- •3. Оқытудың міндеттері:
- •5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •1 Кесте – Көмірсулар алмасуына әсер етуші гормондар
- •Оқытушыларға арналған
- •6.Әдебиеттер:
- •Часть 1. Белки, ферменты, энергетический обмен, витамины.
- •Часть 2. Обмен веществ и его регуляция.
- •Часть 3. Биохимия жидкостей и тканей организма. – Алматы, 2009 г.
- •7.Бақылау
6.Әдебиеттер:
Негізгі әдебиеттер:
Қазақ тілінде:
1.Северин Е.С.(қазақ тіліне аударған және жауапты редакторы А.Ж.Сейтембетова) «Биохимия», Мәскеу, 2014.
2. Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2012 ж.
3. Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды, 2007.
Орыс тілінде:
Николаев А.Я. «Биологическая химия», 2007 г.
Северин Е,С. «Биохимия», 5-е изд., М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2009
Қосымша әдебиеттер:
Қазақ тілінде:
1. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.
2. Плешкова С.М. және басқалары Биохимияны студенттердің өздігінен оқып-білуіне арналған оқу құралы
1Бөлім. Белоктар, ферменттер, энергия алмасуы, витаминдер.
2Бөлім. Заттар алмасуы және оның реттелуі.
3Бөлім. Адам ағзасындағы сұйықтықтар мен тіндер биохимиясы.– Алматы, 2009 ж.
Биохимия пәнінен студенттердің өздігінен дайындалауына арналған тест сұрақтары – Алматы, 2007
Сейтембетов Т.С. Биохимия сұрақтары мен жауаптары - Алматы, 2011
Орыс тілінде:
Сеитов З.С. «Биохимия», Алматы, 2012 г.
Плешкова С.М. и др. Учебное пособие для самостоятельного изучения биохимии
Часть 1. Белки, ферменты, энергетический обмен, витамины.
Часть 2. Обмен веществ и его регуляция.
Часть 3. Биохимия жидкостей и тканей организма. – Алматы, 2009 г.
Аблаев Н.Р., Бейсембаева Ш.А. Клинически значимые биохимические показатели и их интерпретация: учеб пособие, Алматы, КазНМУ, 2007
16.Клиническая биохимия учеб.пособие под ред Ткачук В.А. – М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2008
7.Бақылау
Сұрақтар:
1. Инсулин түзілуі, әсер ету механизмдері, нысана жасушалары, белоктар,көмірсулар және липидтер алмасуына әсері.
2. Глюкагон, әсер ету механизмі, нысана жасушалары, заттар алмасуына әсері.
3. Катехоламиндер (адреналин және норадреналин), түзілуі, әсер ету механизмі, нысана жасушалары, белоктар,көмірсулар және липидтер алмасуына, қан тамырларына әсері.
4. ГКС, әсер ету механизмі, заттар алмасуына әсері.
5. СТГ, химиялық табиғаты, әсер ету механизмі, заттар алмасуына әсері.
6. Соматомединдер.
7. Қантты диабет, қантты диабет кезінде байқалатын негізгі биохимиялық өзгерістер.
