2.Мақсаты:

орто-, парамиксовирустарда ауызша талқылау, олардың қасиеттері, патологиялық жағдайлардың дамуындағы рөлі, лабораториялық диагностикасы және алдын-алу және емдек принциптері, олармен шақырылатын аурулар ; Гемагглютинация, гемагглютинация тежеу және қос сарысумен гемагглютинация тежеу реакциясының көмегімен лабораториялық диагностикалау принциптері туралы студенттерде түсінік қалыптастыру.

3.Оқытудың міндеттері:

Студент білімін қалыптастыру:

- орто-, парамиксовирустардың морфологиясы және систематикасы туралы;

- орто-, парамиксовирусов антигендік құрылымы туралы;

- орто-, парамиксовирустардың аурудың дамуындағы рөлі;

- орто-, парамиксовирустармен шақырылған аурулардың лабораториялық дитагностикалау принциптері

- орто-, парамиксовирустармен шақырылатын аурулардың алдын-алуы туралы.

- ГАР, ГАТР, қос сарысумен ГАТР туралы;

- Қос сарысулар туралы.

Дағдыларды қалыптастыру:

- ГАР, ГАТР, қос сарысумен ГАТР ларының нәтижелерінің интерпретациясы бойынша;

4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Орто-, парамиксовирустардың қазіргі таңдағы жіктелуі.

2. Орто-, парамиксовирустардың химиялық құрамы, антигендік құрылымы.

3. Тұмау, парагрип, эпидемиялық паротит, қызылша кезіндегі иммунитет және патогенезі.

4. Орто-, парамиксовирустардың лабораторилық диагностикалау принциптері

5. Орто-, парамиксовирустармен шақырылатын аурулардың арнайы және арнайы емес алды-алу принциптері.

6. Парамиксовирустардың сипаттамасы.

7. Қызылша, эпидемиялық паротит, респираторлық-синтициальді вирустарының систематикасы, олардың құрылымы, биологиялық қасиеттері, патогенезі.

8. Қызылша, эпидемиялық паротит, респираторлық-синтициальді вирустарының лабораториялық диагностикалау принциптері.

9. ГАР туралы.

10. ГАТР туралы.

11. Қос сарысумен ГАТР туралы;.

13. ГАР, ГАТР реакциясын қою үшін алынатын зерттеу материалы.

14. Қос сарысу: жасалуы, қолданылу мақсаты.

5. Білім беру және оқыту әдістері: (кішігірім топтар, сабақ барысында жұмыс, кейс-стадиялар, пікірталастар, ситуациялық есептер, презентациялар және т.б.)

Пассивті әдіс – түсіндіру.

Белсенді әдіс – тәжірибелік жұмыстарды талқылау және орындау, зерттеу хаттамасын толтыру; мультимедиялық мәліметтер базасымен, компьютерлік моделдер және бағдарламалармен жұмыс жасау.

Интерактивті – аз адамнан тұратын топтарда жұмыс жүргізу.

6.Әдебиет:

Орыс тілінде:

Негізгі:

1.Борисов л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- м.: миа, 2005. - 734 с.

2.Медицинская микробиология, вирусология, иммунология (под ред. Воробьёв А.А) МИА., Москва, 2004.- 690с.

3.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000. - 591 с.

4.Медицинская микробиология /Гл.ред В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2006. — 1200 с.

5.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 с.

6.Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад.проф. Воробьева А.А.

7.Дикий И.Л, Сидарчук И.И. и др. Микробиология. Руководство к лабораторным занятием. Киев, 2004, 583 с.

Қосымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство клабораторным занятиямпо медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н.Красилыников А II. Справочник по антисептике. - Минск. - Выс шк.- 1995. - 367с.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. – 487с.

4.Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология". - М.: МИА, 2002.

5.Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарнаямикробиология. - М.: Издательский центр "Академия" – 2003. – 464 с.

6.Аравийский Р.А., Горшкова Г.И. Практикум по медицинской микологии. - С-Пб. - 1995. - 50 с.

7.Всант P., Мосс У., Уивер Р. Определитель нетривиальных патогенных грамотрицательных бактерий (аэробных и факультативно-анаэробных). - М.: Мир, 1999. – 791 с.

8.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П.Венцелла. - М.:Медицина, 1990.- 656 с.

