Қорытынды

Сонымен қорыта келгенде, теңіздің тартылуы жаппай жұмыс орнының жабылуына, әлеуметтік инфрақұрылымның бұзылуына әкеп соқтырды. Арал бойындағы тұрғындар денсаулығына, өміріне қауіп-қатер төнді. Су проблемасын шешудің стратегиялық жоспарының көкейкестілігі Аралды құтқару ұстамынан алып қарағанда Орта Азиядағы саяси жағдайдың өзгеруімен астарлас келіп отыр. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Орталық Азия мемлекеттері басшыларының Душанбедегі Арал теңізі бассейінің проблемалары бойынша кездесуінде: «... Оталық Азия мемлекеттері ынтытақтастығын өзектейтін құрамдас қайнарларының бірі – Арал теңізі бассейіндегі су қорларын бірігіп басқару және ұтымды пайдалану, су шаруашылығы проблемаларын толық шешу. Су қорлары – мемлекет басшыларының және аймақ өкіметтерінің ерекше назарындағы дүние, өй ткені Орталық Азия жағдайында суды ұтымды пайдалану оның мемлекеттерінің даму серпінділігін анықтайды», - деген болатын. Арал тағдырына жауапты барлық іргелес мемлекеттер үшін қандай да болмасын тиым салуға және қатердің алдын алуға бағытталған әрекеттерінде «зиян келтірме» принципіне жүгінулері шарт. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев атап өткендей: «... тек өз халқының мүдделерің ескеріп қана қоймай, басқа іргелес мемлекеттердің, Орталық Азия мемлекеттерінің тарихы , мәдениеті, тілі бір бар халықтарының мүдделерін де ескеретін тек осындай ұлттық заң жобаларын қабылдау керек». Ал мұның өзі кезегінде Арал теңізі бассейінінде экологиялық және әлеуметтік-экономикалық жағдайды жақсартуға бағытталған қысқа мерзімді, сондай-ақ ұзақ мерзімді сипаттағы нақты іс-қимыл бағдарламасын әзерлеуді талап етеді.

Пайдаланған әдебиеттер

1. Арал тағдыры. – Алматы: Қазақстан, 1989.

2. Аралым–арым,Балқашым–бағым./ Алматы:Қайнар, 1988 жыл.

3. Арал тағдыры – адамзат тағдыры: Ашхабаттағы басқосуда Арал мәселесіне айрықша назар аударылды// Егемен Қазақстан. – 1999. – 10 сәуір.

4. Әбдіхалықова Б. Арал зардабы ана мен балада: көкейкесті мәселе // Денсаулық . – 1999. -№3. -2-3 бет.

5. Бектібаев Р. Арал теңізінің болашағы қандай болмақ? // Егемен Қазақстан. – 1999. – 16 сәуір.

6. Ережепова Ғ. Экология – ел тағдыры// Атамекен. – 2002. – 10 шілде.

7. Нұрышев А. Арал мен халық тағдыры біртұтас: Халықаралық Аралды құтқару қорына 10 жыл// Атамекен . – 2003, - 12 қараша.

1

2 Арал тағдыры. – Алматы: Қазақстан, 1989.

3 Нұрышев А. Арал мен халық тағдыры біртұтас:

4 Нұрышев А. Арал мен халық тағдыры біртұтас: Халықаралық Аралды құтқару қорына 10 жыл// Атамекен . – 2003, - 12 қараша.

5 Бектібаев Р. Арал теңізінің болашағы қандай болмақ? // Егемен Қазақстан. – 1999. – 16 сәуір.

6 Арал тағдыры – адамзат тағдыры: Ашхабаттағы басқосуда Арал мәселесіне айрықша назар аударылды// Егемен Қазақстан. – 1999. – 10 сәуір

7 Ережепова Ғ. Экология – ел тағдыры// Атамекен. – 2002. – 10 шілде.

8 Әбдіхалықова Б. Арал зардабы ана мен балада: көкейкесті мәселе // Денсаулық . – 1999. -№3. -2-3 бет.

9 Арал тағдыры – адамзат тағдыры: Ашхабаттағы басқосуда Арал мәселесіне айрықша назар аударылды// Егемен Қазақстан. – 1999. – 10 сәуір.

35