1.7 Дисциплина бойынша дағдылар және білімді жылдық бағалау үшін бақылау-есептеу заттары:

1. Дисциплина бойынша тесттер

2. Жағдайлық есептер

3. Емтихан сұрақтары

4. Тәжірибелік дағды бойынша

Жағдайлық есептер

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 1

Лабораторияға бактериологиялық зерттеуге науқастан алынған зат жеткізілді. Зерттелетін затта микробтың бар – жоғын қандай әдіспен анықтауға болады?

Сіз баклабораториядағы жұмысыңызды аяқтадыңыз: бактериологиялық ілмекті от жалынына қыздырып стақанға қойдыңыз, спиртовканы өшіріп, қақпағын жаптыңыз, халат – қалпағыңызды шештіңіз. Жеке бас гигиенасын және сан – эпид. ережелерді сақтауда Сіз қандай қателік жібердіңіз.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 2

Егерде микроб дақылы бар пробирканы кездейсоқ сындырып алып, столға, еденге, киіміңізге тигізіп алсаңыз не       шара қолданасыз?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №3

Микроб дақылынан дайындалған, боялған препаратты иммерсиялық микроскопта қарағанда күлгін – көк түске боялған пакет тәріздес кокктар көрінеді. Бактерияның морфологиясын және Грамша қалай боялғанын анықтаңыз.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №4

Лабораторияға күлге күмәндә баланың жұтқыншағынан алынған зерттеу материалы түсті. Лаборант қандай бояу әдісін қоланады?

Микроскопиялық көрінісі қандай?

Күл қоздырғышының дифференциалды көрсеткіштері қандай?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №5

Грамша боялған жағындыда қызыл түсті таяқшалар, орташа мөлшерлі, екі шеттері домалақтанып біткен және жүзім тәрізді орналасқан күлгін кокктар табылды. Микробтың түрі анықтаңыз және Грамша боялу сипаты

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №6

Романовский – Гимза әдісімен боялған, қаннан дайындалған препаратты микроскопта қарағанда лейкоциттердің арасында күлгін – көк түске боялған бірнеше ірі бүрамалары бар ирекше бактериялар көрінді. Олардың ұзындығы лецкоциттың көлденең мөлшерінен бірнеше есе артық. Кейбір жерде олар шоғырланып жиналған. Қандай микроб деп ойлайсыз?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №7

“Езілген тамшы” препаратында бір – бірімен шиеленіскен септаларға бөлінген гифалары бар мицелиялар көрінеді. Олардан желпуіш тәрізді тараған спорангиялары, конидие ұстаушы, стеригма бар. Көгерткіш саңырауқұлақтың қай түрі деп ойлайсыз? 3.    Аммонова мүйізшесінің кесіндісіндегі нерв жасушаларының цитоплазмасында домалақ немесе сопақша пішінді, қызыл түсті денешіктердің түзілгені байқалды. Ол қандай ауруға тән?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №8

Науқастың дене қызбасы 40˚С – ге жеткен, ағзасы жалпы уланған, белі ауырады, терісінде бөртпе пайда болған. Іріңді бөртпеден қоянның көзіне жұқтырғанда, оның мүйізді қабыршағынан (роговица) алынған бөліндіден жағынды дайындап, микроскопта қарағанда эпителилік жасушаның ядросының маңында қызыл түске боялған дөңгелекше пішінді Гварнери денешіктері табылды. Қандай ауру туралы ойлайсыз.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №9

Биік бағаналы қантты агарға материалды инелі әдіспен (укол) сепкенде бағананың тереңінде өсу байқалды,ал бетінде өспеген. Не деп ойлайсыз?

3. Микробтар желатинге шаншып себілді. Бір тәуліктен кейін желатин сүйытылды. Бұл құбылыс қандай ферменттің әсерінен пайда болды?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №10

Анаэробтардың таза дақылын бөліп алу үшін лаборант Китт – Тароцци ортасы бар пробирканы тоңазытқыштан алып, оған бірден материал септі. Себіндіні термостатқа қойды. Қандай қателік жіберілді?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №11

Микробтар себілген Гисс ортасы лайланды, бірақ түсі өзгермеген. Не ойлайсыз?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №12

Микробтар себілген Гисс ортасының түсі өзгерілді. Не ойлайсыз?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №13

Микробтар ЕПС себілген түтікшісінде индикаторлық қағаздың біреуі қарайды, екіншісі қызарды.

