4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Микробиология пәні және оның міндеттері мен мақсаттары.

2. Микроорганизмдердің жүйелілігінің негізгі принциптері.

3. Клон, штамм, ТҮР, популяция, туыстастық, тұқымы, серовар.

4. Микроорганизмдердің негізгі топтары.

5. Жағынды жасаудың негізгі кезеңдері

6. Қарапайым бояу әдістері.

1. 7.Грам әдісімен бояу: мақсаты, принциптері, кезеңдері.

2. 8.бактериялық жасушаның құрылымы және оның қызметтері

3. 9.бактериалық жасушаның химиялық құрамы.

4. 10.грам «+» және грам «-» микроорганизмдердің бактериялық жасушаның құрылымы

5. 11.бактериалық жасушаның негізгі компоненттері.

6. 12.Қышқылға төзімді бактериялардың негіздері.

5. Білім беру және оқыту әдістері: (кішігірім топтар, сабақ барысында жұмыс, кейс стадиялар, пікірталастар, ситуациялық есептер, презентациялар және т.б.)

Пассивті әдіс - түсіндіру.

Белсенді әдіс – тәжірибелік жұмысты орындау және талқылау, зерттеу хаттамасын толтыру; мультимедиялық мәліметтер базасым, компьютерлік моделдержәне бағдарламалармен жұмыс жасау.

Интерактивті – кіші топтармен жұмыс жасау.

6. Әдебиеттер:

Негізгі:

1.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2005. - 734 с.

2.Медицинская микробиология, вирусология, иммунология (под ред. Воробьёв А.А) МИА., Москва, 2004.- 690с.

3.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000. - 591 с.

4.Медицинская микробиология /Гл.ред В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2006. — 1200 с.

5.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 с.

6.Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад.проф. Воробьева А.А.

7.Дикий И.Л, Сидарчук И.И. и др. Микробиология. Руководство к лабораторным занятием. Киев, 2004, 583 с.

Қосымша:

1.Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство клабораторным занятиямпо медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н.Красилыников А II. Справочник по антисептике. - Минск. - Выс шк.- 1995. - 367с.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. – 487с.

4.Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология". - М.: МИА, 2002.

5.Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарнаямикробиология. - М.: Издательский центр "Академия" – 2003. – 464 с.

6.Аравийский Р.А., Горшкова Г.И. Практикум по медицинской микологии. - С-Пб. - 1995. - 50 с.

7.Всант P., Мосс У., Уивер Р. Определитель нетривиальных патогенных грамотрицательных бактерий (аэробных и факультативно-анаэробных). - М.: Мир, 1999. – 791 с.

8.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П.Венцелла. - М.:Медицина, 1990.- 656 с.

9.Саттон Д., Фотергилл А., Ринальди М. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир, 2001. - 470 с.

10.МаянскийА.Н.Микробиология дляврачей. - Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 с.

11.Котова А.Л. Клиническая микробиология: Методические указания.-Алматы, 2004.- 162с.

12.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. – 1994.– 224 с.

13.Определитель бактерий Берджи /Под ред Д.Хоулта, Н.Крига, П.Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - в 2 томах.

14.Вопросы общей вирусологии, под ред. Кисилева И.О. Санкт- Петербург, 2007, 375 с.

15.Поздеев О.К. Медицинская микробиология: Учеб. О.К.Поздеев; под ред. В.И.Покровского.-2-е изд.испр.-М.:ГЭОТАР-МЕД,2004.-768 с

Қазақ тілінде:

Қосымша:

1. Медициналық микробиология , Алматы,2011,683 б Рамазанова Б.А, Кудайбергенұлы К.К редакциялаумен.

2. Б.А. Рамазанова, А.Л. Котова және т.б. Микроорганизмдер морфологиясы.(оқу- әдістемелік құрал) Алматы,2007, 131б.

3. Б.А. Рамазанова, К.К Құдайбергенұлы, А.Л Котова. Инфекция туралы ілім.(оқу-құралы) Алматы 2007,111 б .

4. Б.А.Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микроорганизмдер физиологиясы. (оқу - әдістемелік құрал). Алматы,2007, 126 б.

5. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микроорганизмдер экологиясы. (оқу- құралы). Алматы, 2007, 95 б.

6. Б.А. Рамазанова, А.Л Котова және т.б. Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар (оқу- құралы) Алматы, 2007.,47 б.

7. Микробиология және вирусология (жалпы бөлімі): Оқу құралы /Ү.Т.Арықпаева, К.Х.Алмағамбетов, Н.М.Бисенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова, Койшебаева К.Б., Бисимбаева С.К., Калина Н.В./. 1-ші басылым. (Медициналық және фармацевтикалық мамандық бойынша жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) - Астана, 2005. – 208 б.

