Техникалық жүйелердің құрылысы мен даму заңдары

Техника заңдары тіралы ғылымның қазіргі кездегі жағдайы әзірше техниканың инвариантты ұғымдарының жүйесімен, техниканың құрылысы мен даму заңдары мен заңдылықтары туралы түсініктермен, техника заңдарының мүмкіндік тұжырымдамаларының тізбегімен және техника саласыны қатысты іргелі зерттеулердің басқа нәтижелерімен берілген. Дегенмен тіпті бар техника тарихын зерттеу нәтижелері инженерлік шығармашылықтың тиімді әдістемесі мен әдістерін жасауға, техникалық объетілердің келесі буындарында оңтайлы құрылымы мен параметрлерін анықтауға мүмкіндік береді.

Техникалық объектінің буындары мен модельдері

Жаңа техникалық объектілердің жаңа буындары мен жаңа модельдерін бөліп қарастыруға болады. Техникалық объектінің жаңа буынын алдыңғы буынмен, жаңа модельді алдыңғы модельмен салыстырғанда, жаңа буынның жаңа модельге қарағанда маңыздырақ өзгешеліктерді иемденеді.

Техникалық объектінің жаңа буыны оның алдыңғы буынға қарағанда функционалды құрылымымен, жұмыс істеу принципімен немесе техникалық шешімдегі маңызды өзгешеліктермен ерекшеленуі мүмкін және жоғарырық пайдалану сапасын иемденеді. Әдетте, техникалық объектінің кез келген буыны осы техникалық объектінің өзара айырмашылықтары бар бірнеше модельдер түрінде іске асырылады.

Техникалық объектінің жаңа модельдері техникалық объекті буынының жалпы белгілерін иемденеді, оларға мыналар жатады: функционалды құрылым, физикалық жұмыс істеу принципі, техникалық шешім. Техникалық объектінің модельдері бір бірінен құрылыстық орындалу деңгейінде параметрлермен және пайдалау сапасын біраз жақсартуды қамтамасыз ететін техникалық шешіммен ерекшеленеді (жеке элементтердің өлшемдері мен геометриялық пішіні, олардың өзара орналасуы, бекіту тәсілі және т.б. ).

Техника құрылысының заңдары мен заңдылықтары

Г.С. Альтшуллер өнертабыстың патенттік қорын статистикалық талдау нәтижелерінің негізінде техникалық жүйелердің приципиалды өмірге икемділігінің үш шартын анықтаған және ол техникалық жүйелер құрылысының үш заңын тұжырымдаған:

- жүйе бөліктерінің толықтық заңы;

- жүйе бөліктерінің энергия өткізгіштік заңы;

- жүйе бөліктерінің ырғақтарының үйлесу заңы.

Жүйе бөліктерінің толықтық заңы

Жүйе бөліктерінің толықтық заңы бойынша кез келген өмірге икемді техникалық жүйе төрт бөліктен тұруы керектігін көрсетаді:

- еңбек затын өңдейтін жұмыстық орган;

- жұмыстық органның технологиялық функциясын іске асыруға арналған затты немесе сырттан алған энергияны энергияның соңғы түріне айналдыратын қозғалтқыш;

- жұмыстық органға қозғалтқыштың энергиясын беретін трансмиссия;

- жүйе бөліктеріне басқару әсерін іске асыратын басқару органы.

Техникалық жүйе адам қатысуысыз өзінің функциясын орындау үшін оның барлық керекті элементтері (ішкі жүйелері) болуы тиіс, сонда ған бұл жүйе толық техникалық жүйе болады. Кейбір элементтер болмаған жағдайда оларды адам алмастырады. Қарапайым техникалық объектілірдің көпшілігінде жүйенің бір элементі бірнеше функция атқаруы мүмкін. Мысалы, спорттық садақ техникалық жүйе болады және ол жебеден (жұмыстық орган), доғадан (қозғалтқыш) және екі функция (қозғалтқыш және трансмиссия функциялары) орындайтын адырнадан тұрады. Басқару органы жоқ. Бұл садақта жоқ элементті және жоқ сыртқы энергия қайнар көзді адам толықтырады.