9.Саттон Д., Фотергилл А., Ринальди М. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир, 2001. - 470 с.

10.МаянскийА.Н.Микробиология дляврачей. - Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 с.

11.Котова А.Л. Клиническая микробиология: Методические указания.-Алматы, 2004.- 162с.

12.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. – 1994.– 224 с.

13.Определитель бактерий Берджи /Под ред Д.Хоулта, Н.Крига, П.Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

14.Вопросы общей вирусологии, под ред. Кисилева И.О. Санкт- Петербург, 2007, 375 с.

15.Поздеев О.К. Медицинская микробиология: Учеб. О.К.Поздеев; под ред. В.И.Покровского.-2-е изд.испр.-М.:ГЭОТАР-МЕД,2004.-768 с

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1.Медициналық микробиология , Алматы,2011,683 б Рамазанова Б.А, Кудайбергенұлы К.К редакциялаумен.

2.Б.А. Рамазанова, А.Л. Котова және т.б. Микроорганизмдер морфологиясы.(оқу- әдістемелік құрал) Алматы,2007, 131б.

3.Б.А. Рамазанова, К.К Құдайбергенұлы, А.Л Котова. Инфекция туралы ілім.(оқу-құралы) Алматы 2007,111 б .

4 Б.А.Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микроорганизмдер физиологиясы. (оқу - әдістемелік құрал). Алматы,2007, 126 б.

5.Б.А. Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микроорганизмдер экологиясы. (оқу- құралы). Алматы, 2007, 95 б.

6.Б.А. Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар (оқу- құралы) Алматы, 2007.,47 б.

7.Микробиология және вирусология (жалпы бөлімі): Оқу құралы /Ү.Т.Арықпаева, К.Х.Алмағамбетов, Н.М.Бисенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова, Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В./. 1-ші басылым. (Медициналық және фармацевтикалық мамандық бойынша жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) - Астана, 2005. – 208 б.

8.«Микроорганизмдердің морфологиясы» оқу құралы, Астана, 2004, 32б.; Микробиология және вирусология (жеке бөлімі): Оқу құралы /Ү.Т.Арықпаева, К.Х.Алмағамбетов, Н.М.Бисенова, Ә.Ө.Байдүйсенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова /1-ші басылым. (Медициналық және фармацевтикалық мамандық бойынша жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) - Астана, 2006. – 199 б.

Қосымша:

1.Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар бойынша оқу-әдістемелік құрал (А.Л. Котованың ред.). – Алматы, 1997.

Ағылшын тілінде:

Негізгі:

1.Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin, Ivan M Roit, Cedric Mims,Peter L Chiodini “Medical Microbiology”,4^th Edithion, 2008, UK, p.656.

2.Jacquelyn G Black “Microbiology”,7 ^th ,WILEY,2010,p.846

3. Patric R Muray,Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller “Medical Mcrobiology”,5^th Edithion, 2008,p.962

4. Cedric Mims, Hazel M Docrell, Richard V Georing , Ivan M Roit, Derek Wakelin, Mark Zukerman, “Medical Microbiology”,3^th Edithion, 2004, ELSEVIER MOSBY, p.659.

5. Geo F Brooks,Kaaren C Carroll, Janett S Butel, Stephen F Morse,24^th Edithion, JAWETZ,MELNICK&ADELBERG^S

6. Mark Gladwin, Bill Trattler, “Clinical Microbiology”, 4^th Edithion, MedMaster, Miami, 2007, p.393.

7. Anathanarayan R., Paniker C.K.J. Text book of microbiology. Orien Longman. Seven edition, 2005.

8. Medical microbiology. Ed.by Inta Ozols. Elsevier Mosby, 2004.

Қосымша:

1.Robert M Diamond “Designing Assessing Courses and Curricula”, 3^th Edithion,Jossey-Bass,2008,p.487

2.Patric Leonardi “Microbiology Study Guide: Key Review Questions and Answers”, Silver Educational Publishig,2005,p.78

3.N.Cary Engelberg,Victor DiRita,Terence S Dermondy, “Mechanisms of Microbial Disease” , 4^th Edithion,Lippincton Williams&Wilkins,2007,p.762

4.William F Strohl, Harriet Rouse, Bruce D Fisher, “Microbiology”, Lippincton^s,2001,p.516

5.Jawetz, Melnic & Adelberg. Medical microbiology. Singapore. 2004.

