27 Естімейтін балалардың дактильдік және мимикалық қол-қимыл (жестік) сөйлеу тілі

ЕҚЗБ ауызша жазбаш сөйлеу тілі негізінде қоршаған адамдармен қарым-қатынасқа түсуге оқытудағы қиындықтар дактильді сөйлеу тіліне жүгінуді қажет етеді. Сөйлеу тілінің бұл формасы қызметі жағынан ауызша сөйлеу тіліне ұқсас келеді,2-ші жағынан дактильді сөйлеу тілі жазбаша сөйлеу тілінеде ұқсас, яғни әрбір әріпке белігілі бір дактилема сай келеді. Дайындық сыныбының оқушылары арнайы оқытусыз-ақ дактильді сөйлеу тілін тез меңгереді, алайда ЕҚЗБ оқытуда дактильді сөйлеу тілін оқыту маңызды емес. Бұл балалардың тілді меңгеру үрдісін тездетіп жеңілдету үшін қолданылатын шара. Оқыту үрдісінде сөйлеу тілінің ауызша, жазбаша формаларын қолдану тілді меңгеру үрдісін және сөздік ойлауын тежеген болар еді. Ал, дактильді сөйлеу тіліне оқыту олардың сөздік қорының тез жиналуына, сөздік құрылымын жетік меңгеруге әсер етеді. Дактильді падалану барысында балалар сөйлеудің әпқайсысын керек дактилемалармен оларды құрам бөлікке ажыратады, 1 бөлікке біріктіреді. Яғни тілдік материалды есте сақтауға қажетті талдау мен жинақтауды жүргізеді. ЕҚЗБ қолдың саусақтарының қимылы арқылы өздерінің сөйлеу тілінің дұрыстығын бақылай алады. Дактильді сөйлеу тілін қалыптастырумен қатар балаларда ауызша жіне жазбаша сөйлеу тіліне оқыту бірге жүреді. Арнайы мектепте сөзді талдаумен жинақтау білігі меңгерілмесе, жазуды меңгеруде мүмкін емес. Сөздердің жазылуы балалардың дактильді сөйлеу тіліне қолданылатын графикалық білімдерді талап етеді. Бұларды оқушылар сауат ашу сабағында оқиды, дайындық сыныбының соңына қарай жазуды меңгереді. Дактильді сөйлеу тілін қолдану сауат ашу үдерістерін тездетіп, жеңілдетеді.

Дактилология – саусақ әліппесі. Естімейтін тұлғалалар дактилология білетін еститін адамдармен қарым қатынас жасау құралы болып табылады.

Жесттік сөйлеу тілі – кинестикалық негізде қарым–қатынас жасау жүйесі, қолдың қозғалысы арқылы әр сөзге мағына беретін жесттерді қолданады. Жесттік сөйлеу тілі естімейтін тұлғалалардың өзара қарым –қатынас құралы болып табылады.

тілді меңгерудегі басты алғышарттарға балалардың сақталған маторикасы мен моторлы дағдыларын дамыту жатады. Жесттік сөйлеу тілін психологиялық және психолингвистикалық зерттеу нәтижесінде жесттік сөйлеу тілін жақсы меңгеру ауызша сөйлеу тілін меңгеруді жеңілдететінін дәлелдеген. ЕҚЗБ алғашқы жесттері өте қарапйым жесттерден тұрады. Мысалы: бір нәрсе сұрайтын болса, сол затты көрсетеді.

28 Кохлеарлы имплантталған балалардың қабылдауының ерекшеліктері

29 Дамудың қалыпты және ауытқу теориясы

40.Есту қабілеті зақымдалған балалардың көріп қабылдауы

41 Есту қабілеттері зақымдалған балалардың ес қабілетінің ерекшеліктері

42. Инклюзивті білім беру ортасында кеңес беру ерекшеліктері

Психологиялық кеңес беру жұмыстары ата-аналарға, пән мұғалімдеріне, оқушылардың өздеріне жеке жүргізіледі.Ата-аналарға жиналыстарда топтық кеңес беру,әр баланың үйіне барғанда, мектепке шақырып жеке кеңес беру жүзеге асса,пән мұғалімдеріне кеңес беру жұмысы педагогикалық кеңесте,әдістемелік кеңесте,педагогикалық консилиум барысында жүргізіледі.Мысалы, ТДО сыныбының мұғалімдеріне арналған кеңес-жадынамалар: -оқушының мүмкіндігіне және жұмыс істеу темпі мен жылдамдығына сәйкес келетін тапсырмалар жинағын беру; -баланың жеке және даму мүмкіндіктерін есепке алу; -баланың динамикалық (шаршау, қозу т.б.) өзгерістерінің пайда болуына байланысты жұмыс жетекшілігінің тактикасын өзгертіп отыру; -сабақта жетісікке әкелетін, жалпы нәтиже беретін,топтық және жеке жұмыс әдістемесін қолдану; -сабақ арасында сергітетін жеңіл физикалық жаттығулар немесе босаңсу жаттығуларын жасау; -оқыту үрдісіне ойын,жарыс элементтерін,дидактикалық ойындарды пайдалану; -оқушы өзінің мықты жақтарын көрсете алатын табыстылық жағдайларын туғызу; -баланың кез келген жетістігі мен өз бетіндік жұмысын мадақтап, көтермелеп отыру; -балаға қойылатын талаптардың біресе көтеріліп,біресе төмендеуінен аулақ болу; -өте белсенді (гиперактивті) балалардың күшін пайдалы жаққа қолдану (тақта сүрту, дәптерді жинау т.б.) -жақсы тәртібі мен оқудағы жетістігін көтермелеп, балаға мадақтау сөздерін айту; -психолог маман бірге отырып,балалардың сынып,мектеп өміріне бейімделуіне,оқу дағдыларына,қарым-қатынас жасау дағдыларына тәрбиелеу, әлеуметтік орта туралы түсініктерін қалыптастыру.