Не себептен?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №14

Зерттелетін дақылды 20% желатинге септі. Бір тәуліктен кейін желатин бағанасында   сұйылу байқалады. Қандай фермент анықталады?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №15

Гисс ортасына себінді жасалып, термостатқа бір тәулікке қойылғаннан кейін орта     лайланады, бірақ түсі өзгермеді. Не деп ойлауға болады?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №16

Гисс ортасына себінді жасалған соң глюкоза, лактоза, маннит қосылған пробиркалардағы ортаның түсі өзгерді, қалтқыда газ пайда болды. Бұндай өзгеріс нені дәлелдейді?

.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №17

Ауадан седиментациялық әдіспен себінді жасаған соң сары – уызды тұзды агарда алтын түсті, тығыз, томпақ, жылтыр, айналасында түтінді аймағы бар колониялар өсті. Не деп білесіз?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №18

Студенттің алдына науқастың мұрын – көмей шайындысы жұқтырылған жасуша дақылы бар пробирка қойылды. Микроскопта қарағанда пішіндері дұрыс емес жасушалар көрінеді, кейбіреулері пробирка қабырғасынан ажырап кеткен, жасушааралықтары үзілген, қоректік ортаның түсі – қызыл. Мұндай өзгеріс нені көрсетеді?

Жауап: Мұрын – көмей шайындысындағы вирустың цитопатогендік әсерін.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №19

Бактериофагтардың титрі қалай анықталады?

Жауап: Аппельман және Грациа әдістерімен анықтайды.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 20

Пиелонефритпен ауыратын науқастың зәрінен ішек таяқшасы бөлінген. Антибиотиктерге сезімталдылықтарын анықтағанда, оксациклинге, гентамицинге, тетрациклинге сезімтал болып шықты. Бұл жағдайда қандай антибиотик алған дұрыс, жанама әсерлерін ескерген жөн (нефроулылық).

Жауабы:

Науқасты міндетті түрде ауруханаға жатқызу керек. Аурудың бөлінділеріне хлорлы әк құю керек, ыдыстарын 1% хлорамин ерітіндісімен 30 минут өңдеу керек. Төсек жабдықтарын дақтарын кетіріп 2 % натрий карбонатының ерітіндісінде 145 қайнатады. Ыдыстарды 15 минут қайнатады немесе 1% хлорамин ерітіндісіне батырып қояды.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №21

Фурункулезбен ауыратын науқастан алтынды стафилококк бөлінді. Бұл микробтың антибиотиктерге сезімталдылығын қазды – дискілер арқылы анықтағанда, өсудің басылу аймағы төмендегідей:

пенициллин – 12мм

тетрациклин – 15 мм

гентамицин – 22 мм

ципролет – 28 мм

Қандай антибиотикті қоланған жөн, қайсысы әсерсіз.?

Жауабы:

Баланы дереу жекешелеу керек. Бала болған жерлердің барлығын, үйін, бала бақшасын, күнделікті дезинфекциялау керек. Төсек орнын дезинфекциялық камерада өңдейді. Мекемені, жихахдарды 5% хлорамин ерітіндісін қосып өңдейді. Науқасты шығарғаннан кейін қортынды дезинфекция жүргізу.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 22

Операциядан кейін іріңдеп асқыну болған науқастан S. Aureus бөлінген. Сұйылту әдісі бойынша 25 бірлікке теңелетін МИК белгіленді. Терапиялық дозасын анықтаңыз.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП №23

Науқасты пенициллинмен емдегенде есекжем шыққан. Бұл нені білдіреді және не жасау керек?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 24

Жанұяда біреуі іш сүзегімен ауырды. Қандай дезинфекция жүргізу керек және қалай?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 25

Бала бақшада трихофитиясы бар бала табылды. Қандай шаралар ұйымдастыру керек?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 26

Хирургиялық бөлімшеде кейінгі кезде операциядан кейінгі асқынуларжиілеп кетті – іріңдіктер. Себебін анықтау керек.

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 27

Қоректік орталардың ластануының алдын алу үшін лабораторияларда не жасалады?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 28

Әйелдер кеңесінде жүкті М, қан сарысуынан ЖИТС вирусына антиденелер анықталды. Жүктілік мерзімі 17 апта. Не жасау керек?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 29

Алтынды стафилококк дақылы құрсақ ішіне жұқтырылған ақ тышқанның өлігін жарған кезде ішкі ағзаларының зақымданғаны. Ол жерде іріңді ошақтар пайда болғаны анықталды. Ол микробтың қандай қасиетімен байланысты деп ойлайсыз?