6.Arora D.R. Text book of microbiology. CB. 2001.

7.William A. Stradit, Harriet Rouse, Bruce D. Fisher. Microbiology. 2001, Lippencott, Williams and Wilkins

8.Black Jacquelyn G. Microbiology. Principles & Applications, 1996 by Prentice-Hall, New Jersey

9.Medical microbiology. An introduction to Infectious Diseases. Ed. by Ryan Kenneth J. Appleton and Lange. Stamford, Connecticut, 1998.

10.Toni Hart, Paul Shears. Atlas de Roche de Microbiologie. - Paris., 1997.- 314р.

7. Бақылау (сұрақтар, тесттер, есептер және т.б.):

Сұрақтар:

2. Тұмау қоздырғышы не себепті ортомиксовирус туыстастығына жатады?

3. Нейраминидаза ферментінің рөлі.

4. Тұмаудың, аденовирусты инфекциялардың дифференциальды диагнозын берілген тікелей әдіс люминесцентті микроскопиямен қалай жүргізеді.

5. Орто- и прамиксовирустармен шақырылатын аурулардың микробиологиялық диагностикасы.

6. Адам патологиясындағы ортомиксовирустардың маңызы.

7. Адам патологиясындағы парамиксовирустардың маңызы.

8. ГАР, ГАТР реакциясын қою үшін алынатын зерттеу материалы.

9. Гемагглютинация реакциясын қою әдістемесі және мәні

10. Гемагглютинация тежеу реакциясының мәні және әдістері

11. Тұнбада «зонтик» және «түйме» түрінде реакция түзу .

12. ГАР негізгі компоненттері.

13. ГАТР негізгі компоненттері.

14. ГАР, ГАТР, қос сарысумен ГАТР тәжірибеде қолданылуы;

15. Тұмау вирусының құрылымы, химическиялық құрамы, антигендік құрылымы.

16. Тұмаудың лабораториялық диагностикалық әдістері.

17. Тұмауды спецификалық және спецификалық емес алды-алу шаралары.

18. Тұмау вирусының антигендік құрылымы. «Антигенді шифт» және «антигендік дрейф».

19. Тұмаудың алдын-алу жолдары.

20. Қызылша. Клиникасы. Иммунитеті. Лабораториялық диагностикасы.Алдын - алуы.

21. Патогендік ерекшеліктері, иммунитеті, диагностикасы, профилактикасы.

22. Эпидемиялық паротит. Патогенетикалық ерекшеліктері, иммунитеті, диагностикасы, профилактикасы.

Жағдайлық есептер:

1.Жыл бойына қаңтар-ақпан айларында ересектер арасында коллективтерде және балалар арасында ЖРА бұрқетпесі бақыланды. Бұрқетпенің бастамасы эпидемия аралық аурушаңдық деңгейінен бірнеше есеге асып түсетін жоғары деңгейдегі аурушаңдықпен сипатталады.

Клиникалық көрінісі – алғашында ағзаның жаппай улануы, 38⁰ немесе одан жоғары температура, бас ауруы, біраз уақыт өткеннен кейін кейбіреулерінде жөтел пайда болады, қалған біреулерде мұрынның тұтылуы(насморк) байқалады. Сирек жағдайда еріндерінде герпетикалық бөртпелер байқалады.

Берілген ауру түрі қандай вируспен шақырылуы мүмкін?

Ұсыныстарға қарай отырып науқастардан қандай клиникалық материал алынуы керек және бұрқетпенің ебебін тез арада қалай анықтауға болады? Жедел диагностикалық әдістерді атаңыз.