8. «Микроорганизмдердің морфологиясы» оқу құралы, Астана, 2004, 32б.; Микробиология және вирусология (жеке бөлімі): Оқу құралы /Ү.Т.Арықпаева, К.Х.Алмағамбетов, Н.М.Бисенова, Ә.Ө.Байдүйсенова, Н.Б.Рахметова, Г.Д.Асемова /1-ші басылым. (Медициналық және фармацевтикалық мамандық бойынша жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы) - Астана, 2006. – 199 б.

Қосымша:

1. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар бойынша оқу-әдістемелік құрал (А.Л. Котованың ред.). – Алматы, 1997.

Ағылшын тілінде:

Негізгі:

1.Richard V Georing, Hazel M Docrell, Mark Zukerman, Derek Wakelin, Ivan M Roit, Cedric Mims,Peter L Chiodini “Medical Microbiology”,4^th Edithion, 2008, UK, p.656.

2.Jacquelyn G Black “Microbiology”,7 ^th ,WILEY,2010,p.846

3. Patric R Muray,Ken S Rosenthal, Michael F Pfaller “Medical Mcrobiology”,5^th Edithion, 2008,p.962

4. Cedric Mims, Hazel M Docrell, Richard V Georing , Ivan M Roit, Derek Wakelin, Mark Zukerman, “Medical Microbiology”,3^th Edithion, 2004, ELSEVIER MOSBY, p.659.

5. Geo F Brooks,Kaaren C Carroll, Janett S Butel, Stephen F Morse,24^th Edithion, JAWETZ,MELNICK&ADELBERG^S

6. Mark Gladwin, Bill Trattler, “Clinical Microbiology”, 4^th Edithion, MedMaster, Miami, 2007, p.393.

7. Anathanarayan R., Paniker C.K.J. Text book of microbiology. Orien Longman. Seven edition, 2005.

8. Medical microbiology. Ed.by Inta Ozols. Elsevier Mosby, 2004.

Қосымша:

1.Robert M Diamond “Designing Assessing Courses and Curricula”, 3^th Edithion,Jossey-Bass,2008,p.487

2.Patric Leonardi “Microbiology Study Guide: Key Review Questions and Answers”, Silver Educational Publishig,2005,p.78

3.N.Cary Engelberg,Victor DiRita,Terence S Dermondy, “Mechanisms of Microbial Disease” , 4^th Edithion,Lippincton Williams&Wilkins,2007,p.762

4.William F Strohl, Harriet Rouse, Bruce D Fisher, “Microbiology”, Lippincton^s,2001,p.516

5.Jawetz, Melnic & Adelberg. Medical microbiology. Singapore. 2004.

6.Arora D.R. Text book of microbiology. CB. 2001.

7.William A. Stradit, Harriet Rouse, Bruce D. Fisher. Microbiology. 2001, Lippencott, Williams and Wilkins

8.Black Jacquelyn G. Microbiology. Principles & Applications, 1996 by Prentice-Hall, New Jersey

9.Medical microbiology. An introduction to Infectious Diseases. Ed. by Ryan Kenneth J. Appleton and Lange. Stamford, Connecticut, 1998.

10.Toni Hart, Paul Shears. Atlas de Roche de Microbiologie. - Paris., 1997.- 314р.

7. Бақылау (сұрақтар,тесттер,есептер және т.б.):

Сұрақтар:

1. Микроскопиялау әдістері?

2. Бактерия морфологясын қандай әдіспен зерттейді?

3. Бактериялардың тинкториальды қасиеттері дегеніміз не?

4. Микроскоптың иммерсиялық жүйесі дегеніміз не?

5. Иммерсиялық жүйемен микроскопта жұмыс істеу принципін рет-ретімен келтіру.

6. Бактериологиялық лабораторияда жұмыс істеу ережесі.

1. 7.Бактериологиялық лабораторияда қауіпсіздік ережелерін қадағалау.

2. 8.Бактериалық жасушаның негізгі құрылымы және оның қызметтері

3. 9.Нуклеоид, және оның эукариоттық жасушадан айырмашылығы

4. 10.Рибосомалар, химиялық құрамы,құрылымы, қызметтері.

5. 11.Жасуша қабырғасының қызметі.

6. 12.грам «+» және грам «-» микроорганизмдердің жасуша қабырғасының айырмашылығы

7. 13.ЦПМ және цитоплазма қызметтері.

8. 14.Капсула, түзілуі, химиялық табиғаты, маңызы.

15.Талшықтар,құрылымы, химиялық құрамы.

16. Спора, қоршаған ортададағы төзімділігі. Ожешко әдісімен бояу принципі.

