6 Дәріс. Конструкцияның нақты динамикалық сипаттамаларын анықтау
Конструкцияға динамикалық сипаттамада әсер ететін қайта құрылатын жабдықтау ғимаратына орналастыру керек болған жағдайда, қолданыстағы конструкцияның арнаулы сәйкес зерттеулері орындалады. Бұл жағдайда міндетті түрде жоспарлы динамикалық әсерлерге нақты геометриялық және қаттылық параметрлер жағдайында конструкция есебін жүргізу және алынған мәліметті табиғи динамикалық сынау мен нормативті талаптардың нәтижесімен салыстыру. Құрылыс конструкциясы үшін үш соңғы жағдайын қабылдайды: конструкцияның беріктігі мен шыдамдылығы бойынша; адамға физиологиялық әсерінің шартынан эксплуатацияға жарамдылығы және технологиялық жабдықтаудың мүмкіншілігінше қалыпты эксплуатациясы бойынша.
Табиғи шарттарда виброжүктемелер құру үшін әртүрлі бағытта, конструкцияның мәжбүр тербелісіндегі амплитудалы және жиілікті вибромашиналар қолданылуы мүмкін.
Қайта құру жобасы үшін мәліметтер көрінісі. Құрылыс объектісінің қайта құру жобасын бастағанда жобалаушы ұйым тексеріс процесінде алынған жұмысқа қажетті негізгі материалдар көлемімен жабдықтау керек.
Керекті материалдар көлеміне жататындар: қолданыстағы ғимараттар мен имараттардың іргетасы мен жер үсті бөлігінің есептеу сызбасының толық жиынтығы; ғимараттар мен имараттардың техникалық жағдайының қорытындысы; қайта құрудың бастапқы бағалық құнының нәтижесі; қайта құрылатын объект алаңының инженерлік іздеулер нәтижесі; қайта құрылатын өндірістік ғимараттың (имараттың) технологиялық процесске тапсырмасы немесе тұрғын (қоғамдық) ғимаратта жоспарлық шешімдеріне; жоспарлық әсерлерге жүктеуші конструкция сенімділік мәліметтері;
Жүктемелер мен әсерлер. Қайта құру кезінде жүктемелер мен әсерлер жаңа объектілерді жобалағандағыдай олардың статикалық өзгерісі есебімен анықталады. Жүктеме мәнін СНиП 2.01.07—85 «Жуктемелер мен әсерлер» есебімен қабылдайды, сонымен қатар нақты өндірістің есептік ерекшілігін технологиялық тапсырма есебіне байланысты аламыз. Қайта жобалау кезінде жеке конструкцияның (имараттың) қауіпсіз эксплуатациясын қамтамасыз ету үшін барлық мүмкіншіліктерін қолданып, перспективалық әсер етуші жүктемелер мен әсерлерді мұқият талдау керек.
Жүктемені қайта құру жобасында ұзақтылық әсеріне байланысты, жаңа объектілерді жобалау кезіндегідей, тұрақты және уақытша деп екіге бөледі. Соңғысы өз кезегінде ерекше, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Тұрақтыларға қоршаушы және көтергіш конструкциялар ауырлығы, қысымы және топырақ ауырлығы, күштеу кезіндегі алдын ала кернеу әсері және соған ұқсас жатады. Ұзақ мерзімді уақытша – бұл стационарлы технологиялық құрылғылар ауырлығы, сұйықтар қысымы, газдар, оларды сақтау үшін сыйымдылықтағы себетін материалдар, ұзақ температуралық әсерлер, крандық, қар жүктемелерінің және т.б. белгілі бір бөлігі. Қысқа уақытты жүктемелерге адамдар ауырлығы, бөлшектер, материаладар және жөндеу аумағындағы құрылғылар және қызмет көрсету құрылғылары, жел және қар, транспорттық жүктемелердің белгілі бір бөлігі, сондай-ақ температуралық-климаттық әсерлер жатады. Ерекше жүктемелерге апаттық жағдайлар кезінде туындайтын жүктемелер жатады, сейсмикалық, жарылыс әсерлері, топырақ құрылысының типтік өзгеруі кезінде негіздің біртексіз шөгуі және т.с.с.
