1.2.3. Misja regulacyjna władz publicznych wobec energetyki

Do niedawna podstawowym wyrożnikiem funkcjonowania energetyki, a także inne usługi związane z infrastrukturą, catering monopol towarów i usług w domenie publicznej związane z nadzorem (w niektórych krajach europejskich − nadal tak to wygląda). Od blisko dwudziestu lat ten stan rzeczy ulega zmianie; jej genezy, przypo- mnijmy (o czym szerzej w rozdziale 2) nale y szukas m.in. w niech ci odbiorców paliw i energii do ponoszenia rosnących kosztów ich dostarczania oraz w potrzebie zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego (żywe są jeszcze obawy przed powtórką lekcji tzw. szoku naftowego z początku lat 70.). Znaczący udział w tej zmianie miały również katastroficzne prognozy o wyczerpywaniu się zasobów konwencjonalnych paliw oraz postrzeganie sektora energetycznego jako bariery wzrostu gospodarczego, czyli obawa spowolniania przez sektor energetyczny ekspansji gospodarczej i wzrostu dobrobytu.

Proces, którego celem jest wprowadzenie do energetyki konkurencji dla poprawy efek- tywno ci funkcjonowania sektora i obniżki cen energii nabiera światowego wymiaru, a jego promotorem muszą być wladze publiczne, na których ciązy niezbywalna odpowiedzalność za bezpieczenstwo energetyczne. Tak więc, działalność gospodarcza w kraju lub międzynarodowej integracji instytucji, takich jak Unia Europejska przyjmuje formy celami polityki energetycznej energetycznych zajmujących się zagadnieniem przepisami cjalizowanej. Istnieje wiele mechanizmów i narzędzi nazywane są również - w kontekście zasilanie urządzenia lub rządu - autonomiczne organy regulacyjne (np.) Kontroli E. Działania te są często towarzyszyło wzmocnienie roli ustawodawstwa antymonopolowego w wykonawczej i sądowniczej. W procesie transformacji rynku energii nie jest bez znaczenia postawy konsumentów, którzy są coraz bardziej świadome swoich praw, a tym samym przyczynić się do realizacji niezbędnych reform, pogłębienie roli czarnego władzy wobec siebie.

Trudności w misji regulacyjnej energii jest potrzeba pewnych zasad mających wpływ na funkcjonowanie sektora energetycznego, tak, że odchylenie od warunków panujących na innych rynkach w odniesieniu do towarów i usług, było przejście. Mówiąc symbolicznie, z monopolu na rynku w drodze rozporządzenia, który jest substytutem rynku konkurencyjnego. Pamiętajmy, że na rynek, który nie przestaje być zasadą dobra cywilizacji; aby właściwie wykonywać swoje funkcje, musi mieć cechy towarów lub racjonalnej ceny. Szczególne zasady zostały przyjęte, ponieważ, gdy istnieje potrzeba szczególnej ochrony interesu publicznego.

W Unii Europejskiej ramy prawne dla ustalania celów, instytucji i instrumentów regulacyjnych w sektorze energetycznym Dyrektywy Energetycznej (omówione w poprzedniej części), a ich partnerami krajowymi są specjalne ustawy stanowiące tzw. prawo energetyczne.¹²

1.2.4. System regulowania energetyki

Regulacja rynków energii jest realizacja całkowicie nowych zadań nie wykonano do tej pory w pożądany kształt istniejących instytucji. Jednym z głównych impulsów, który działa znacznie w ostatnich latach proces tworzenia w każdej regulacyjnych w państwach członkowskich, było uwzględnienie w dyrektywie obowiązek wskazania organów władzy odpowiedzialnych za rozstrzyganie sporów między konsumentami a dostawcami energii, które mają zarówno prawo dostępu do rachunkowości przedsiębiorstw energetycznych. Stopniowo, kompetencje regulatorów stały się bardziej.

Należy podkreślić, że nowo powstały - w państwach członkowskich Unii Europejskiej - regulatorów instytucji, to tylko część mechanizmu tworzenia sektora energetycznego. Rzeczywiście, udział w innych instytucjach, których kompetencje pozwala na udział w tym procesie. Dlatego, mówiąc o systemach kontroli należy wziąć pod uwagę wszystkie podmioty, które faktycznie wpływa na zachowanie przedsiębiorstw energetycznych.¹³

Nie istnieją dwa reżimy regulacyjne w podobnych Unii Europejskiej. Patrząc na nich uważnie monitoruje ich wielką różnorodność, ale w tym samym czasie, podobieństwo w wyglądzie niektórych ogólnych trendów. Z jednej strony, systemy regulacyjne muszą działać w zgodzie z tradycjami politycznymi kraju i ogólnych zasad, na których strony prawnej państwa, z drugiej strony, służą jako normatywnego bramki, z czego rezultatem są specyficzne dla transformacji gospodarki. Nie bez znaczenia jest charakterystyka produkcji sektora w kraju.

Proces zmian instytucjonalnych wiązał się z koniecznością podjęcia decyzji o podziale funkcji i zakresów odpowiedzialności pomiędzy istniejącymi i tworzonymi organami. Zazwyczaj brano pod uwagę trzy możliwości powołania:

• nowej instytucji, czyli regulatora,

• ministra tzw. liniowego, który może działas pod różnymi nazwami, ale zawsze ponosi odpowiedzialność za politykę energetyczną państwa,

• organu do spraw konkurencji.

Podstawowe znaczenie w kształtowaniu systemu regulacji posiada parlament, który określa ramy prawne dotyczące m.in. uprawnie i obowiązków regulatora. Nie można pominąć innych instytucji, których kompetencje leżą często na granicy zadań wykonywanych przez organy regulacyjne, a dotyczących m.in. ochrony środowiska, zmian właścicielskich przedsiębiorstw energetycznych, ochrony najbiedniejszych grup społecznych.

Zobrazowaniu złożonośći i jednocześnie specyfiki funkcjonowania każdego z systemów regulacyjnych służy schemat struktury instytucjonalnej procesu regulacji zamieszczony na rysunku 1.2.4. Na schemacie celowo nie zaznaczono możliwych dróg oddziaływania pomiędzy poszczególnymi elementami tworzącymi system regulacji, podkreślając w ten sposób wielorakość możliwych rozwiązań . Niemniej, efektem działania systemu w każdym przypadku jest kształtowanie rynków energii.

Gros zadań związanych z realizacją celów regulacji sektorów elektroenergetycznego i gazowego, pozostaje jednak w domenie nowo powstałych instytucji, czyli regulatorów. Z tego powodu konieczne jest, aby spojrzeć na wyzwania, przed którymi stoją państwa członkowskie do czynienia w budowie systemów regulacyjnych, oraz zasadom i wynikom ich działa.¹⁴