17.Қышқылға төзімді бактериялар.

18.Жасушаның генетикалық аппараты, қызметтері.

19.Валютин дәні, түзілуі, химиялық табиғаты, маңызы.

20.Нейссер әдісімен бояу принципі.

21.. Циль-Нильсен әдісімен бояу принципі.

Жағдайлық есептер:

1. Микроб дақылынан дайындалған, боялған препаратты иммерсиялық микроскопта қарағанда күлгін – көк түске боялған пакет тәріздес кокктар көрінеді. Бактерияның морфологиясын және Грамша қалай боялғанын анықтаңыз.

2. Жауабы: Грам (+) кокктар, сарциналар.

3. Грамша боялған жағындыда қызыл түсті, орташа көлемдегі, шеттері жұмырланған таяқшалар мен жүзім тәрізді орналасқан күлгін кокктар анықталған. Бактерияның морфологиясын және Грамша қалай боялғанын анықтаңыз.

4. Жауабы: Жағындыда ішек таяқшалары мен стафилококктан тұратын микробтар қоспасы.

5. Күлге күмәнді науқас баланың аранынан алынған материал лабораторияға түсті. Лаборант қандай бояу әдісін қолдану керек. Микроскопиялық көрінісі қандай?

Күл қоздырғышының дифференциальды белгілері қандай?

6. Ж а у а б ы:

- Грам әдісі бойынша бояу, сонымен қатар метилен көгімен қарапайым бояу әдістерін қолдану.

- жағындыда бір-біріне бұрышпен орналасқан көк түсті таяқшалар анықталады, таяқша шеттерінде жуандаған «валютин дәндері» көрінеді.

- күл қоздырғышының дифференциальды белгілері болып: «рим цифрі» секілді бір-біріне бұрышпен орналасуы және «валютин дәндері»

Блиц-сауалнама сұрақтары:

1. Иректелген бактерияларға мысал келтіріңіз.

Жауабы: Спирилла, кампилобактерия, вибрион, спирохета

Диплококктар жағындыда қалай орналасады?

Жауабы: Қос-қостан

3. Грам (-) бактерияларға мысал келтіріңіз.

Жауабы: ішек таяқшалары, менингококктар, бордетеллалар , гонококктар, протей

4. Морфонұсқа таксономиялық қасиеттерге жатады ма?

Жауабы: Ия

Стафилококктар жағындыда қалай орналасады?

Жауабы: жүзім тәрізді

6. Стрептококктар жағындыда қалай орналасады?

Жауабы: моншақ тәрізді

7. Прокариоттарға сипаттама беріңіз.

Жауабы: бөлінудің бинарлы түрі, бір хромосома, 1-10 мкм , азот фиксациясы, анаэробты тыныс алу

8. Сарциналар жағындыда қалай орналасады?

Жауабы: қапшық тәрізді

9. Эукариоттарға сипаттама беріңіз.

Жауабы: гистондар, ядро мембранасы, бірнеше хромосома, жасуша қабырғасының стероидтары, 10-100 мкм, хитин немесе целлюлоза, тінді дифференциация.

10. Саңырауқұлақтар Грам (+) немесе Грам (-) микроорганизмдердің қайсысына жатады?

Жауабы: Грам (+)

11. Хламидиялардың тіршілік ету формасын көрсетіңіз.

Жауабы: Жасушадан тыс - элементарлы денешіктер, Жасушаішілік - ретикулярлы денешіктер

12. Саңырауқұлақтар эукариоттар немесе прокариоттардың қайсысына жатады?

Жауабы: эукариоттарға

13. Лептоспиралардың морфологиялық ерекшеліктерін көрсетіңіз.

Жауабы: 18-20 ұсақ бұрамалары бар иілгіш спиральтәрізді жасушалар, бір немесе екі шеті ілмек тәрізді иілген (« С» немесе «S» әріптерін еске түсіреді).

Актиномицеттер қалай көбейеді?

Жауабы: спора арқылы, мицелияның фрагментациясы арқылы

15. Боррелияның морфологиялық ерекшеліктерін сипаттаңыз.

Жауабы: 3-8 ірі бұрамалары бар спиральтәрізді жасушалар, 18-20 ұсақ бұрамалары бар иілгіш спиральтәрізді жасушалар.

16. Прокариоттарға мысал келтіріңіз.

Жауабы: хламидия, спирохета, риккетсия, микоплазма, актиномицет, жалпы бактериялар

17. Бактериялардың қандай формаларын білесіз?

Жауабы: иректелген, шартәрізді, таяқшатәрізді

18. Микробиологиялық зерттеу әдістерін көрсетіңіз.

