Ф-ОБ-012/016
Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Медицина факультеті
Зертханалық пәндер кафедрасы
Биологиялық химия пәнінен стоматология мамандығына арналған әдістемелік нұсқаулар жинағы
Түркістан – 2015ж
1. Тақырыбы: Белоктардың құрылысы, қызметі және физико-химиялық қасиеттері
2. Мақсаты: Студенттер амин қышқылдары - белок молекуласының структуралық құрам бөлігі екендігі жөнінде және белоктардың аминқышқылдық құрамының ерекшеліктерімен белоктардың физико-химиялық қасиеттері, олардың аминқышқылдық құрамына байланысты болатындығы туралы, белоктардың жалпы қасиеттерін, олардың ерітіндідегі тұрақтылығын қамтамасыз ететін факторларды, белок молекуласының коллоидты күйі және құндылығы жөнінде, белоктарды анықтау тәсілдері туралы білуі тиіс.
3. Оқыту мақсаты: Белоктар тірі организмдердің құрылымдық негізін құрайды және организмнің ең маңызды функцияларын атқарады. Белок адам үшін ең құнды және алмастырылмайтын қоректік зат. Белоктар маңызды электролиттер және олар организмде коллоидты жағдайда болады. Белоктар тіршіліктің негізін қалай отырып, белок мөлшерінің қалыпты жағдайдан ауытқулары әртүрлі патологиялық өзгерістерге алып келеді. Сондықтан белоктардың жалпы қасиеттері, құрылысы туралы оқып үйрену болашақ стоматолог дәрігерлер үшін өте маңызды.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Белоктарға анықтама беріңіз.
2. - амин қышқылдары, олардың классификациясы.
3. Белоктардың атқаратын қызметі.
4. Белоктардың жалпы қасиеттері.
5. Белоктардың құндылығы. Құнды белоктарға мысал келтіріңіз.
6. Алмастырмайтын амин қышқылдары дегеніміз не? Мысал келтіріңіз.
7. Белоктарды және аминқышқылдарын анықтауға арналған түрлі-түсті реакциялар.
8. Белоктарды тазалау және бөліп алу әдістері.
9. Белок молекуласының тұрақтылығын қамтамасыз ететін факторлар.
10. Белок молекуласындағы байланыс түрлері, мысал келтіріңіз.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері: шағын топтар, есептерді шығару, жұптасып жұмыс істеу.
6. Әдебиет:
Қазақ тілінде
Негізгі:
1. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж. Биологиялық химия Қарағанды.-2007.
2. Тапбергенов С.О Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.
3. Сейтембетова А.Ж., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.
Қосымша:
Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф.С.М. Адекеновтің ред. Басшылығымен.- Астана, 2003
Сеитов З.С., Биологиялық химия , 2007.
Орыс тілінде
Негізгі:
Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия, - Астана ,2001.
Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.-М., 2005, 2007.
Биохимия , под ред.Чл.-корр. РАН, рпроф. Е.С.Сервина.-М., 2005, 2007.
Николаев А.Я. Биологическая.-химия. М.,2004.
Қосымша:
1. Тапбергенов С.О, Тапбергенов Т.С Медицинская и клиническая биохимия. –Павлодар, 2004.
2. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. Метаболические основы питания с курсом общей биохимии- Алматы, 1998,2008
3. Марри Р., ГренерД., Мейес П., Родуэлл В. Биохимия человека. 2003
4. Кольман Я., Рем К-Г.Наглядная биохимия. М.:Мир, 2004.
5. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов, под ред. Чл.- корр. РАН, проф. Е.С.Северина.-М.,2005.
6. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред чл.- корр. НАН РК, д.х.н.,
7. Бақылау: (сұрақтар, тесттер, есептер және т.Б.)
Өзіндік бақылауға арналған жаттығулар.
1. Глицин және фенилаланин аминқышқылдарынан дипептид құрап, атаңыз, қасиетін анықтаңыз.
2. Лизин, аланин, пролин аминқышқылдарынан трипептид құрап, атаңыз, қасиетін анықтаңыз.
3. Аспарагил метионилаланил триптофил тетрапептидін құрап, атаңыз, қасиетін анықтаңыз.
4. Тирозилметионин дипептидін құраңыз және осындай екі дипептидті дисульфидті байланыстармен қосыңыз, қасиетін анықтаңыз.
5. Белоктардың ИЭН-сі, рН=3,5; 6,5; 9,0 тең болған жағдайда, белок қандай қасиетке ие болады? ( қышқыл, нейтральды, негіздік )
6. Белок казеинінің рН=4,7, ол қай ортада тұнбаға түседі; рН=3,7; 4,7; 8,0. Неге?
7
.
Белоктың жалпы формуласы
NH3OH
Қай
қасиетке ие? R
NH3OH
Нейтральды ортада қандай COOH
зарядқа ие болады.
8. Белоктың жалпы формуласы
Белок қай қасиетке ие? ИЭН-белок қай ортада ие болады?
NH3OH
R СОOH
COOH
Ситуациялық есептер.
1. Тағам белогының құрамында метионин, триптофан амин қышқылдары кездеспейді. Яғни бұл неге әкелуі мүмкін.
Белоктың құрамында аланин және аспарагин қышқылы анықталмады. Бұл кезде организмде қандай өзгерістер болуы мүмкін?
3. Зерттелетін ерітіндіге сапалық реакция жүргізгенде:
- Биурет реакциясы - оң мәнді
- Нингидрин реакциясы - оң мәнді
- Шульце-Распайл реакциясы - теріс мәнді
- Адамкевич реакциясы - теріс мәнді болды.
Қандай қорытынды жасауға болады?
Екі ерітіндіге түрлі-түсті реакция жүргізілді:
а) бірінші ерітіндіде:
- Биурет реакциясы - оң
- Нингидрин реакциясы -оң
- Фоль реакциясы - теріс
б) екінші ерітіндіде:
- Нингидрин реакциясы -оң
- Фоль реакциясы - оң
Қандай қорытынды жасауға болады?