ЖОСПАРЫ:

1.Кіріспе;

2.Қаңқалық бұлшық ет тіні;

• Жалпы құрылымдық-қызметтік сипаттама;

• Бұлшық ет тіндерінің жіктелуі;

• Қызметтері;

• Қаңқалық бұлшық ет тінінің қайта қалпына келуі.

3.Тегіс (жазық) бұлшық ет тіндері;

4. Жүректің бұлшық ет тіні;

5. Бұлшық ет тіндерінің жасқа байланысты өзгерістері.

КІРІСПЕ

Тіндер-организімнің тарихи қалыптасқан жеке жүйелері, клеткалар мен олардың туындыларынан тұлады және өздеріне тән морфофизиологиялық, биохимиялық қасиеттері бар.

Әрбір тін онтогенезде белгілі бір ұрықтық бастамадан дамуымен және өзіне тән басқа тіндермен қзара қатынасымен, организмдердегі орнымен сипатталады.

Тіндердің микроскопиялық құрылысы мен функциясын зерттеудің негізінде Франц Лейдиг 1853 жылы олардың олардың бірінші жіктеуін ұсынған болатын. Оның классификациясын Альберт Келликер 1855 жылы жарық көрген өзінің гистология оқулығында пайдаланған. Лейдиг пен Келликер тіндерді төрт топқа бөлген: 1.Эпителиалдық тіндер; 2.Дәнекер тіндер; 3.Бұлшық ет тіндері; 4.Нерв тіні.

Қаңқалық бұлшық ет тіні

Ж алпы құрылымдық-қызметтік сипаттама.

Бұлшық ет тіндері жалпы қызметі-жиырылу

қызметіне біріктірілген тіндердің түрі болып

табылады. Қаңқалық бұлшық ет тіні

дененің кеңістікте қозғалуымен қамтамасыз

етеді. Тегіс бұлшық ет тіні ішкі мүшелер

мен тамырлар қабырғасының қозғалуына алып

келеді. Мионейралды тін көздің қарашығының

өлшемдерінің өзгеруімен камтамасыз етеді,

ал миоэпителиалды тін бездерден секреттің

шығарылуына ықпал етеді. Осылайша,

организмдегі қозғалу процестері әртүрлі, бірақ

олардың негізі актин және миозинді

жіпшелерден тұратын қозғалыстың маманданған

органоидтары-миофибрилдердің жиырылуы

болып табылады. Цитоқаңқаның жиырылғыш

ақуыздарының өзара әсерлесуіне негізделген қозғалыс процестері организмнің кез-келген жасушасында орын алады, бірақ бұлшық ет тінінде олар негізгі және тәжірибе жүзінде алғанда жалғыз қызметі болып табылады. Бұл қызметінің құрылымдық негізі филогенез кезінде цитоқаңқаның жиырылғыш ақуыздарының негізінде қалыптасқан миофибрилдер болып табылады. Осыған байланысты екіншіден, барлық бұлшық ет тіндерінің түрлерін біріктіретін, цитоплазмада қозғалыстың арнайы органеллалары миофибрилдердің болуы болып келеді.

Жоғарыда көрсетілген бұлшық ет тіндерінің бес түрінің арасында ұқсастықтарына қарағанда, өзгешіліктері көбірек. Олардың шығу тектері әртүрлі: Қаңқалық бұлшық ет тінінің даму көзі сомиттердің миотомы болып табылады. Жүректің бұлшық ет тінінің даму көзі миоэпикардиалды табақша, спланхнотомның висцералды жапырақшасының бір бөлігі. Тегіс бұлшық ет тінінің даму көзі-мезенхима, негізінен спланхнотомдық. Мионейралды тін нейроэктодермадан, ал миоэпителиалды тін-терілік эктодермадан дамиды. Қаңқалық бұлшық ет тінінің тіндік элементері симпласттар мен миосателлитоцит жасушалары болып табылады. Қалған барлық бұлшық ет тіндері жасушалардан құралған: жүректің бұлшық ет тінінде олар кардиомиоциттер, тегіс бұлшық ет тінінде-тегіс миоциттер, мионейралдыда-мионейроциттер, миоэпителиалдыда-миоэпителиоциттер (немесе себет тәрізді жасушалар) деп аталады. Бұлшық ет тіндері өздерінің қызметтерін жүйке тінімен өзара тығыз байланыста атқарады. Қаңқалық бұлшық ет тіні соматикалық қозғалтқыш жүйкемен жүйкеленеді, ал бұлшық ет тінінің қалған түрлері вегетативті жүйке жүйесімен жүйкеленеді. Бұлшық ет тіндерінің қайта қалпына келу қабілеттері әртүрлі. Қаңқалық бұлшық ет тінінде камбиалды жасушалары (миосателлитоциттер) бар және қажет болған жағдайда жасушалық пен жасуша ішілік қайта қалпына келуді қоса қанағаттанарлықтай қалпына келеді. Тегіс пен миоэпителиалды тіндерде камбиалды жасушалар бар және жасушалық денгейде жақсы қалпына келеді. Жүректің бүлшық ет тінінде қартайған жағдайда діңгекті жасушалар болмайды, сондықтан ересек адамда кардиомиоциттердің көп бөлігі бөлінбейді және зақымданған кезде дәнекер тінімен ауыстырылады. Бұл тіннің қайта қалпына келуі тек қана жасуша ішілік деңгейде ғана жүреді. Мионейралды тіннің қайта қалпына келуге қабілеті зерттелмеген.