Реконструкциялау кезіндегі нормативтік жүктемелер технологиялық құрылғыларды қалыпты экплуатациялау қарастырылған көп мәнді немесе орташа мәндерінің өсу мүмкіндігін алдын ала белгілеу бойынша орнатады. Нормативтік жүктемелер бойынша ғимараттың (үймереттің) негізі және шектік жағдайларының екінші тобы бойынша конструкция есебі орындалады.
Конструкцияны беріктікке және тұрақтылыққа есептеу әдетте көп бірлікті γf жүктеме бойынша сенімділік коэфициентіне нормативтіні көбейту арқылы алатын жүктемеге орындалады. Жарыққа шыдамдылық категориясы 1-ші және 2-ші темірбетон конструкцияларында жарықшақ туындауын γf арқылы есептеу орындалады.
Конструкция нақтылы сол қатарда жүктемелер ұйқастығы өте сәтзісдігін ескере есептелуі қажет. Негізгі ұйқастықтарды бөледі, оларға кіргізеді тұрақтыны, ұзақ және қысқа мерзімді жүктемелер, сондай-ақ ерекше ұйқастықтар, оларға тұрақты, ұзақ мерзімді, мүмкін қысқа мерзімді және бір ерекше жүктемелерді кіргізеді. Бірінші топтағы негізгі ұйқастықтарға есептеу кезінде тұрақты, ұзақ және бір (әдетте ең сәтсіз) уақытша жүктемені ескереді, екінші топтағы екінші ұйқастықтарға есептеу кезінде тұрақты, ұзақ және 2-3 қысқа мерзімді жүктемелер, сондай-ақ соңғыларға 0,9 тең ұйқастық коэффициентіне көбейтіледі.
Көп қабатты ғимараттардың фундаментін, қабырға колонасын есептеуде, олардың бір уақыт ішінде әсер ету мүмкіндігі дәрежесін ескеретін жабынға уақытша жүктемелерді түсіруді ескеруін болдыру ұсынылады.
Реконструкцияны жобалау кезіндегі қосымша жүктемелерді төмендетуде жаңа технологиялық құрылғыларды рационалды бөлу есебінен, монтаж және демонтаж кезіндегі құрылғылар және уақытша жүктелетін элементтерді енгізу, жабынның үлкен аумағын уақытша жүктемелермен бір уақытта жүктеуге аргументтелген шектеу, динамикалық жүктемелер кезіндегі тиімді виброизоляция қолданумен және т.с.с. арқылы жетіуге болады.
Реконструкцияның түрлі объектілерін жобалауды конструкция шектік жағдайда жеткен кездегі материалдық және социалды зиян өлшемдерімен анықталатын ғимарат және үймереттердің жауапкершілік деңгейін ескерумен болдыру қажет. Жауапкершілік деңгейінің есебі сенімділік коэффициентіне есептік жүктемелерді көбейту жолымен шығарылады. Белгіленуі бойынша γn, γn=1 - 1 класстағы ғимараттар мен үймереттер үшін (ТЭЦ; ГРЭС; АЭС, телевизиондық мұнаралар, көп мөлшердегі көрермендер сиятын спорттық ғимараттар, театрлар, мемлекеттік архивтер және т.с.с.), γn=0,95 - 2 класстағы ғимараттар мен үймереттер үшін (өндірістік және азаматтық объектілер), γn=0,9 - 3 класстағы ғимараттар үшін (қоймалық бөлмелер, бір этажда тұрғын үйлер, уақытша ғимараттар).