ТЕСТТЕР
1. Глюкокортикостероидтар тездетеді:
1. тироксиннің трийодтионинге айналуын
2. инсулиннің ингибирленуін
3. бауырдағы соматомединдердің синтезін
4. норадреналиннің адреналинге метилденуін
5. амин қышқылдарының декарбоксилденуін
2. Төмендегі гормондардың қайсысы қабынуға және аллергияға қарсы әсер көрсетеді:
1. катехоламиндер
2. инсулин
3. жыныс гормондары
4. глюкокортикостероидтар
5. минералокортикостероидтар
3. Гипергликемия, аминқышқылдары, БМҚ мөлшерінің артуын қай гормонның әсерімен түсіндіруге болады:
1. инсулиннің
2. кортизолдың
3. альдостеронның
4. тестостеронның
5. вазопрессиннің
4.. Адреналин синтезделеді:
1. гипофиздің алдыңғы бөлігінде
2. гипофиздің артқы бөлігінде
3. қалқанша безінде
4. бүйрек үсті безінінің милы қабатында
5. ұйқы безінің Лангерганс аралшығында
5. Норадреналин:
1. қандағы Са 2+ мөлшерін жоғарылатады
2. гипогликемия тудырады
3. қан тамыры ішілік липолизді күшейтеді
4. артериалдық қысымды арттырады
5. ас қорыту жүйесінің ферменттерін секрециялайды
6. Адреналин:
1. қандағы Са2+ мөлшерін төмендетеді
2. қандағы Са2+ мөлшерін жоғарылатады
3. гипогликемияны тудырады
4.гипергликемияны тудырады
5. катаболикалық процестерді тездетеді
2 дұрыс жауапты табыңыз
7. Адреналин әсер етеді:
1. үшінші механизм бойынша
2. екінші механизм бойынша
3. ядролық рецептор арқылы
4. аденилатциклаза арқылы
5. ц-ГМФ арқылы
8. Адреналиннің -рецепторы орналасады:
1. бауырда
2. шеткі тамырлардың тегіс бұлшық еттерінде, ішекте
3. миокардта
4. сүйек тінінде
5. ми тінінде
3 дұрыс жауапты табыңыз
9. Инсулин өзінің негізгі әсерін тигізеді:
1. анаболикалық реакцияларды жоғарылату арқылы
2. май тінінде липолизді стимулдеу арқылы
3. БМҚ бетта-тотығудан күшейту арқылы
4.жасушаларға глюкозаның тасымалдануын
5. жасушаның бөлінуін арттыру арқылы
3 дұрыс жауапты табыңыз
10. Инсулин рецепторлары болмайды:
1. бауырда
2. май тінінде және бүйректе
3. жүректе
4. нерв жасушаларында және хрусталикте
5. эритроциттерде
2 дұрыс жауапты табыңыз
11. Қантты диабет гипергликемиямен сипатталатын, келесі гормонның синтезі жеткіліксіз болуынан дамиды:
1. глюкагон 2. тиротропин 3.инсулин
4. окситоцин 5. тироксин
№ 13 тақырып бойынша глоссарий
Термин на русском языке |
Термин на английском языке |
Термин на казахском языке |
Инсулин – гормон белковой природы, образуется в бета-клетках островков Лангерганса поджелудочной железы, вызывающий понижение уровня глюкозы в крови |
Insulin is a hormone of protein nature which is formed in beta-cells of pancreas and causes the decrease of glucose level in the blood |
Инсулин-табиғаты белок болып табылатын гормон, ұйқы безінің Лангерганс аралшықтарының бета-жасушаларында түзіліп, қандағы глюкоза деңгейінің төмендеуіне әкеледі. |
Контринсулярные гормоны (глюкагон, соматотропный гормон, глюкокортикоиды, катехоламины) – гормоны, повышающие уровень глюкозы в крови |
Contra-insular hormones (glucagon, growth hormone, glucocorticoids, catecholamines) are hormones increasing the level of glucose in blood |
Контринсулярлы гормондар (глюкагон, соматотропты гормон, глюкокортикоидтар, катехоламиндер)- қандағы глюкоза деңгейін жоғарылататын гормондар. |
Глюкагон – пептидный гормон альфа-клеток островков Лангерганса поджелудочной железы, повышает уровень глюкозы в крови преимущественно за счет усиления глюконеогенеза из глицерина |
Glucagon is a peptide hormone of alfa-cells of pancreas, increasing the level of glucose in blood due to the gluconeogenesis from glycerol |
Глюкагон- пептидтік гормон, ұйқы безінің Лангерганс аралшықтарының альфа-жасушаларында түзіліп, көбінесе глицериннен глюконеогенез күшеюі есебінен қандағы глюкоза деңгейінің жоғарлауына әкеледі. |
Адреналин и норадреналин (катехоламины) – производные тирозина, образуются в мозговом слое надпочечников, повышают уровень глюкозы в крови за счет преимущественно гликогенолиза |
