Көктемгі семестр (IV)

№1 (16) Сабақ ОСӨЖ

1. Тақырыбы: Липидтер алмасуы. Липидтердің қорытылуы, сіңірілуі. Липидтер алмасуындағы әр түрлі тіндердің ролі. Липидтердің тасымалдану формасы.

2. Мақсаты:

1. Студенттерде липидтердің маңызы және олардың қорытылуы мен сіңірілуінің ерекшеліктері туралы түсініктіқалыптастыру.

2. Липидтердің тасымалдану түрлерінің құрамы, құрылысы, маңызы туралы түсініктерді қалыптастыру.

3. Студенттерде липидтер алмасуындағы кейбір тіндердің ролі туралы білім қалыптастыру.

4. Студенттердің арнайы әдебиеттермен және интернетпен жұмыс жасаған кезде дағдылар мен аналитикалық қабілеттерін қалыптастыру.

5. Жаңадан терминдер мен түсініктер енгізу.

3. Оқыту міндеттері:

1. Липидтердің тасымалдану түрлерінің құрамы мен роліндегі ерекшеліктерді қарастыру.

2. Жаңадан терминдер мен түсініктер енгізу: тығыздығы жоғары липопротеиндер, тығыздығы төмен липопротеиндер, тығыздығы өте төмен липопротеиндер, хиломикрондар, липопротеинлипаза, липогенез, липолиз, липонеогенез, қан тамыр ішілік липолиз, липидтердің эмульсиялануы.

3. Студенттерді арнайы әдебиеттермен және интернеттен материал іздеуге ынталандыру.

4. Оқыту мен сабақ берудің әдістері:

1) Тақырыптың күрделі сұрақтары бойынша талқылау

2) липидтердің қорытылуы мен сіңірілу ерекшеліктері

3) өт қышқылдарының құрылысы және олардың липидтердің қорытылуы мен сіңірілуіндегі рөлі

4. липидтер алмасуындағы ішек қабырғасының рөлі

5.хиломикроандар мен липопротеидтер, түрлері, құрамы, ағзадағы өзгерістері

6. әр түрлі ағзалардың липидтер алмасуындағы рөлі

6. Таратылатын материал

жаттығулар мен ситуациялық есептер шешу, тест сұрақтарын талдау

5. Жазбаша бақылау жұмысы- тақырып бойынша берілген билеттермен жүргізіледі.

6. Қорытынды шығару- оқытушы жазбаша бақылау жұмысы тапсырмасын тексереді.

7. Әдебиеттер:

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия» - М., 2004 – С.363-370

2. Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С. 287-330

3. Северин Е.С. «Биологическая химия» - М., 2008 – С.364-372, 372-379, 379-383

Қосымша:

1. ТапбергеновС.О., ТапбергеновТ.С., «Медицинская и клиническая биохимия» Павлодар, 2004

2. Мари Р., Гриннер Д., Мейес П., Родуэлл В. «Биохимия человека», 2003

3. Кольман Я., Рем., К-Г., «наглядная биохимия»., М..: Мир,2004

4. Биохимия . Тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. член-корр., РАН, проф .Е.С. Северина.- М.,2005

5. Биохимия в вопросах и ответах под ред. член-корр., НАН РК, д.х.н. проф .С.М. Адекенов- Астана ,2003

6. Плешкова С.М., Жакыпбекова С.С., и соавт. Учебное пособие для самостоятельной подготовки студентов по биохимии, часть 2, Алматы, 2009

7. Бақылау

Жаттығулар:

5. Глицерин мен үш стеарин қышқылының қалдығынан тұратын ТАГ формуласын жазыңыз.Қосылыстың атын атаңыз.Гидролиз реакциясын жазыңыз. Гидролизді қандай фермент катализдейді?

6. Фосфатид қышқылы, химиялық табиғаты, оның пайдаланылу жолдары

7. Мицелла, құрамы, маңызы

8. Таурохоль, гликодезоксихоль жұп өт қышқылдарын жазыңыз.

9. Өт қышқылдарының түзілуі және түзілетін орны

10. Хиломикрондар мен липопротеидтердің құрамындағы ұқсастығы мен айырмашылығы

11. Қандай ЛП атерогенді болады?

Жағдайлық есептер.

1. Ішек қабырғасында: моноацилглицерид, бос май қышқылдары, глицерин, өт қышқылдары бар. Осы қосылыстар қандай өзгерістерге ұшырайды?

2. Өкпеде хиломикрондардың құрамына кіретін триацилглицериндердің соңғы өнімге дейін тотығуы байқалған. Қандай қосылыстар түзілді? Бөлінген энергия қалай пайдаланылады?