Ғимарат және үймереттердің реконструкциясы бойынша жұмыстарды орындау кезіндегі уақытша жүктемелерді толығымен жою немесе максималды төмендету шараларын қабылдау қажет, ал қажеттілік кезінде – тұрақты жүктеме бөлігі де қабылданады. Егер бұл мүмкін болмаса, конструкция есебі перспективтік және нақтылы бар жүктемелерді ескерумен шығарылады. Жаңа құрылғыларды монтаждау үшін ескі конструкцияларды пайдалану кезінде, олар реконструкция процессі кезінде туындайтын күштерге тексерілуі қажет. Не болған жағдайда да конструкцияны жүктеу деңгейі жұмысты орындау қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек. Бар конструкциялардың көтергіштік қабілеті жеткіліксіз болған кезінде олар уақытша қосымша тіректерді жүргізумен күштелген болуы қажет.
Ескі конструкциялар материалдарының нормативтік және есептік сипаттамасы бұзушы немесе бұзбаушы әдістермен сынау нәтижесі бойынша анықталады. Сызба нормаларына сәйкес келетін рекомендация бойынша – күштеу элементтері үшін де дәл сол сипаттама. Бұл кезде конструкция жұмысының шартты коэффициентіне сәйкес келетін ескеру қажет. Қосымша жүктемелерге конструкцияны есептеу кезінде деформациялар және сол жердегі бар нақтылы иілулерді ескеру қажет, сондай-ақ элементтің деформативтілігіне маңызды әсер тигізетін созылған және сығылған аумағындағы жарықтар. Шектік жағдайдың екінші тобы бойынша конструкцияны есептеу кезінде конструкцияның жалпы иілгіш қосымшаға және жүктемені қою моментіне жинақталады. Жалпы иілім, жобаланатын конструкция түрі үшін жіберілетін мөлшерден аспау керек.
Темірбетон конструкциясынан ғимарат және үймереттерді реконструкциялау кезінде ұзақ мерзімді статикалық жүк температураның әсер ету кезінде элементтер қаттылығын төмендететін, сондай-ақ сығу деформациясы есебінен күштерді қайта бөлу мүмкіндігін ескеру қажет.
Негізгі әдебиеттер: [1], 87-91; [2], 27-38
Қосымша әдебиет: [8], 140-142
Бақылау сұрақтары:
1. Динамикалық сипаттамаларды қай әдіспен анықтайды.
2. Нағыз сынаулар кезінде қандай құрал жабдықтар қолданады.
3. Реконструкциялау кезіндегі нормативтік жүктемелер.
7-дәріс. Күштерді жобалаудың негізгі принциптері.
Құрылыс конструкцияның сол немесе басқа күштеу әдісін таңдау жүктеме және эксплуатация шарты, көлемдік – жобалық шешімдердің мүмкін өзгерістері кіретін ғимарат және үймереттер реконструкция сынау техникалық тапсырмасына тәуелді. Бұл жағдайда жұмысты қалпына келтіруге минималды шығындарды қамтамасыз ететін ереже бойынша конструкция үймерет және бар ғимаратты максималды сақтауға тырысу қажет.
Құрылыс конструкциясын күштеудің тиімді әдісін таңдау кезінде нақтылы әсер ететін жүктемелер, олардың жұмыстарының шын мәніндегі сипаттамасын орнату қажет. Бұл кезде олардың жұмыстарының таңдалған есептік сұлбаларының шынайы шарттарға сәйкес келетіні және конструкциялардағы күштерге нақтылы кернеу түйіндерінің әсер ету бағасындағы қазіргі заманғы жетістіктерді ескеру қажет.
Конструкцияға жүктеменің әсер етуі кезінде құрылыс материалдары және технологиялық құрылғылардың өз салмағы туралы нақтылы мәліметтерді пайдалану қажет, сондай-ақ қайта тұрғызылатын үймереттерді жобалау үшін орнатылған. Бұл көлемдердің нормаланған мәндерін қабылдау нақтылы әсер ететін жүктемелердің маңызды көбеюіне келтіріп соғады, нәтижесінде ақталмаған және конструкцияға қымбат түсетін күштеуге әкеледі.