Тесттер:

1. ҚҰРАМЫНДА РНК-СЫ БАР ВИРУСТАРҒА ЖАТАДЫ:

1.Poxviridae

2.Orthomyxoviridae

3.Rubivirus

4.Hepadnaviridae

5.Аdenoviridae

2. ПАРАМИКСОВИРУСТАР ТОБЫНА КІРЕТІН ҚОЗДЫРҒЫШТАР:

1.Оспалар

2.Полиомиелиттер

3.Аденовирустар

4.Қызылша

5.Құтыру

3. ОРТОМИКСОВИРУСТАРҒА ТӘН:

1.Мукополисахаридтерге тропизм

2.Нейраминидаза ферменті

3.Суперкапсидті қабаты бар

4.ДНК болуы

5.Перитрихиальды

4. ТҰМАУ ВИРУСЫНДА БОЛАДЫ:

1.Майлы қосымшалар

2.Мөлшері үлкен болады

3.нуклеокапсидінің симметриялары спиральды

4.Плазмокоагулазасы

5.Рибосомасы

5. ТҰМАУДЫҢ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫНА ТӘН:

1.Берілу жолы ауыз-нәжіс арқылы

2.Спорадикалық аурулар

3.Су арқылы таралады

4.Эпидемия және пандемия болады

5.Трансмиссивті жұғу жолы

6. ТҰМАУ ВИРУСЫНЫҢ ИДЕНТИФИКАЦИЯСЫ ҚАЙ РЕАКЦИЯ АРҚЫЛЫ ЖҮРГІЗІЛЕДІ:

1.Агглютинация

2.Гемагглютинация

3.Гемагглютинация тежеу

4.Преципитация

5.Нейраминидазаның ингибирленуі

7. ТҰМАУ КЕЗІНДЕГІ ИММУНИТЕТ:

1.Интерферонның продукциясымен байланысты

2.Бейспецификалық

3. Шаршаған, түрлік специфичкалық

4.Антитоксикалық

5.Стерильді емес

8. ПАРАГРИППТІҢ ПАТОГЕНЕЗІ:

1.Ішек инфекциясының түрі бойынша өтеді

2.Вирустардың репродукциясы гепатоциттердің ядросында жүреді

3.Жедел респираторлық инфекция түрінде өтеді

4.Мұрынжұтқыншақтың шырышты қабатының эпителиальды жасушаларында репродукцияланады

5.Вирус лимфа түйіндерінде жайылады

9. ПАРАГРИПП КЕЗІНДЕГІ ИММУНИТЕТ:

1.Түрлік спецификалық

2.Антитоксикалық

3.Антибактериалдық

4.Секреторлық антиденелер түзіледі

5.Спецификалық емес

10. ЖОҒАРҒЫ ТЫНЫС АЛУ ЖОЛДАРЫНЫҢ ПАТОЛОГИЯСЫНДА ҚАТЫСАТЫН ВИРУСТАРДЫҢ ТУЫСТАСТЫҒЫН АТАҢЫЗ:

1.Adenoviridae

2.Orthomyxoviridae

3.Togaviridae

4.Retroviridae

5.Hepadnaviridae

11. ТҰМАУ ВИРУСЫНЫҢ ИДЕНТИФИКАЦИЯСЫН ҚАЙ РЕАКЦИЯ АРҚЫЛЫ ЖҮРГІЗЕДІ:

1.Агглютинация

2.Гемагглютинация

3.Гемагглютинация тежеу

4.Преципитация

5. Нейраминидазаның ингибирленуі

12. ҚҰРАМЫНДА РНК-СЫ БАР ВИРУСТАРҒА ЖАТАДЫ:

1.Poxviridae

2.Orthomyxoviridae

3.Rubivirus

4.Hepadnaviridae

5.Аdenoviridae

13. ПАРАМИКСОВИРУС ТОБЫНА ЖАТАТЫН ҚОЗДЫРҒЫШ:

1.Оспа

2.Полиомиелит

3.Аденовирус

4.Қызылша

5.Құтыру

14. ОРТОМИКСОВИРУСТАРҒА ТӘН:

1.Мукополисахаридтерге тропизм

2.Нейраминидаза ферменті

3.Суперкапсидті қабаты бар

4.ДНК болуы

5.Перитрихиальды

15. ТҰМАУ ВИРУСЫНДА БОЛАДЫ:

1.Майлы қосымшалар

2.Мөлшері үлкен болады

3.Нуклеокапсидінің симметриялары спиральды

4.Плазмокоагулазасы

5.Рибосомасы

16. ТҰМАУДЫҢ ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫНА ТӘН:

1.Берілу жолы ауыз-нәжіс арқылы

2.Спорадикалық аурулар

3.Су арқылы таралады

4.Эпидемия және пандемия болады

5.Трансмиссивті жұғу жолы

17. ТҰМАУ ВИРУСЫНЫҢ ИДЕНТИФИКАЦИЯСЫН ҚАЙ РЕАКЦИЯ АРҚЫЛЫ ЖҮРГІЗЕДІ:

1.Агглютинация

2.Гемагглютинация

3.Гемагглютинация тежеу

4.Преципитация

5. Нейраминидазаның ингибирленуі

18. ТҰМАУ КЕЗІНДЕГІ ИММУНИТЕТ:

1.Интерферонның продукциясымен байланысты

2.Бейспецификалық

3.Шаршаған, түрлік специфичкалық

4.Антитоксикалық

5.Стерильді емес

19. ПАРАГРИППТІҢ ПАТОГЕНЕЗІ:

1.Ішек инфекциясының түрі бойынша өтеді

2.Вирустардың репродукциясы гепатоциттердің ядросында жүреді

3.Жедел респираторлық инфекция түрінде өтеді

4.Мұрынжұтқыншақтың шырышты қабатының эпителиальды жасушаларында репродукцияланады

5.Вирус лимфа түйіндерінде жайылады

20. ПАРАГРИПП КЕЗІНДЕГІ ИММУНИТЕТ:

1.Түрлік спецификалық

2.Антитоксикалық

3.Антибактериалдық

4.Секреторлық антиденелер түзіледі

5.Спецификалық емес

21. ЖОҒАРҒЫ ТЫНЫС АЛУ ЖОЛДАРЫНЫҢ ПАТОЛОГИЯСЫНДА ҚАТЫСАТЫН ВИРУСТАРДЫҢ ТУЫСТАСТЫҒЫН АТАҢЫЗ:

1.Adenoviridae

2.Orthomyxoviridae

3.Togaviridae

4.Retroviridae

5.Hepadnaviridae

ТЕЗАУРУС (глоссарий):

Гемагглютинация реакциясы

«Түйме» түріндегі тұнба

«Зонт» түріндегі тұнба

Гемагглютинация тежеу реакциясы

Мұрынжұтқыншақ шайындысы

Тауық эритроциттері

Нейраминидаза

Сабақтың болжамды жоспары:

№ р/н	Сабақтың этабы	Сабақ этабының мазмұны	Оқу әдісі (оқытушының таңдауы бойынша )	Бақылау әдістері (оқытушының таңдауы бойынша )	Берілген уақыт, этап / мин
1	Кіріспе	Сәлемдесу, белгілеу, тақырыпты, мақсаты мен міндеттерін айту, компетенцияларға тоқталу, мотивациялық сипаттама	-	-	10 мин.
2	Ақырғы білім деңгейлерін бақылау	Тақырып бойынша ақырғы және ағымды білім деңгейлерін анықтау	-	Тестілеу Ауызша	5 мин. 25 мин.
3	Серпіндіру	-	Интерактивті	-	5 мин.
4	Үзіліс	-	-	-	5 мин.
5	Негізгі этап	Аяқталмаған фагоцитоз жағындысын микроскопия лау. Алынған нәтиже бойынша бағалау. Зерттеу материалын Петри табақшасына себу. Менингококты инфекцияның диагностикалық алгоритмін салу.	Пассивті (түсіндіру, демонстрация, бақылау). Белсенді (Тәжірибелік жұмыстарды орындау және талқылау, хаттамаларды, жұмыс дәптерін толтыру,мультимедиялық мәліметтер базасымен, компьютерлік моделдермен және бағдарламалармен жұмыс жасау.) Интерактивті (ситуациялық есептер, кроссвордтар шығару, кішігірім топтарда жұмыс жасау, блиц-сауал, ролдік ойындар, оймен штурм, критикалық ойлау, мини-зерттеулер)	Жұмыс дәптерлерін тексеру	30 мин.
6.	Сабақты қортындылау. Жеткен жетістіктерді талқылау және қойылған міндеттерді, үйренген компетенцияларды шешу. Бағаларын айту және жорналға қою	Бағалау парағын толтыру	Пассивті	-	5 мин
7.	Үй тапсырмасына комментарии келесі сабақ тақырыбы бойынша	-	Пассивті	-	5 мин

Тақырып-16 Пикорнавирустар – полиомиелит қоздырғыштары, Коксаки вирустары, ЕСНО. Емдеу, алдын-алу принциптері. Түрлі-түсті сынама реакциясын қою механизмі.