ЖАҒДАЙЛЫҚ ЕСЕП № 30

Жаңа туған нәрестелердің улы заттарға сезімталдығы өте төмен. Оны немен түсіндіресіз?

Сал вирусын анықтау үшін қойылатын түсті реакция

Қадамдар:

Фенолрот индикаторы қосылған ортаның түсінің ерекшелігіне негізделген, онда қалыпты тіршілікке қабілетті дақылдар өсе алады және вирус жұқтырылған дақыл бар орталар.

Қалыпты дақылдың өсу процесінде, оның жасушаларының өсуі мен көбеюінде оның рН – ының қышқыл жаққа қарай ауысуына әкелетін зат алмасуының қышқыл өнімдері біртіндеп жиналады. Нәтижесінде бастапқыда қызыл түсті болған (рН 7,4 – 7,6) фенолрот индикаторы бар орта бірнеше күннен кейін рН 7,0 – 6,8 - ге төмендеуінің нәтижесінде сары түсті айналады.Вирус жасушаны зақымдаған жағдайда қоректік орта түсі қызыл болады.

1. 3 пробиркаға 0,25 мл вирусы бар материал, оттегі түспес үшін 0,4 мл вазелин майын ,0,25 мл сал вирусының типтік сарысуын ( 1,2,3) сәйкес пробиркаларға араластырады. 1 сағ. Бқлме температурасында қалдырады.

2. сағ. Барлық пробиркаларға 0,25 мл жасушалық суспензия қосады.

3. Реакция нәтижесін есептейді. Пробирканың сары түсіне байланысты вирустың типін анықтайды.

4. Алынған реакция нәтижесін түсіндіріп беріңіз.

Антиденелер титрін анықтау үшін қойылатын түсті реакция

Қадамдар

Фенолрот индикаторы қосылған ортаның түсінің ерекшелігіне негізделген, онда қалыпты тіршілікке қабілетті дақылдар өсе алады және вирус жұқтырылған дақыл бар орталар.

Қалыпты дақылдың өсу процесінде, оның жасушаларының өсуі мен көбеюінде оның рН – ының қышқыл жаққа қарай ауысуына әкелетін зат алмасуының қышқыл өнімдері біртіндеп жиналады. Нәтижесінде бастапқыда қызыл түсті болған (рН 7,4 – 7,6) фенолрот индикаторы бар орта бірнеше күннен кейін рН 7,0 – 6,8 - ге төмендеуінің нәтижесінде сары түсті айналады.Вирус жасушаны зақымдаған жағдайда қоректік орта түсі қызыл болады.

2. Науқастың сарысуын 1:4 тен 1: 64 сұйылтып пробиркаларға 0,25 МЛ құяды , сосын 0,25 мл вирус және оттегі түспес үшін 0,4 мл вазелин майын араластырады. 3 бақылау қояды:

1.БС ( сары су және жасушалық суспензия),

2.БЖ (физ. Ерітінді және жасушалық суспензия)

3.БВ ( вирус және жасушалық суспензия)

Пробиркаларды 1 сағатқа бөлме температурасында қалдырамыз.

3. 1 сағаттан кейін0,25 мл жасушалық суспензиядан құйып шығады.

4. реакция нәтижесін оқиды. Қоректік ортаның сары түсі сарысудың сәйкес сарысудың титріне дейін, ал қалған пробиркаларда қызыл. Бақылауларда: 1) сары түс 2) сары түс 3) қызыл түс

5. Алынған нәтижеге түсініктеме беріңіз.

Тұмау вирусының типін анықтау үшін қойылатын ТГАР

Қадамдар:

1.Реакцияны бқлініп алынған вирустың типін анықтауда қолданады.

пластмас планшеттердің 5 ұяшығына 0,25 мл вирусы бар материал енгізеді, тұмау вирусына қарсы типтік сарысуларды араластырады - 0,25 мл А0,А1,А2.В,С..

2.Сосын – 0.25 мл 1% тауық эритроциттерін қосады. Планшетті бөлме температурасында 1 сағатқа қалдырады

сағаттан кейін реакцияның нәтижесін санайды.