Реконструкция (қайта құру) кезіндегі еңбек шығыны және материал сыйымдылығын төмендетудің, белгілі бір қоры болып тексеретін есептерді орындау кезінде болат және бетонның беріктік сипаттамаларын ескеру табылады. Дегенмен материалдардың шынайы беріктік сипаттамаларын пайдалану толығымен конструкция және үймереттердің эксплуатациялық сенімділік үшін зақымсыз орындалуы қажет. Күштеу кезінде жоғары беріктікті болат, полимер және фибробетон, кернеуленетін цементтер және басқа да тиімді материалдарға алдын ала кернеуді пайдалану конструкцияның статикалық сұлбасын өзгертумен байланысты әдістер, конструкцияны түсіруді қажет етпейтін индустриалды жолдарын таңдау керек.
Алдын ала кернеуге конструкцияны жүктеуді маңызды конструкциялармен жұмыстардағы күштеу элементтерін балқымалы қосу және сондай конструкивтік шешімдер пайдалана шығару қажет. Бұл мақсат үшін күштелетін конструкцияларды уақытша түсіру немесе күштерді жасанды бақылауды пайдалануды болдыру қажет.
Құрылыстың және соның ішінде темірбетон конструкцияларын күшейту ереже бойынша еңбексыйымдылықты және қымбат тұратын процесс болып табылады. Сол үшін эксплуатацияның жаңа ғимараттарда бар конструкцияларды пайдалану мүмкіндігін күшейту бойынша толығымен зерттеу жүргізу қажет. Бұған тиімді виброизоляция есебінен динамикалық әсер етулердің ақауларын төмендету жолымен әр түрлі уақытша жүктемелерді ескеруге негізделген шектеулерді қабылдау, ауыр құрылғыларды монтаждау және демонтаж үшін уақытша жабдықтарды пайдалана технологиялық орналастыру есебінен жетуге болады.
Күштеу түрлерін таңдау кезінде қосымша қабылданатын жүктемені толығымен анықтауға мүмкіндік беретін және күштеу элементтерімен күштелетін конструкцияның біріккен жұмысын қамтамасыз ететін нақты есептік сұлбамен шешімдерді таңдау қажет. Сондай-ақ күштеу бойынша ұсыныстар тек жүктеме ұлғаюының жобасын ғана ескеріп қоймай, эксплуатация және монтаж, дайындау ақауларын зерттеу бөлімінде анықталғандарды жою қажет. Оларға жататындар: қорғау қабатының көлемінің жобадан ауытқуы, диаметр бойынша арматуралаудағы қателіктер, арматура классы. Және саны бойынша бетонның жобалық классының төмендеуі, ұстынның тігінен ауытқуы бойынша жіберілуден артық болуы, жарық саны, бетондағы сынықтар т.с.с.
Күштеу жобасы көптеген қорытынды мәліметтерді ескерумен өңделеді, орындаушы сұлбалар және құрылыс конструкциясының жұмыстық сызбалары, жобалық шешімнен түйіндердің және қиманың нақтылы өлшемдерінен ауытқуы, ауданның инженерлік және гидрогеологиялық шарттары, иілімдер, крендер, араласулар және т.с.с. конструкцияны эксплуатациялау мерзімі, сондай-ақ көлемі және технологиялық жүктемелердің сипаттамасы, әрбір конструктивтік элементтің арматурасы және бетонның физика-механикалық сипаттамасы, қайта конструкцияланатын объектінің бөлмелердегі технологиялық процесстердің сипаттамасы, жүктемелердің қарқындылығы және бөлінуі, келесі эксплуатация және қайта конструкциялау процессіндегі гидрогеологиялық режимі ауа райының өзгеруі, құрылыс конструкциларындағы бар ақаулар орны туралы мәліметтер және оларды болдырмау туралы шаралар. Соңғысына жоғарыланған иілулер және ауыстырулар жатады, жіберілмейтін ашық жарықтар, сығылған аумақтағы үгітілулер, бетонның қорғаныс қабатының қабыршықтануы, бетон және арматура коррозиясы, жұмыс арматурасының иілуі, арматура және бетон жабысуының бұзылуы, геометрия және арматуралаудағы ауытқулар және т.с.с.
