталуы мен біртұгастығы қамтамасыз етілді ме?

Оқыту принциптерінің жүзеге асуы

1. Тапсырманы комплексті шешуде оқытудың бағытгалу

принципі.

2. Оқытудың ғылымилығы, өмірмен байланысы.

3. Оқытудың қолайлығы.

4. Көрнекілік.

5. Жуйелік және бірізіділік.

6. Оқушының саналылығы, белсенділігі және өзбетімен жұмыс

орындалуы.

7. Сабақга оқушының танымдық қабілетінің дамуы.

8. Танымдық іс - әрекет қандай сипатта болды.

9. Оқытудың жекелендіру мен даралануы.