4.Тұмау вирусы «түйме» тәрізді тұнба берген сарысу типіне жатады ма.

5. Алынған нәтижеге түсініктеме беріңіз.

Антиденелерді тануға арналған ТГАР

Қадамдар:

1.Бұл реакция вирустың типін ғана емес сондай - ақ,науқастың қан сарысуындағы антиденелерді анықтауға да қолданылады.

2. Науқастың қан сарысуын планшеттің ұяшықтарында 1:10 - нан 1:320- ге дейін сұйылтады. Барлық ұяшықтарға 0,25 мл сәйкес аурудың вирустық диагностикумын қосады. Сосын 0,5 1% тауық эритроциттерінің қоспасын араластырады .

Реакцияныбақылаумен тексереді:

СБ – сары су және эритроциттер

ВБ – вирус және эритроциттер

ЭБ - физ. Ерітінді және эритроциттер

3.Пробиркаларды 1 сағатқа бөлме температурасында қалдырады.

4. 1 сағатан соң реакция нәтижесін санайды.

5.Сары сулық бақылауда « түйме» тәрізді, вирустық бақылауда «зонтик», эритроциттік бақылауда «түйме» тәрізді тұнбалар түзіледі.

6.Тәжірибелік ұяшықтарда сәйкес титрге дейін «түйме» тәрізді тұнбалар түзіледі

Алынған нәтижеге түсініктеме беріңіз.

Стафилококктарды фаготиптеу

Қадамдар

1.стафилококктарды фаготиптеу инфекция көзін және таралу жолдарын анықтау үшін қолданылады (Босану бөлімдерінде, балалар бөлімдерінде және т.б..)

стафилококктық фагтардың наборының типтері болады

2.Бөлініп алынған стафилококктың дақылын шпателмен агары бар табақшаға себеді Табақшаның табанына квадраттарды фагтардың санына байланысты сызады. Агардың бетіне, әр квадрат ортасына 1 тамшы типтік фаг тамызады.

3.абақщшаны термостатқа 37 С температураға 24 сағатқақояды, сосын дақылдың лизисіне қарап нәтиже береді.

4 Фаготиптер сәйкес келгенде инфекция көзін және жұғу жолдарын анықтайды.

Алынған нәтижеге түсініктеме беріңіз.

Вирусты табу үшін қойылатын ТГАР

Қадамдар:

• Эритроциттердің агглютинациясы вируса болған кезде жүреді,вирустарға эритроциттер жабысады.

ГАР арнайы пластмас планшетттердің ұяшықтарына қояды.

6 ұяшыққа вирустың сұйытылуын 1:10 -нан 1:320 дейін дайындайды . 7 ұяшық - эритроциттік бақылау. Планшетті бөлме температурасында қалдырады.

реакция нәтижесін 30 мин. Кейін санайды. Бақылау ұяшығында «түйме» тәрізді эритроциттік тұнба қалыптасады . Оң реакция болған жағдайда ұяшық түбінде «зонтик» тәрізді тұнба болады.

Алынған нәтижеге түсініктеме беріңіз.

Антирабиялық вакцина

Қадамдар:

1.Тірі антирабиялық вакцина белгісіз жануар қапқанда жасалады. Вакцинаны Ферми немесе Филипс типтері бойынша дайындайды.

2.Ферми вакцинасы құтыру вирусының фиксированный жұқтырылған 5% қоянның миының сығындысына 1% карбол қышқылы қосылады.

3.Филипс вакцинасы - фиксированный вирус жұқтырылған 10% глицеринді қоян миының эмульсиясы.

4. инъкция курсын қабудың аырлығына және орнына байланысты тағайындайды ( әдітте 15 – 30 күн 3 – 8 мл іштің терісінің астына)

Салға қарсы вакцина

Қадамдар:

1.Салға қарсы вакцинаны ауруға спецификалық профилактика жасау үшін қолданады. Тірі вакцинаның құрамында Сэбиннің атетенуацияланған сал вирустарының штаммдарының суспензиясы

2.Вакцина вирус типіне байланысты драже түрінде әр түрлі түсті шығарылады ( розовый түс - 1 типі вирусқа қарсы , көгілдір - 3 типке қарсы, сиреневый - 2 тип вирусқа қарсы ).

3. Ақ түсті вакцина сал вирусының үш типінің қоспасы.

4 Қолданылуы