Конструкцияны күштеу екі сұлба бойынша жүзеге асырылуы мүмкін: жаңа түсірілетін және ауыстырылатын конструкцияны енгізу, олар толығымен немесе біртіндеп қосымша жүктемелерді қабылдайды: конструкцияның көтергіштік қабілетінің өсуі. Өз кезегінде конструкцияның көтергіштік қабілетін өсіру былай жүзеге асырылуы мүмкін: есептік сұлбасын өзгертіп немесе өзгертусіз және кернеулік жағдайда, күштеудің арнайы әдістерін пайдалану арқылы.
Алдын ала кернеусіз күштеу элементтері үшін А-І, А-ІІ, А-ІІІ класстағы жұмыстық арматураны пайдалану ұсынылады; алдын ала кернеуленген күштеу конструкциялары үшін (шпренгель, тарту) А-ІІІВ, А-IV, А-V, А-VI, К-7 және К-19 класстағы арматураның арқандар тығыз жағдайда эксплуатацияланатын конструкцияларда Ат-IVК, Ат-VСК, Ат-VІК болаттары ұсынылады. Күштелетін конструкцияны 12 м-ге дейін ұзарту кезінде арматураның барлық түрі ұсынылады, 12 м-ден жоғары болғанда арқандар диаметрі 2,5 мм аз болмауы керек. Сырықты дәнекерленген арматура кез-келген аралықтағы конструкцияны күштеу кезінде ұзындығы бойынша жікпен пайдалануға болады. Жақсы дәнекерленбейтін Ат-IV, Ат-V, Ат-VI, Ат-VI класстағы арматуралар үлкен аралықтарда сығылатын гильз көмегімен жіктеледі. Ашық немесе пазаларда орналасқан жоғары беріктікті сымдар түйіндері және арқандарынан күштеу конструкцияларын тек қана агрессивті емес немесе әлсіз агрессивті орталарда пайдалану қажет.
Темірбетон конструкцияларының күштеу есебі материалдардың арматуралануы және беріктігінің нақтылы сипаттамасын ескерумен шығарылады. Бетондық күштеу күштелетін элементтің бетон беріктігінің шартты классынан бір класс жоғары қабылдануы қажет, бірақ В15 төмен – жер асты конструкциялар үшін және В12,5 фундаменттер үшін. Сондай-ақ эксплуатацияның агрессивті жағдайында, бетон классы эксплуатация орта талаптарына сәйкес келетін тұрақтылық және тығыздылық қажеттілігіне жауап беруі қажет. Жарықтарды өңдеу үшін ерітінді, қорғаушы штукатурка және т.с.с. маркасы 150 төмен қабылданбайды.
Көп жағдайда темірбетон конструкцияларын күштеу тиімділігі толтырғыштың ірілігі түрі және бетон араласпасы сапасымен анықталады. Бетонды вибротығыздау кезінде толтырғыш ірілігі (массалық конструкцияларды ескермегенде) 20 мм аспайтындай қабылдайды. Торкретирлеу кезінде толтырғыш ірілігі паспорттық мәліметтер арқылы анықталады және 10 мм-ден көп емес қабылдайды. Сирек арматураланған күштеу элементтерінде толтырғыш ірілігі арматуралық сырықтар арасындағы жарықтарға қашықтығы ¾ аспауы қажет. Беріктілігі жобалықтан төмен емес ұсақ дәнді және цементті – құмды бетондарды пайдалануға болады.
