7. Бақылау: (сұрақтар, тесттер, есептер және т.Б.) Өзіндік жұмысқа арналған жаттығулар

1. Пирожүзім қышқылының тотығудан декарбоксилдену реакциясын жазыңыз. Бұл реакцияға қандай ферменттер қатысады? Қандай витаминдер бұл ферменттердің құрамына кіреді?

2. Глюкозаның аэробты ыдырауы кезінде қанша НАД тоттықсызданады? және олардың тағдыры.

3. Глюкозаның аэробты ыдырауы кезінде қанша АТФ түзіледі? Қай этаптар кезінде?

4. Көмірсу алмасуында ЦТҚ-ның, БТ-нің; ТФ-дың ролі.

5. Пентозды тотығуға қатысатын дегидрогеназа ферменттерінің коферменті, олардың маңызы?

Ситуациялық есептер.

1. Ауру адамда витамин В₁-дің гиповитаминозы көрсетілген. Көмірсу алмасуының өзгеруін анықтаңыз.

2. Қан құрамында глюкозаның мөлшері 2,5-9,7мм/л-ға тең. Бұл жағдай қалай аталады? Бұл кезде бауырда қай процесс жылдам (тез) жүреді-гликогеногенез немесе гликогенолиз?

Лабораториялық жұмыстар. Орто-толуидинді әдіс бойынша глюкозаны анықтау

Глюкоза мен орто-толуидинді қышқылды ортада қыздырғанда көкшіл жасыл түсті қосылыс пайда болады.

Жұмыс бырысы: 1.Белоксыз сүзіндіні алу. Пробиркаға 1мл 5% үшхлорлы сірке қышқылының ертіндісін құйып және оның үстіне 0,1мл микропипеткамен саусақтан алынған қанды қосамыз.

Тамызғышты бірнеше рет пробирканың ішіндегі сұйықтықпен жуамыз. Пробиркадағы сұйықты жақсылап араластырып суға шыланған қағаз сүзгіш арқылы сүземіз. Қышқыл ортода белоктар тұнбаға түсіп, ал глюкоза сүзінді түрінде қалады.

2) Түрлі түсті реакциясы. 3 пробиркаға мына реактивтерді құямыз.

Реактивтер Пробиркалар	1 Тәжірибе	2 Бақылау	3 Стандарт
Белоксыз сүзінді Глюкозаның стандартты ертіндісі. (200мг%) Үшхлорлы сірке қышқылының 5% ертіндісі Сірке қышқылындағы орто-толуидин	0,2 мл — — 2мл	— — 0,2мл 2мл	— 0,2мл — 2мл

Пробиркаларды фольгамен қапталған тығындармен жауып, 8 минутқа қайнаған су моншасына қойылады. Суық суда 20⁰С-қа дейінгі бөлме температурасында салқындатып 1 және 3-ші пробиркадағы көкшіл жасыл түске боялған сұйықтарды салқындатылғаннан кейін 30 минут соң ФЭК-те.

Есептеу мына формуламен жүргізіледі.

200 х Ех х 10

Х = Ест = мг%.

Х - зерттелетін қандағы глюкозаның мөлшері мг%

Е_х - тәжірибелік сынаманың экстинциясы

Е_ст- стандартты сынаманың экстинциясы

200- глюкозаның стандартты ертіндісінің концентрациясы мг

10-қанды сұйылту дәрежесі

Қандағы глюкозаны глюкозооксидазды тәсілімен анықтау.

Анализді жүргізу:

а) спектрофотометрде (фотоэлектроколориметрде) глюкозаның концентрациясын анықтау.

Реакцияға қажетті ерітінділер мөлшерін N 1 кесте бойынша аламыз.

N 1 кесте

Ертінді	бос сынама мкл	колибрлік сынама мкл	тәжірибелік сынама мкл
Глюкозаның бақылау ертіндісі Қан плазмасы (сары суы) Жұмыс реагенті (370 C қыздырылған)	-- -- 3000	20 — 3000	— 20 3000

Жұмыс ертіндісі қосылғаннан кейін зерттелетін сынамаларды тез араластырып термостатқа (37⁰С) 20 минут инкубацияға қоямыз содан соң тәжірибелік және бақылау сынамаларының оптикалық тығыздығын ФЭК-те 500 нм толқын ұзындығында бос сынамаға қарсы өлшейді.

Глюкозаның концентрациясын есептеу:

Зерттелетін сынамадағы глюкозаның мөлшері төмендегі формула бойынша есептеледі.

Дп

Сп = х 10

Дк

Дп - зерттелетін сынаманың оптикалық тығыздығы

Дк – колибрлік сынаманың оптикалық тығыздығы

10 - лабораториялық бақылау ертіндісіндегі глюкозаның концентрациясы

Глюкозаның қалыпты мөлшері 3,4 - 5,6 мМоль/л