80. Бине-симон тесті

Тест дегеніміз не

20 ғасырдың басында Француз мемлекеті ақыл-ойы жетіспейтін балалар үшін арнайы мектептер аша бастады. Осындай мектептерде оқытылатын балаларды сұрыптау мәселесі пайда болды. Қойылған мәселені Францияда эксперименталды психологияның негізін қалаушы Альфред Бине (фр. Alfred Binet; 11шілде 1857 — 18 қазан 1911) шешуге кірісті. Ол (1905ж Т. Симонмен бірлесіп) ойлаудың кешігіп дамуы байқалатын балаларды анықтау үшін арнайы интеллектуалды тест жасап шығарады. Кейін бұл тест «Бине-Симонның ақыл ой дамуының шкаласы» деп аталады. (қазіргі IQ тест аналогы). Кейін 1916ж. Бине- Симон шкаласын Л. Термен «Стэнфорд-Бине интеллект шкалсына» өңдеп, ауыстырылды (ағыл. «Stanford-Binet Intelligence Scale»).

Алғашында тест 30 вербалды сұрақтан тұрған.

81. Векслер шкаласы

Векслер тесті зияттың даму деңгейін анықтауға арналған тесттердің ең танымалдарының бірі. Оны Дэвид Векслер 1939 жылы шығарды. Ол вербалды және вербалды емес зиятты диагностикалайды.

Ол 11 жеке субтесттен, 2 топқа бөлінеді. 6 вербалды, 5 вербалды емес. Әр тестте 10-нан 30 сұараққа дейін болады. Тест зият коэффицентімен өлшеніп, зияткерлік қабілетін анықтайды. Егер жинаған баллы төмен болатын болса, онда оның бұзылысы бары анықталады.

Векслер тестінің 3 нұсқасы бар:

• тест WAIS (Wechsler Adult Intelligence Scale), ересектерге арналған(от 16 до 64 лет);

• тест WISC (echsler Intelligence Scale for Children) – балалар мен жасөспірімдерге арналған (от 6,5 в до 16,5 лет);

• тест WPPSI (Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence) балалрға арналған 4 до 6,5 лет.

Вербальная шкала

1. Субетест «Жалпы білім» 

2. Субетест «түсініктілік

3. Субетест «Арифметика» 

4. ұқсастықтарды табу

5. Субетест «Сандарды есте сақтау» 

6. Субетест «сөздік қорс» 

Невербальная шкала

Невербальная шкала, или «шкала действий» состоит из 5 субтестов.

7. Субтест «Шифровка» (или «Цифровые символы») 

8. «жетіспейтін деталь» (или «Завершение картинок») 

9. «Конструирование болков» («Кубики Косса») –

10.«бір тізбекті суреттер»  11. «Сборка объекта» («Складывание фигур») 

Классификация IQ-показателей по Векслеру:

• 130 баллов и выше – очень высокий IQ – у 2,2% населения

• 120-129 баллов – высокий IQ – у 6,7% населения

• 110-119 баллов – хорошая норма – у 16,1%

• 90-109 баллов – средний IQ – у 50% населения

• 80-89 баллов – плохая норма – у 16,1%

• 70-79 баллов – пограничная зона – у 6,7% населения

• 69 баллов и ниже – умственный дефект – у 2,2%

82. Түйсіктердің өзара байланысы. Сенсибилизация

Сенсибилизация-сезгіш деген мағынаны білдіреді.

Егер адаптация анализаторлардың сезгіштігінің түрлі жағдайла-рға байланысты артуының төмендеуінің көрсеткіші болса, сенси-билизаңия сезгіштіктің тек артуын ғана керсетстін қүбылыс болып табылады.

Сезім мүшелерінің біреуінің әсерінен басқаларының сезгіштігі артып отырады. Мұны былайша түсіну керек. Әлеіз тітіркендіргіштер өзімен бірге әсер етіп түрған басқа тітіркендіргіштердің сезгіштігін арттырады. Мәселен, көзге жеткілікті мөлшерде түскен жарық оның көру қабілетін арттыру-мен қатар есту түйсігінің сезімталдығының артуына да себепші болады. Қызыл түс адамның ақ, қара түстерді дүрыс ажыратуына жәрдемдеседі. Түнгі үшуға дайындық кезінде үшқыштардың көздеріне 20-30 минут бойына қызыл көзілдірік киетіндері осыдан.

С. В. Кравков, К. X. Кекчеев зерттеулерінде адамның дамыл-дамыл таза ауада дем алуы, жеңіл дене қимылын жасауы, беті-қолын салқын сумен сүртінуі көру сезгіштігін арттыратындығы дәлелденген.

Сыртқы дүниенің затгары бір ғана анализатормен түйсінілмейді. Бір сезім мүшесіне тускен әсер, қалған сезім мупіелеріне де әсер етедЬТүйсіктердің бір-бірімен байланысқа түсуі сыртқы дүниенің күбылыстарын толығырақ түйсінуге жағдай жасайды. Болар-болмас дәм түйсігі (кышкыл нәрсе) көру сезгіштігін артгырады, түз ерітіндісін ішкеннен кейін таза судың өзі тэтті болып көрінеді? Осындай өзара байланыс көру, сипай сезу, қозгалыс түйсіктерінде де көп байқалады. Түйсіктердің өзара байланысының өте айқын көзге түсетіні контраст (қарама-қарсылық) қүбылысы. Мәселен, айналасын ақ түске бояған сүр тік бүрыш айналасын қара түске бояған сүр тік бүрыштан күңгірттеу көрінеді. Ал осы сүр тік бүрыштың айнадасын қоңыр түске бояса, жасыл тартып, сары түске бояса, көгілдір болып көрінеді. Тым-тырыс кезде дыбыс жақсы естіледі, ыссы нәрседен кейін салқынды түйсіну өзінен-өзі белгілі.  Жүйке процестерінің өзара индукция зандылығьшен (бір мезгілдік индукция) түсіндіріледі.