Бетонның қорғау қабатының минималды қалыңдығы алдын ала кернеуленген күштеу арматурасы 20 мм қабылданады. Агрессивті жағдайларда 18Г2С және 25Г2С маркадағы болаттарды пайдалану ұсынылады. Күштеудің өте жауапты түйіндерінде аумақтан тыс тұрақты ылғалдылықты орнату ұсынылады.
Күштеу конструкцияларының есебі шектік жағдайдың бірінші және екінші тобы бойынша шығарылады. Көтергіш қабілеттілігінің төмендеуі немесе ақаулармен шақырылған күштеулер эксплуатацияның кәдімгі жағдайларда болған конструкция үшін есебі тек шектік жағдайдың 1-ші тобы бойынша шығарылады.
Күштелген конструкциялар есебі олардың статикалық сұлбасын және кернеулік жағдайының өзгеруін ескеруі қажет. Бұл кезде күштелген статикалық анықталмайтын конструкцияларда күшті қайта бөлу мүмкіндігін ескеру қажет, сондай-ақ 30% дейін моменттерді қайта бөлу көлемін шектеу қажет конструкцияның бөлек учаскелерінде бұл көлем көтерілуі мүмкін, дегенмен бұл учаскілер жарықтардың ашылуына сығылған аумақтың беріктілігі бойынша, ал кейбір жағдайда деформация бойынша тексерілген болуы қажет.
Арматура немесе элементтердің қима ауданының зақымдалуы 50%-дан көп болған кезде осы конструкцияның көтергіштік қабілеті есептерде ескерілмейді және барлық жүктеме күштеу элементтеріне беріледі.
Ортадан тыс сығылу немесе иілу кезінде күштеу элементтерінің күштелетін конструкциямен біріккен жұмысы тек олардың бөлек байланысуын қамтамасыз еткен жағдайда ескерілуі мүмкін.
Кәдімгі конструкциядағы сияқты, элементтерді күштеудегі беріктілік есебі элементтің күштеудегі беріктік есебі элементтің бойлық осіне қалыпты және еңістелген қималар үшін шығарылады. Сондай-ақ сығу, басылу, мыжылуды шақыратын жүктемелердің жергілікті әсеріне де шығарылады. Айналу моменттері бар болған кезде таралған қималардың беріктігін тексеру қажет.
Арматура және бетонның беріктік сипаттамаларының нормативтік және есептік мәндері күштеу элементтері үшін СНиП 2.03.01-84-ке сәйкесінше қабылданады, дәл сол сипаттамалар күштелетін элементтер жоғарыда келтірілген ұсыныстармен сәйкес қабылданады.
Егер күштелетін элементте әр түрлі класстағы арматура және бетондар қабылданған болса бетон және арматураның әр түрі есепке өздерінің есептік кедергілерімен енгізіледі. Сонымен бірге барлық күштелетін элементтің тарту орталығы және статикалық моменті бір класстағы бетонға барлық есептік қималарды келтіре анықтау ұсынылады. Арматура және бетонның көрсетілген қарсыласу деңгейінен асып кетуі және конструкцияны түсіру мүмкін болмағанда 20%-ға төмендейді.
Жиынтықты күштеуді пайдалану кезінде (бетон металл) есептерде кернеу түйіндерінің берілгіштігін ескеру қажет, ол ерітінді қабаты арқылы бетонға металлдың тіректер болғанда 1...5 мм түйін шамасында қабылданады, ал болттар көмегімен металл кедергісі болғанда 1мм/түйін.
Негізгі әдебиеттер: [1], 123-131; [2], 82-88
Бақылау сұрақтары:
1. Конструкцияны күштеу жобасы қалай өңделеді?
2. Конструкцияны күштеуді қандай шектік топ бойынша жүргізеді?
3. Топырақтарды қатыру үшін қандай әдіс қолданылады?
8-дәріс. Негіздің күштелуі.
