Әлеуметтік ақпараттың қасиеті.

Әлеуметтік ақпарат –бұл адамның қажеттіліктерінің ерекшеліктерін, қызмет көрсету мүмкіндіктерін және кітапханалар, ақпараттық орталықтар қызметінің мақсатын анықтайтын базалық фундаметальды категория. Ақпараттың феноминін зерттеу жұмысымен әртүрлі ғылым саласының ғалымдары ( философия, мәдениеттану,психология, әлеуметтану, кибернетика, биология, информатика) айналасып жатыр. Терең көп аспектілі зерттеудің арқасында бүгінгі күні ақпараттың көптеген қасиеттері анықталуда. Дегенмен, бұл жердеде ақпараттық білімді танып білудегі әрбір қадам белгісіздік шекарасын кеңітіп, жаңа проблемелер тудырады.

Әлеуметтік ақпарат қоғамындағы адамның қарым-қатынасы процессінде пайда болған ақпарат ретінде анықталады. Әлеуметтік-ақпараттық білім, тәжірибе алмасу әдісі қызметін атқарады. Әлеуметтік ақпараттың басты және міндетті қасиеті, оның мазмұны, мәдениеті, мағынасы болып табылады. Ол әрдайым әлемдегі қандайда бір зат үлгісінің сезімдік немесе логикалық үлгісін белгілейді. Тапсырыс жұмысының мәні қандайда бір тапсырманың шешімін іздеу болса, екінші бір қасиеті мақсаттық жинақтылығы, яғни ақпараттың қасиеті адамның, әлеуметтік топтың немесе қоғамның тәртібіне әсер ету. Ақпараттық әсерге адам өмірі қызметінің барлық облыстары, яғни адамгершілік, эмоционалдық сфера, еңбек және тұрмыстық тәртіптері т.б. ұшырайды. Мақсаттық жинақылық қасиеті адам өмірі қызметінің әртүрлі сферадағы ақпараттық қажеттіліктің пайда болуымен және әртүрлі бағыттағы мақсатты көздейтін ақпараттық хабарламаларды құрумен түсіндіріледі. Мәтіндік хабарламалар тұтынушының сұраныстарымен, мақсаттық бағыттарымен сәйкес келуі мүмкін, бұндай жағдайды қалыптасу себебі, әлеуметтік ақпараттың бағалық қасиеті бар, яғни қандайда бір мақсаттарға қол жеткізуге әсер ету қабілеті бар. Бұл қасиет тек автордың шығармашылық потенциалына байланысты ғана емес, сонымен бірге мәтіндік хабарлама дайындау тұтынушыларға арналған келесі талқылануда біз ақпараттық ізденудің күрделі процесс екенін айтамыз. Іздестіру қиындықтары әлеуметтік, ақпараттарды іздестіру кезінде кездесіп жатады. Мұндай жағдай әртүрлі белгілі формамен іздестірген кезде туады. Мәселен, мәтін түріндегі хабарламалар, суреттер, график немесе формулалар. Сонымен бірге қызметтер бір нәрсені тағыда пайда болу процессімен байланысады. Жоспарға енбеген жоспар мазмұны ақпараттық өріс алуына алып келеді. Мұның пайда болуы көптеген қиындықтармен, еңбекпен кеңею және іздестіру аумағының өсуі және ақпараттық ресуртармен жүзеге асады. Ақпараттық кітапханалық қызмет процессі көбінесе ұжымның қоры мен қызмет көрсету маңыздылығы. Ескіру хабарламаның бағасының төмендеуі уақыт өте келе төмендеуінен пайда болады. Сондықтан құжаттың маңыздылығын жоғалтпау керек. Оқулық тәжірибелі оқу көмекші құралының баспадан шыққан соң қолданысқа енеді.

Кумулятивтік ерекшелігі жағдай кезінде ақпараттық ізденіс жүзеге асырылуда ескеріледі, оның хронологиялық шекараларын нақты бекіте алмағанда: тұтынушы жаңа проблемаға кезіксе, ол қандай уақыт аралығында мәлімет керек екендігін білмейді. Ақпаратты көрсету керісінше хронологиядан «тою» кезіне дейін, құжаттарға қатысы жоқ жалпы монографиялық жұмыстарды табу. Ақпараттың кумулятивтігі саны бойынша сипатталатын құжаттардың библиографиялық өнім бағасының қолайсыздығына әкеп соқтырады: бір аналитикалық шолу, диссертациялардағы шолу бөлімі немесе бірнеше публикацияларды тең ғылыми – ізденіс жұмыстарының есебі немесе әдебиеттер тізіміне қарап, өтіп кеткен жылдардағы қосымша мәліметтерді көрсету. Онда бар құжаттардың саны бойынша библиографиялық өнімнің сапасы туралы мәліметтердің жоқ болуы әлеуметтік ақпараттың аддективті еместігіне байланысты. Аддективтілік – бұл физикалық және математикалық көлемнің ерекшелігі, жалпы объекттің көлемінің мағынасы, оның бөліктеріне сәйкес келетін көлемнің, мағынаның суммасына тең. Құжаттың жиынтығын алатын ақпараттың көлемі, әр мәтіндік хабарламада бар мәліметтің суммасын көтеруі мүмкін. Осы айтылғандарды мысалдармен қарастырайық. Кез – келген проблемада (дистанциондық оқу, тұмау ауруының алдын алу). Соңғы 2 – 3 жыл ішінде шыққан отандық және шетелдік публикациялар. Әрбір құжат нақты зерттеудің немесе өңдеудің нәтижесін береді, құралдар мен технологияларды енгізу тәжірибесі, ол біріккен уақытта мынаны береді, жеке мәтіндік хабарламаларда табылға жоқ; әртүрлі елдердің белсенділігі туралы және осы проблемалардың дамуындағы кәсіпорындар: оны оқытумен айналысатын мамандар ортасы; дамыған және ұсыныс сферасындағы әртүрлі жақындаулар. Бірақ аддективтілік емес ерекшелігі автоматизациялық болмайды, тек сонда ғана ақпарат қандай да бір мәселеде толық көрсетілсе, жеке құжаттар емес, олардың массивтері, объекттің, жағдайдың, мәселенің өздерінің көрсететін «құжаттық шлейфы» дүниежүзі суреттерінің қалыптасуына көмектеседі. Бірақ біз бұл жерде құжаттардың лекпен көрсететін ерекшеліктер мен мүмкіншіліктерді қарастыруға көшеміз.