7. Бақылау: (сұрақтар, тесттер, есептер және т.Б.) Өзіндік жұмысқа арналған жаттығулар

1. Пальмитин қышқылының тотығуы кезінде қанша ацетил-КоА түзіледі?

2. Стеарин қышқылының -тотығуы кезінде 9 молекула ацетил-КоА түзілді, бұл үшін стеарин қышқылы неше рет -тотығуға түседі.

3. Глицерин толық тотыққанда қанша молекула АТФ түзіледі?

4. Пальмитин қышқылы толық тотыққанда қанша молекула АТФ түзіледі?

5. ТАГ-ң ыдырауының соңғы өнімдерін атаңыз, олар қандай процесстер нәтижесінде түзіледі?

6. Липидтер алмасуы мен көмірсу алмасуы арасындағы байланысты табыңыз.

7. Жануар организмінде кетон денелерінің ролі

8. Бос май қышқылының биосинтезінің І-ші сатысын жазыңыз (реакциясын көрсету).

9. Бос май қышқылының 2-і сатысын атаңыз (реакциясын жазыңыз).

10. Бос май қышқылының 3-і сатысы қалай аталады? (реакциясын жазыңыз)

11. Холестериннің биосинтезін көрсетіңіз.

12. Жануар организмінде кетон денелерінің ролі.

13. Кетон денелерінің биосинтезін жазыңыз.

Ситуациялық есептер

1. Өкпеде хиломикрондардың құрамына кіретін триацилглицериндердің, соңғы өнімдеріне дейін тотығуы байқалады. Бұл қай заттар, көрсетіңіз? Тотығу кезінде түзілген энергияны қалай қолданамыз?

2. Бос май қышқылы толық тотыққанда 148 молекула АТФ түзілді. Қай бос май қышқылы тотығуға қатысты? Дәлелдеңіз.

3.  және -липопротеидтердің арақатынасы 3-ке тең. Бұл неге алып келуі мүмкін?

Лабораториялық жұмыстар.

Қан құрамындағы бос май қышқылдарын

анықтау әдісі

Жұмыстың әдісі: Диэтилдитиокарбанат натрий ертіндісімен бос май қышқылдарының мыс тұздары сары, қоңыр түсті комплекс түзеді. Бұл түс бос май қышқылдарының концентрациясына тікелей тәуелді.

Жұмыстың анықтау әдісі

Үш пробирка келесі шарт бойынша реактивтер алынады.

Реактивтер Пробиркалар	1 тәжірибе	2 бақылау	3 стандарт
Қан сары суы Хлороформ құрамындағы пальмитин қышқылы (1мкг-экв. (мл)) Хлороформ Мыс Х реактиві	0,5мл — 5мл 2,5мл	— — 5мл 2,5мл	— 1мл 4,5мл 2,5мл

Х-мыс реактиві: 10 өлшемі 6,45 (СиNО₃/₂) ерітіндісінен және 6Н₂О+9 өлшемді ІМ триэтаноламин ерітіндісінен +1 өлшем 1Н сірке қышқылынан тұрады.

Пробиркаларды тығындымен жақсылап тығындап 2-3 мин шайқайды. Содан соң центрифугалық пробиркаға ауыстырып, 3000 айналымда 15 мин. центрифугаға қоямыз. Пробиркадағы сұйықтық үшке бөлінеді: хлороформ; белок және су. Үстінгі сулы қабаттағы мыс реактивін төгеміз. Белокты қабатын пробирканың шетіне ығыстырамыз. Хлороформның экстрагирленген бос май қышқылдары бар қабатын басқа пробиркаға ауыстырып, оған 1% диэтилдитиокарбонат натрийдің бутанолдағы ертіндісінен 0,5 мл қосып, жақсылап араластырамыз. Тәжірибе мен стандарт пробиркадағы сұйықтықты бақылаудағы сұйықтыққа қарсы қойып ФЭК-те тығыздығын өлшейміз.

Бос май қышқылдарының санын мына есептеу бойынша анықтаймыз.

Е_х х С_ст х 2

Х = мкг - экв/л

Е_ст

Х - қан құрамындағы бос май қышқылдарының саны

Е_х - тәжірибелік сынаманың экстинциясы

Е_ст – стандарттық сынаманың экстинциясы

С_ст - стандарт сұйықтығының концентрациясы 2-есептеу коэффициенті

Қан құрамындағы бос май қышқылдарының тұрақты саны 0,4-0,9 мкг-экв/л. Диабет кезінде және ашыққан кезде бұл сан жоғарылайды. Инсулин мен глюкоза қолданған кезде саны азаяды.