Қайта конструкциялау объектілерін жобалау кезінде тұрғызылатын үймереттердің шөгіндіге әсерін тексеруді орындау қажет. Ленталық және столбалық фундаменттер болғанда, бұл тексерісті СНиП 2.02.01-83 талаптарымен сәйкес анықталған, мұнда Нс – сығылатын қалыңдық тереңдігі, l>0,25Нс жаңа және бар болған фундаменттер шеттері арасындағы қашықтық және Е>15 МПа деформацияның орташа модуліне ие. Егер жаңа үймереттің фундаменті біртекті плитадан жасалған болса, осы ғимараттың қосымша шөгінді есебі Е>30 МПа және l>0,5Нс болғанда шығарылмайды.
Бұрынғылардың жаңа тұрғызылатын үймереттерге әсерін жою үшін бұрынғыларға қатысты жаңа фундаменттерді рационалды араластыру, консольды фундаменттер бөлуші қабырғалар орындау ұсынылады. Бұл жағдайда бұрыңғыларға жаңа үймереттердің әсер ету есебін жасалмайды.
Жаңа фундаменттерді ереже бойынша бұрынғылармен бір белгіде қою қажет. Жаңа фундаменттерді бұрынғылардан төмен құру кезінде ғимарат және үймерет негіздерін жобалау бойынша СНиП 2.02.01-83 тарау талаптарына сәйкес келуін бақылау қажет.
Бұл талаптардың орындалуы мүмкін емес жағдайда қазаншұңқыр бөліндісіне дейін қолданыстағы іргетас негізінің орнықтылығын қамтамасыз ететін шпунт, қада, «топырақтағы қабырға» түріндегі қоршаулар жасалуы керек. Топырақты орнықтыру осымен қатар химиялық әдіспен (силикаттау, шайырлау), цементтеу мен термиялық күйдіру арқылы жасалуы мүмкін.
Қосымша территорияларда немесе отыратын топырақтарда орналасқан үймереттерді қайта қалпына келтіру кезінде жабын плитасының, жүк көтергіш конструкцияның, кранасты арқалықтың, қабырғалы панельдің, байланыстың сонымен қатар деформациялық жіктердің дұрыс жасалуының сенімді тірелуіне және бекітілуіне үлкен көңіл бөлінуі керек.
Қолданыстағы іргетасқа жүктеменің артуы кезінде қададан және шпунттан жасалған конструкцияның қоршау құрылғысы ұсынылады. Және де іргетас табанының негізден бөлінуі рұқсат етілмейді.
Қада (шпунт) құрылғысы негіздің күшеюіне жұмсақ грунтта (борпылдақ құм, сазды тұрақсыздық көрсеткіші Jh=1, торф ж.т.б.).
Күшейтетін негіздің силикатизациясы ылғалдылық деңгейі 0,75 аспайтын шаңды-сазды грунтта, сонымен қатар үйілген және құмды грунтта қолданылады. Бұл әдіс әсіресе технологиялық процестің тоқтауы мүмкін емес кезде, сонымен қатар, апат жағдайларда ықшамдалған шарттарда негіздің және іргетастың күшеюінің өндірістік жұмысында тиімді. Негіздің бекіткенде іргетасты, сіңген мұнай өнімін және майларды силикаттауға рұқсат етілмейді.
Грунтты термиялық әдіспен бекіту сазды грунттың иілгіштік саны Jр = 0,05...0,20, егер олар көрсетілген грунтты судың деңгейінен жоғары орналасқан жағдайда осы шарт ұсыналады.
Қадалы немесе шпунты қоршаушы конструкция іргетастың периметрі бойынша құрғанда негіздің көтеру қабілеті едәуір жоғарылайды.Ол грунт пен қоршаудың арасындағы үйкелістің әсерінен болады, нәтижесінде тік жүктеменің бөлігі грунттық өзектен қадаға (шпунт) беріледі. Соңғылары, өз кезегінде, қоршалған қабырғаның үйкелісі әсерінен грунттың беткі жағы да тартылады, және грунттың жұмысқа қатысты аймағы φ/4 (рис. 3) бұрышында сызықты ұлғаяды.