3. Ағзада қандай май қышқылдары синтезделмейді және міндетті түрде тағаммен түсуі керек?

4. Мембрананың сұйық күйін қандай липидтер қамтамасыз етеді?

5. Арахидон қышқылынан қандай биологиялық белсенді заттар түзіледі?

6. Қандай биологиялық активті қосылыстың формуласы берілген?

7. Мына формула қандай қосылысқа тән?

8. Он екі елі ішек қуысында өт қышқылдары жоқ. Бұл қандай жағдайға әкелуі мүмкін?

9. Қандай липопротеидтер "антиатерогенді" деп аталады және холестеринді тіндерден бауырға тасымалдайды?

10.Қандай липопротеидтер " атерогенді" деп аталады және холестеринің тіндерге өтуін қамтамасыз етеді?

11.β- мен- α-липопротеидтер қатынасы 3 тен үлкен.Бұл жағдай неге әкелуі мүмкін?

Тесттер:

1.Адам ағзасындағы липидтер тұрады:

1) спирттер мен жоғарғы дәрежелі май қышқылдарынан

2) глицерин және бейорганикалық қышқылдарынан

3) жәй эфирлерден

4) циклды спирттер мен қысқа тізбекті май қышқылдарынан

5) глицерин және қысқа тізбекті май қышқылдарынан

2. Липидтердің ағзадағы атқаратын қызметі:

1) катализдік

2) құрылымдық

3)Эндогенді судың көзі

4)Қорғаныстық

5)жасушадағы энергия қоры

3. дұрыс жауапты табыңыз

3.100 грамм май тотыққан кезде түзілетін эндогенді су мөлшері:

1) 107 г

2) 20г

3) 1

4) 5г

5) 50г

4..Фосфолипидтерге жатады:

1)фосфатидилинозитолдар

2)кефалиндер

3)лецитиндер

4)фосфатидилсериндер

5)моноацилглицериндер

3. дұрыс жауапты табыңыз

5. Фосфолипидтер күрделі эфирлер:

1)спирт, 2 молекула БМҚ, Н₃РО₄ және азоты бар зат

2)спирт, 3 молекула БМҚ, Н₃РО₄ және азоты бар зат

3)глицерин, 3 молекула БМҚ, Н₃РО₄ және азоты бар зат

4)сфингозин, 3 молекула БМҚ, Н₃РО₄ және азоты бар зат

5)спирт, 3 молекула БМҚ, Н₃РО₄ және азоты жоқ зат

6. ФЛ-тің липотропты әсері – ол:

1)бауырды майланудан қорғайды

2)миокардті май басудан қорғайды

3)липолизді күшейтеді

4)липидтердің гидролизін күшейтеді

5)ағзадан липидтердің шығуын тездетеді

7. Холестериннен түзіледі:

1)Д₃ витамині

2)стероидты гормондар

3)Д₂ витамині

4)өт қышқылдары

5)тиреоидты гормондар

3 дұрыс жауапты табыңыз

8. Мембрана липидтерінің құрамындағы холестерин келесі рөл атқарады:

1)Нерв импульстерінің бір бағытта берілуін қамтамасыз ететін диэлектрик

2)Мембрана липидтерінің агрегаттық күйін реттейтін амортизатор

3) Мембрананың КҚМҚ-ын пероксидтік тотығудан қорғайды

4)бос-радикальды тотығудың пайда болуын қамтамасыз етеді

5)нерв импульстерінің жан-жаққа таралуынқамтамасыз етеді

3. дұрыс жауапты табыңыз

9.Адам ағзасындағы липидтердің құрамына кіретін БМҚ-дар:

1)Жоғары молекулалы

2)Төмен молекулалы

3)Қаныққан

4)Бір қос байланысы бар

5)КҚМҚ

4 дұрыс жауапты табыңыз

10. Көп қанықпаған май қышқылдары аталады:

1)Д тобының витаминдері

2)Ғ тобының витаминдері

3)Эссенциалды

4)Алмастырылмайтын

5)құнды

2 дұрыс жауапты табыңыз

№ 2 Сабақ ОСӨЖ

1. Тақырыбы: Липидтер алмасуы. Аралық алмасу. Организмдегі глицерин мен БМҚ өзгерістері: анаболикалық (ТАГ, ФЛ синтезі, глицериннің глюконеогенезге қатысуы) және катаболикалық үрдістерге (БМҚ және глицериннің тотығуы, КҚМҚ пероксидті тотығуы) қатысуы.