Жауабы: биологиялық, серологиялық, микроскопиялық, аллергиялық, бактерио (вирусо-мико-)логиялық, генотиптеу (ПЦР т.б.).

19. Бактерия мөлшерін қандай өлшемде анықтайды?

Жауабы: микрометрде

20. Трепонеманың морфологиялық ерекшеліктерін сипаттаңыз.

Жауабы: 8-12 біркелкі бұрамалары бар иректелген жасушалар, Романовский – Гимзе әдісімен нашар боялады (бозғылт-алқызыл түске)

21. Таяқшатәрізді бактерияларға мысал келтіріңіз.

Жауабы: ішек таяқшалары, сальмонелла, антракоид т.б.

ТЕСТТЕР:

1. ПАСТЕРДІҢ АШЫЛУ ТАРИХЫНА ЖАТПАЙДЫ:

2. Анаэробиоз құбылысын ашты

3. Ашыту процесін микроорганизмдер тудыратынын дәлелдеді

4. Туберкулез қоздырғышын ашты

5. Стерилизациялау әдісінің негізін қалады

6. Вакцина дайындаудың ғылыми негізін қалады

2.РОБЕРТ КОХТЫҢ НЕГІЗГІ ЕҢБЕГІ:

1. Куйдіргі ауруына қарсы вакцина шығарды

2. Құтыру қоздырғышын ашты

3. Сал ауруына қарсы вакцина ашты

4. Шешек ауруына қарсы вакцина ашты

5. Бактерияларды бояп зерттеудің негізін қалады

3.И.И МЕЧЕНКОВТЫҢ МИКРОБИОЛОГИЯҒА СІҢІРГЕН ЕҢБЕГІ:

1. Таза дақылды бөліп алу әдісін ұсынды

2. Фагоцитоз туралы ілімнің негізін қалады

3. ЖИТС (СПИД) ауруын зерттеді

4. Вирустарды ашты

5. Анафилаксияны зерттеді

4.А.ЛЕВЕНГУК:

1. Тірі контагиялар туралы идея ашты

2. Алғашқы микроскопты құрастырды

3. Оба қоздырғышын ашты

4. Жұқпалы аурулар табиғаты туралы болжам айтты

5. Дифтерия ауруын зерттеді

5. ТҮР ДЕГЕНІМІЗ НЕ:

1. Бір клеткадан алынған микроб дақылы

2. Микробтың бір түрінің тұқымдық жиынтығы

3. Тегі бір микробтардың бірлестігі

4. Жасанды ортада өсірілетін микробтар

5. Таксонның дұрыс аты

6. ТАБИҒАТТАҒЫ МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ РӨЛІ:

1. Табиғатта зат алмасуды қамтамыз етеді

2. Атмосфералық газдың құрамын бұзады

3. Адамдарға ешқандай қауіптілігі жоқ

4. Барлық уақытта қолайсыз әсер етеді

5. Адам тіршілігінде оларды пайдаланбайды

7. БАКТЕРИЯЛАР ЖАТАТЫН ӘЛЕМ:

1.Eucariotae

2.Micrococcaceae

3.Vira

4.Procaryotae

5.Enterobacteriaccae

8.КЛОН ДЕГЕНІМІЗ НЕ:

1.Микробтың бір түрінің жиынтығы

2.Белгілі бір инфекция көзінен бөлініп алынған дақыл

3.Генотипі бір микробтар жиынтығы

4.Микробтың бір клеткасынан өсіп өндірілген микроорганизмдер дақылы

5.Қөректік ортада өсіріліп көбейтілген микробтың бір түрі

9.ТАКСОНОМИЯЛЫҚ АТАУЛАРҒА ТӘН АНЫҚТАМАЛАРЫН АЖЫРАТЫП КӨРСЕТІҢІЗ

1.Таксон

2.Таза дақыл

3.Түр

4.Штамм

5.Клон

А.Әр жерден бір адамнан немесе одан әр мезгілде бөлініп алынған,қасиетінде шамалы ерекшелігі бар

микроб дақылы

Б.Қоректік ортада өсірілген біркелкі микробтар жиынттығы

В.Таксономиялық категория шегінде,бірыңғай қасиеттері бар бірдей организмдер тобы

Г.Микобтың бір жасушасыннан өсіп өндірілген ұрпақтар жиынтығы

Д.Туыстықтың басқа өкілдерінен ерекшелігі бар жақын қасиеттері бойынша топтастырылған

Микробтар бірлестігі10.ПРОКАРИОТТАР ӘЛЕМІНЕ МЫНАДАЙ БӨЛІМ ЖАТАДЫ:

1. Хемоорганотрофтар

2.Вирустар

3. Скотобактериялар

4. Бацилалар

5. Саңырауқұлақтар

11. ПРОКАРИОТТАРҒА ТҚМЕНДЕГІЛЕРДІҢ ҚАЙСЫСЫНЫҢ ҚАТЫСЫ ЖОҚ:

1.Ядросы оқшауланбаған

2. Ядросы фибриллярлы құрылымнан тұрады

3. Митохондриялары болмайды

4. Патогенді түрлері болмайды

5.Тотығу-тотықсыздану фермегттері лизосомада орналасады

12.БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:

1. Пішіні және құрылысы

3. Бактериялардың өсу ерекшелігі

4. Колониялардың морфологиясы

5. Боялу түрі

13.БАКТЕРИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ПІШІНДЕРІ :

1.Коктар

2.Таяқшалар

3.Спирохита

4.Саңырауқұлақтар

5.Риккетсия

14.КОКТАРДЫҢ ӘР ТҮРЛІ ОРНАЛАСУЫ МЫНАҒАН БАЙЛАНЫСТЫ:

1.Коктардың өлшеміне

2.Саны мен орналасуына

3.Әртүрлі бағытта бөлінуіне байланысты

4.Капсула түзеуі бойынша

5.Температураға төзімділігі бойынша

15.БАКТЕРИЯНЫҢ СИПАТТАМАСНА ЖАТАДЫ:

1.Цилиндр пішіндес таяқша

2.Жағындыды спора құрайды

3.Сөзсіз түрде талшығы болу керек

4.Бүршіктену арқылы көбейеді

5.Жыныстық жолмен ұрпақтанады

16.БАЦИЛЛАЛАР:

1.Кокк пішінділер

2.Волютин дәндері болады

3.Грамша теріс боялады

4.Капсула түзейді

5.Спорасы болады

17.ТҮР:

1.Бір клеткадан алынған микроб дақылы

2.Микробтың бір түрінің дақылдық жиынтығы

3.Тегі бір микробтар бірлестігі

4.Жасанды ортада өсірілген микобтар

5.Таксонның дұрыс аты

18.БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ МӨЛШЕРІ ӨЛШЕНЕДІ:

1.Нанометр

2.Микрометр

3.Ангстермен

4.Миллиметрмен

5.Седементациялық көрсеткішпен

19.ЖАҒЫНДЫДА ПАКЕТ ТӘРІЗДІ ОРНАЛАСҚАН КОККТАР КӨРІНДІ.ҚАНДАЙ КОККТАР ДЕП ОЙЛАЙСЫЗ:

1.Стафилококк

2.Микрококк

3.Стрептококк

4.Менингококк

5.Сарцина

20. ЖАҒЫНДЫНЫ ТІРІ МИКРОБ ДАҚЫЛЫН ДАЙЫНДАУ ҮШІН ҚАЖЕТ:

1. Резиналы қолқап

Работу в вытяжном шкафу или ламинарном боксе

Фиксацию в пламени для обезвреживания микробов

Аталғандардың барлығы

21.БОЯЛҒАН ПРЕПАРАТТАҒЫ БАКТЕРИЯ МОРФОЛОГИЯСЫН ЗЕРТТЕУДЕ ҚОЛДАНЫЛАДЫ:

1.Фазалы- констрасты і микроскоп

2.Люминистентті микроскоп

3.Иммерсиялық объектив

4.Құрғақ объектив

5.Түнек айдынды микроскоп

22.ИММЕРСИЯЛЫҚ МИКРОСКОПТА ҚАРАУ ҮШІН ҚАЖЕТ:

1.Конденсорды төмен түсіру

2.Бүйірден бағытталған күшті жарық

3.40-шы объективті қолдану

4.Диафрагманы жауып тастау

5.Иммерсиялық май құйып зерттеу

23. ГРАМ- ОҢ БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ БОЯЛУ РЕТІН КӨРСЕТІҢІЗ:

1. Бактериялар фуксинді қызыл түске боялады

2. Қабықтың терең қуыстарын спиртпен өңдейді

3. Жасушада фиксацияланбайтын кристалды – күлгін және йод комплекс құрайды

4. Бактерияларды күлгін түске бояп, спиртпен өңдейді

5. Рибонуклеинді магний көмегімен жасушаны фиксацияланған кристалды күлгін түс және йод комплекс түзеді

24. ҚАРАПАЙЫМ БОЯУ ӘДІСІН ТАБЫҢЫЗ:

1. Метилен көгінің сулы спиртті ерітіндісі

2. Метилен көгінің сулы ерітіндісі

3. Фуксиннің сулы спиртті ерітіндісі

4. Романовский-Гимзе

5. Циль-Нильсен

6. Нейссер

7. Ожешко

8. Бурри

9. Грам

25. ЖАҒЫНДЫСЫ БАР ӘЙНЕКШЕНІ ФИЗИКАЛЫҚ ӘДІСПЕН ЖАЙ ҚИМЫЛМЕН КӨРСЕТЕДІ ________________________________________________________________________