Adrenalin and noradrenalin (catecholamines) are tyrosine derivatives which are formed in medullar layer of adrenal glands. They increase the level of glucose in blood due to glycogenolysis |
Адреналинменнорадреналин (катехоламиндер)- тирозиннің туындылары, бүйрек үсті безінің милы қабатында түзіледі, көбінесе гликогенолиз есебінен қандағы глюкоза деңгейінің жоғарлауына әкеледі. |
Глюкокортикоиды – стероидные гормoны пучковой зоны коры надпочечников, повышают уровень глюкозы в крови преимущественно за счет глюконеогенеза из аминокислот |
Glucocorticoids are steroid hormones of zone fasciculatae of adrenal cortex. They increase the level of glucose of blood due to gluconeogenesis from aminoacids |
Глюкокортикоидтар – бүйрек үсті безінің қыртыс қабатының шоғырлы аймағының стероидтыгормoндары, көбінесе амин қышқылдарынан глюконеогенез күшеюі есебінен қандағы глюкоза деңгейінің жоғарлауына әкеледі. |
Соматотропный гормон – гормон-простой белок, который образуется в передней доле гипофиза, обладает двухфазным действием на уровень глюкозы – кратковременным инсулиноподобным (первые 30 минут) и долговременным диабетогенным (стимулирует образование глюкагона) действием |
Growth hormone is a hormone of protein nature which is formed in adenohypophysis. This hormone possesses 2-phase effect on the level of glucose: short time action, 30min (insulin like) and long-time effect (diabetogenic or stimulates the glucagon formation) |
Соматотропты гормон- гормон-жай белок, гипофиздің алдыңғы бөлігінде түзіледі, глюкоза деңгейіне екі сатылы әсер етеді- қысқа уақыт инсулинтәрізді (алғашқы 30 минут) және ұзақ уақыт диабетогенді (глюкагонның түзілуін стимулдейді) әсер көрсетеді. |
Соматомедины – пептиды, образующиеся под действием соматотропного гормона в печени, обладают инсулиноподобным действием |
Somatomedins are peptides forming in the liver under action of growth hormone. They have an insulin like action |
Соматомединдер—бауырда соматотропты гормонның әсерінен түзілетін пептидтер, инсулинтәрізді әсер етеді. |
Сахарный диабет – хроническое эндокринное заболевание, характеризующееся повышением уровня глюкозы в крови, жаждой, полиурией и полифагией |
Diabetes mellitus is a chronic endocrine disease, characterizing by hyperglycemia, polyuria, polyphagia |
Қантты диабет—созылмалы эндокриндік ауру, қандағы глюкоза деңгейінің жоғарылауымен, шөлдеу, полиурия және полифагиямен сипатталады. |
Инсулинзависимый сахарный диабет – сахарный диабет, связанный с недостаточностью инсулина |
Insulin-dependent diabetes mellitus is associated with insufficiency of insulin |
Инсулинтәуелді қантты диабет- инсулин жетіспеушілігімен байланысты қантты диабет. |
Инсулиннезависимый сахарный диабет – сахарный диабет, связанный с нарушением рецепторов к инсулину (инсулинорезистентностью) |
Insulin-independent diabetes mellitus is associated with insulin-resistance |
Инсулингетәуелсіз қантты диабет- инсулиннің рецепторларының бұзылуымен (инсулинрезистенттілікпен) байланысты қантты диабет . |
Үйге тапсырма: тәжірибелік сабаққа - Қан биохимиясы. Қан плазмасының органикалық құрамдас бөліктері.
ОСӨЖ- Зәр биохимиясы. Қалыпты және патологиялық зәрдің физикалық-химиялық қасиеттері.
Билет № 1.
|
Билет № 2.
|
Билет № 3.
|
Билет № 4.
|
Билет № 5. 1.Қантты диабет кезіндегі полиурия мен полидипсия қалай пайда болады? Глюкоза үшін бүйрек шегі қанша? 2.Соматотропты гормон, құрылысы туралы түсінік, нысана-жасушалары, физиологиялық әсері.
|
Билет № 6.
2.Қандай гормондар гликогенолизді күшейтеді? Механизмін түсіндіріңіз.
|
Билет № 7.
|
Билет № 8.
|
Билет № 9. 1. Қантты диабет кезіндегі гиперкетонемия мен кетонурия немен қамтамасыз етіледі? 2. Соматомедин С, түзілетін орны, химиялық табиғаты туралы түсінік, заттар алмасуына әсері, секрециясының реттелуі.
|
Билет № 10.
|
Билет № 11.
|
Билет № 12.
|
Билет № 13.
|
Билет № 14.
|
Билет № 15.
|
Билет № 16.
|