10. Тақырып. Ортадан тепкіш насостардың сипаттамалары
Насостың ағыны Н деп насос арқылы сұйықтың қозғалысы кезіндегі сұйықтың меншікті энергиясының өсуі. Ағынды берілетін сұйықтың бағанасының метрімен өлшейді. Меншікті энергияның өсуін анықтау үшін А резервуарынан Б резервуарына сұйықтықты итеру бойынша насостың жұмысын қарастырамыз (сур). Салыстыру жазықтығы ретінде А резервуарындағы сұйықтықтың бос беттігін аламыз, сонда оның насосқа кірердегі меншікті энергиясы мына формуламен анықталады:
,
м
ұндағы
–
насосқа кірердегі сұйықтың жылдамдығы,
м/сек;
–
насосқа кірер жердегі сұйықтың абсолюттік
қысымы, кгс/м2; у- сұйықтың меншікті
салмағы,
кгс/м
;
–
қысымды өлшеу орнынан А резрвуарындағы
сұйықтың деңгейіне дейінгі вертикаль
бойынша қашықтығы.
Насостан шығу кезіндегі сұйықтың меншікті энергиясы (ағынды патрубкада) мынағаг тең:
,
Мұндағы
–
ағынды патрубкадағы жылдамдық, м/сек;
–
насостан шығу кезіндегі ағынды
патрубкадағы абсолюттік қысым,
кгс/м
.
Сонымен, меншікті энергияның өсуі немесе толық ағынды мына формуламен анықтауға болады:
.
Н
асосқа
кіру кезіндегі сейітілу вакуумметрмен
өлшенеді, кгс/см2 (немесе
в мм рт. ст). Қайта есептеуде м вод. ст.
берілген сұйықтың қысымы насосқа кіру
кезінде мынаған тең:
,
мұнда
–
атмосфералық қысым, кгс/см
;
– вакуумметрдің көрсеткіші, кгс/см
;
10
000 – аудармалы көбейткіш (1 кгс/см
= 10 000 кгс/м
).
Насостан шығу кезіндегі қысым манометрмен өлшенеді, сондықтан шығудағы абсолюттік қысым мынаған тең:
,
мұнда
–
манометрдің
көрсеткіші,
кгс/см
.
Ағынның теңдеуіне алынған және мәндерін қойып, мына аламыз:
Су үшін
кгс/м
,
онда
немесе
,
мұнда
және
–
насостың осіне келтірілген
сұйықтың метрлік бағанасының
манометр мен вакуумметрдің
сәйкесінше көрсеткіштері.
Насостың толық ағынын анықтау кезінде манометрдің бағдарының осі мен вакуумметрдің бірігу нүктесінің арасындағы вертикаль бойынша қашықтығын ескерген жөн.
Мысалы, суретте көрсетілген қондырғы үшін насостың ағыны келесі теңдеумен табылады:
,
Ал суретте көрсетілген қондырғы үшін:
.
Қондырғыны қайта жобалау үшін насостың қажет ағынын анықтау үшін келесі теңдеуді қолданамыз:
,
м
ұнда
–
сорудың геометриялық биіктігі, м;
–
айдаудың геометриялық биіктігі,
м;
–
сорушы құбыр өткізгіштегі ағынның
шығыны, м;
–
айдаушы құбыр өткізгіштегі ағынның
шығыны,
м.
СДЖ үшін бақылау сұрақтары:
Ортадан тепкіш насостардың сипаттамаларына не жатады?
Насостың ағыны деген не?
Насосқа кірердегі меншікті энергия қалай анықталады?
Насостың толық ағынын анықтаған кезде нені ескерген жөн?
Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілгендігі
Соколов Е.Я. Теплофикация и тепловые сети: учебник для вузов.-8-е изд., стереот. - М.: Издательский дом МЭИ, 2006.-472с.:ил.
Андрющенко А.И. основы термодинамических циклов теплоэнергетических установок.- М.: Высшая школа.1998.
Башта Т.М., Руднев С.С. Гидравлика, гидромашины и гидроприводы: учебник для машиностроительных вузов. – М.: Машиностроение, 1982.