26. ЖАҒЫНДЫСЫ БАР ӘЙНЕКШЕНІ ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСПЕН ҚАЙДА ТҮСІРЕДІ___________________________________________________________________________________

27. ҚАРАПАЙЫМ БОЯУ ӘДІСІНДЕ ҚОСЫМША ИНГРИДИЕИЕНТТЕРДІ ҚОЛДАНАДЫ, ОЛАР БОЯУ ҚАСИЕТТЕРІНЕ ЖАТАДЫ МА

1) ИЯ

2) ЖОҚ

28. ҚАРАПАЙЫМ БОЯУ ӘДІСІНДЕ БІРНЕШЕ БОЯҒЫШ ЗАТТАРДЫ ҚОЛДАНА МА:

1) ИЯ

2) ЖОҚ

29. ГРАМ – ТЕРІС БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ БОЯЛУ РЕТІН АНЫҚТАҢЫЗ:

1. Бактериялар фуксинді қызыл түске боялады

2. Қабықтың терең қуыстарын спиртпен өңдейді

3. Жасушада фиксацияланбайтын кристалды – күлгін және йод комплекс құрайды

4. Бактерияларды күлгін түске бояп, спиртпен өңдейді

Рибонуклеинді магний көмегімен жасушаны фиксацияланған кристалды күлгін түс және йод комплекс түзеді

30. ГРАМ ӘДІСІ БОЙЫНША БОЯУДЫҢ РЕТІН АНЫҚТА:

1. Ағынды сумен шаю

2. 30 сек -1 мин аралығында спиртпен түссіздендіру

3. 1-2 мин фуксин ерітіндісімен бояу

4. 1-2 мин қара түске бояу үшін Люголь ерітіндісін тамызу

5. 1-2 фиксацияланған апаратқа генционвиолетті тамызу

31. СҰЙЫҚ ЕРІТІНДІ КӨМЕГІМЕН ФИКСАЦИЯЛАНҒАН ЖАҒЫМДЫ ДАЙЫНДАУ РЕТІ:

1. Заттық әйнекшені залалсыздандыру

2. От жалынында жағындыны фиксациялау

3. Жағындыны ауада кептіру, от жалынында ұстау

4. Зерттелетін ерітіндіге ілмекпен жағындыны дөңгелек етіп жағу

5. Жағындыны тегіс қабатпен дөңгелек етіп жағу, диаметрі шамамен 1-1,5 см.

32. ҚАТТЫ ҚОРЕКТІК ОРТАНЫҢ КӨМЕГІМЕН ФИКСАЦИЯЛАНҒАН ЖАҒЫНДЫ ДАЙЫНДАУ РЕТІ:

1. Заттық әйнекшені залалсыздандыру

2. От жалынында жағындыны фиксациялау

3. Заттың үстелшеге 1 тамшы су немесе физ ерітінді тамызу

4. Зерттелетін ерітіндіге ілмекпен жағындыны дөңгелек етіп жағу

5. Дайын өнімді ілмектің көмегімен тегіс

33. БОЯЛҒАН ПРЕПАРАТ ДАЙЫНДАУДА АТҚАРЫЛАДЫ:

1. Жағындыны ауада құрғату

2. От жалынында фиксациялау

3. От жалынын өтінде құрғату

4. Бөлмелік температурамен фиксациялау

5. Ультра – күлгін сәулемен фиксациялау

34. МИКРОБ ДАҚЫЛЫНАН ДАЙЫНДАЛҒАН ЖАҒЫНДЫНЫ ФИКСАЦИЯЛАЙДЫ:

1. От жалынында

2. Никифоров қосындысында

3. Ацетонмен

4. Метил спиртімен

5. Аталған әдістердің барлығын қолданады

35. ГРАМ БОЯУ ӘДІСІНДЕ БОЯЛАТЫН БОЯУЛАР

1. Генцианвиолет

2. Метилен көгі

3. Везувин

4. Азур – эозин

36. ГРАМ ӘДІСІМЕН БОЯУДЫҢ НЕГІЗГІ МАҚСАТЫ:

1. Бактерияның бір түрін екіншісінен ажырату (2 – топқа бөлу)

2. Талшықтарын анықтау

3. Ядросын табу

4. Капсуласын анықтау

5. Протопласты анықтау

37. ПРЕПАРАТТАРДЫ НАТИВТІ ЖӘНЕ ФИКСИРЛЕНГЕН ДЕП ТОПТАСТЫРЫҢЫЗ:

1) ілінген тамшы

2) боялған жағынды

3) езілген тамшы

4) фиксирленген жағынды

38. ГРАМ (+) БАКТЕРИЯЛАРДЫ БОЯУ ЭТАПТАРЫНЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨРСЕТІҢІЗ:

1) Бактериялар фуксинмен қызыл түске боялады

2) Спирт вымывает комплекс через широкие поры оболочки

3) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который в клетке не фиксируется

4) Прочный комплекс не вымывается спиртом, окрашивая бактерии в фиолетовый цвет

5) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который фиксируется в клетке за счет рибонуклеата магния

39. ҚАРАПАЙЫМ БОЯУ ӘДІСТЕРІН КӨРСЕТІҢІЗ:

1) сулы спиртті метилен көгінің ерітіндісі

2) метилен көгінің сулы ерітіндісі

3) сулы спирті фуксин ерітіндісі

4) Романовский Гимзе бойынша

5) Циль-Нильсен бойынша

6) Нейссер бойынша

7) Ожешко бойынша

8) Бурри бойынша

9) Грам бойынша

40. ФИКСАЦИЯНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ӘДІСІ БОЙЫНША ЗАТТЫҚ ӘЙНЕКШЕНІ __________________ ӨТКІЗЕДІ.

5.ФИКСАЦИЯНЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСІНДЕ ПРЕПАРАТЫ БАР ЗАТТЫҚ ӘЙНЕКШЕНІ _____________ САЛАДЫ.

41. ҚАРАПАЙЫМ БОЯУ ТӘСІЛДЕРІНДЕ БОЯҒЫШ ЕМЕС ҚОСЫМША ЗАТТАРДЫ ҚОЛДАНАДЫ МА.

1) ИА

2) ЖОҚ

7. ҚАРАПАЙЫМ БОЯУ ТӘСІЛІНДЕ БІРНЕШЕ БОЯУДЫ ҚОЛДАНАДЫ:

1) ИА

2) ЖОҚ

42. ГРАМ (-) БАКТЕРИЯЛАРДЫ БОЯУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨРСЕТІҢІЗ:

1) Бактериялар фуксин ерітіндісімен қызыл туске боялады.

2) Спирт вымывает комплекс через широкие поры оболочки

3) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который в клетке не фиксируется

4) Прочный комплекс не вымывается спиртом, окрашивая бактерии в фиолетовый цвет

5) Кристаллический фиолетовый и йод образуют комплекс, который фиксируется в клетке за счет рибонуклеата магния

43. ГРАМ БОЙЫНША БОЯУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨРСЕТІҢІЗ:

1) ағынды сумен шаю

2) 30сек-1 мин спиртпен туссіздендіреді

3) фуксинмен 1-2 мин бояйды

4) 1-2 мин немесе қарайғанға дейн Люголь ерітіндісін құяды.

5) 1-2 мин фиксирленген препаратқа генцианвиолет құяды

44. СҰЙЫҚ МАТЕРИАЛДАН ЖАҒЫНДЫ ЖАСАУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨРСЕТІҢІЗ:

1) заттық әйнекшені майсыздандыру

2) оттық үстінен өткізу

3) жағындыны кептіру

4) ілмекпен зерттелетін затты шеңбер түрінде тамшылап жағу

5)диаметрі1-1,5 см шеңбер түрінде тегістеп жағу

45. ҚАТТЫ ҚОРЕКТІК ОРТАДАН МАТЕРИАЛДЫ АЛЫП ЖАҒЫНДЫ ЖАСАУДЫҢ БІРІЗДІЛІГІН КӨРСЕТІҢІЗ:

1) заттық әйнекшені майсыздандыру

2) шамның ұстінен фиксациялау‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

3)Физ. Растворды немесе суды заттық әйнекшеге тамызады

4) жағындыны кептіру

5) Ілмекпен дақылды шеңбер түрінде диаметрі 1-1,5 см болатындай етіп орналастыру

46.БОЯЛҒАН ЖАҒЫНДЫ ДАЙЫНДАҒАНДА:

1.жағындыны ауада кептіреді

2.отта фиксациялайды

3.отта өлтірілген бактерияларды пайдаланады

4.отта жағындыны кептіру

5.ауада кептіргенде фиксациялау

47.МИКРОБ ДАҚЫЛЫНАН ЖАҒЫНДЫНЫ ФИКСАЦИЯЛАУ:

1.шамнын устінде жылыту

2.Никифоров қоспасы

3.Ацетонмен

4.Метил спирті

5.жоғарыда көрсетілгеннің барлығы

48.ГРАМ БОЙЫНША БОЯҒАНДА ҚОЛДАНАДЫ:

1.Генцианвиолет

2.Метилен көгі

3.Везувин

4.Азур – эозин

49.ГРАМ ӘДІСІМЕН БОЯУ НЕГІЗІНЕ ЖАТПАЙДЫ:

1.жасуша қабырғасының құрылымымен байланысты

2.генцианвиолет пен бояғансон оған Люголь ерітіндісін құйғанда спиртпен шайылмайтын комплекс ттүзіледі

3. тейхой қышқылдарға байланысты

4. липополисахаридтердің болуымен байланысты

5. пептидогликанның болуына байланысты

50.ГРАМ ОҢ БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ КҮЛГІН-КӨК ТҮСКЕ БОЯЛУ СЕБЕБІ НЕДЕ:

1.Наличия углеводов

2.Свойств пептидогликана взаимодействовать с краской

3.Наличия ЦПМ

4.Сужения пор в пептидогликане

5.Қабырғасының қалыңдығы

51.ГРАМ ТЕРІС БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫНА ЖАТПАЙДЫ:

1.Бояуын жоғалтады.

2.спиртпен өңдегенде түссізденеді.

3.Пептидогликан 5-10%

4. Құрамында тейхой қышқылы болады.

5.фуксинмен боялады.

52. ГРАМ БОЯУЫН ҚОЛДАНУДЫҢ МАҚСАТЫ:

1.бактериялардың бір түрін екінші түрінен айыру

2.мұртшаларының пайда болуы

3.протобласттарныңы пайда болуы

4.қабықшаларының шыгуы

5ядролық субстанциясын анықтау

53.ГРАМ ОҢ ЖӘНЕ ГРАМ ТЕРІС БАКТРИЯЛАРДЫ ТОПТАСТЫРҢЫЗ(САНДАРМЕН):

А. Гр+ 1. Вибрионы

Б. Гр- 2. Кампилобактерии

3. Актиномицеты

4. Риккетсии

5. Бациллы

6. Хламидии

7. Микобактерии

8. Клостридии

9. Спирохеты

10. Коринебактерии

ТЕЗАУРУС (глоссарий):

Микроскопия

Микрометр

Кокктар

Бациллалар

Клостридиялар

Грам әдісімен бояу

Жасуша қабырғасы

Мазок- отпечаток

Бактериалық жасушаның негізгі компоненттері

Генетический аппарат клетки

Сложные методы окраски

Кислотоустойчивые бактерии

Сабақтың болжамды хронометражы:

№ р/н	Сабақтың этабы	Сабақ этабының мазмұны	Оқу әдісі (оқытушының таңдауы бойынша )	Бақылау әдістері (оқытушының таңдауы бойынша )	Берілген уақыт, этап / мин
1	Кіріспе	Сәлемдесу, белгілеу, тақырыпты, мақсаты мен міндеттерін айту, компетенцияларға тоқталу, мотивациялық сипаттама	-	-	10 мин.
2	Ақырғы білім деңгейлерін бақылау	Тақырып бойынша ақырғы және ағымды білім деңгейлерін анықтау	-	Тестілеу Ауызша	5 мин. 25 мин.
3	Серпіндіру	-	Интерактивті	-	5 мин.
4	Үзіліс	-	-	-	5 мин.
5	Негізгі этап	Аяқталмаған фагоцитоз жағындысын микроскопия лау. Алынған нәтиже бойынша бағалау. Зерттеу материалын Петри табақшасына себу. Менингококты инфекцияның диагностикалық алгоритмін салу.	Пассивті (түсіндіру, демонстрация, бақылау). Белсенді (Тәжірибелік жұмыстарды орындау және талқылау, хаттамаларды, жұмыс дәптерін толтыру,мультимедиялық мәліметтер базасымен, компьютерлік моделдермен және бағдарламалармен жұмыс жасау.) Интерактивті (ситуациялық есептер, кроссвордтар шығару, кішігірім топтарда жұмыс жасау, блиц-сауал, ролдік ойындар, оймен штурм, критикалық ойлау, мини-зерттеулер)	Жұмыс дәптерлерін тексеру	30 мин.
6.	Сабақты қортындылау. Жеткен жетістіктерді талқылау және қойылған міндеттерді, үйренген компетенцияларды шешу. Бағаларын айту және жорналға қою	Бағалау парағын толтыру	Пассивті	-	5 мин
7.	Үй тапсырмасына комментарии келесі сабақ тақырыбы бойынша	-	Пассивті	-	5 мин

Такырып 2. Бактериялардың физиологиясы(тыныс алуы, қоректенуі, өсуі және көбеюі). Қоректік орталар. Бактериялардың биохимиялық белгілері. Аэробтардың таза дақылын бөліп алу (1,2,3,4 күн).