Бұлшық ет тіндерінің жіктелуі

1.Физиологиялық жіктелуі.

Бұл жіктеу бойынша бұлшық ет тіндері ерікті және еріксіздіге бөлінеді.

Ерікті бұлшық ет тініне қаңқалық бұлшық ет тіні жатады. Оның жиырылуы санамызға бағынады. Бұл тіннің жиырылуы өте тез, бұлшық ет жиырылған жағдайда шамалы уақыт бола алады, босаңсуы сол сияқты тез жүреді.

Еріксіз бұлшық ет тіндеріне қалған барлық бұлшық ет тіндері жатады. Бұл кезде тегіс бұлшық ет тінінің жиырылуы айтарлықтай ұзақ уақыт барысында өтеді, жиырылған жағдайда тегіс миоциттер ұзақ уақыт болуы мүмкін, ал босаңсу процесі де сол сияқты ұзақ. Жүректің бұлшық ет тінінің жиырылуы автоматты. Жиырылу акттарындағы айырмашылықтар бұлшық ет тіндерінің жүйкелену ерекшеліктерімен, сондай-ақ жүректің бұлшық ет тінінде өткізгіш кардиомиоциттердің болуымен түсіндіріледі.

2.Морфологиялық жіктелуі. Бұлшық ет талшықтарында жолақтылықтың болуы немесе болмауына байланысты құрылымдық ерекшелігіне негізделген. Бұл жіктелу бойынша бұлшық ет тіндері былай бөлінеді:

1. көлденең жолақты

2. тегіс

Тегіс бұлшық ет тіндеріне мезенхимадан дамитын бұлшық ет тіні (тамырлар мен ішкі мүшелердің), эктодермадан дамитын (тер, сүт, сілекей, көз жасы бездерінің миоэпителиоциттері), шығу тегі мионейралды (көз қарашығын кеңейтетін және тарылтатын бұлшық еттер ) жатады. Бұл тіндердің миофибрилдерінің компоненттерінің орналасуында оларда жолақтылық болмайды. Жолақты бұлшық ет тіндеріне қаңқалық және жүрек бұлшық ет тіндерін жатқызады. Оларда миофибрилдер ақшыл және күңгірт аймақтардан тұратын құрылымдық- қызметтік бірліктер саркомерлерден құралған. Олар миофибрилдерге және барлық бұлшық ет талшығына жолақтылық береді.

3.Бұлшық ет тіндерінің гистогенетикалық жіктелуінде олардың даму көздері ескеріледі. Бұл жіктелу былайша бейнеленеді:

Бұлшық ет тіндері

Мезодермалды		мезенхималық	эктодермалды
Миотомды  қаңқалық	Целомдық  жүректік	Тегіс мезенхималық	Терілік Эктодермалық (миоэпителиалды)	Нейроэктодермалды (мионейралды)

Қаңқалық бұлшық ет тіні

Қызметтері: 1)Қозғалту қызметі. Негізгі тін ретінде қозғалу мүшелері- қаңқалық бұлшық еттердің құрамына кіреді. Дененің кеңістікте және дене бөліктерінің бір-біріне қатысты орын ауыстыруымен қамтамасыз етеді. Қаңқалық бұлшық еттерден басқа тілдің, ауыз қуысының қабырғаларының, өңештің, көмейдің, тік ішектің анальді бөлімінің бұлшық еттерінің құрамына кіреді, көзді қимылдатқыш бұлшық еттерді құрайды. 2).Жылуды реттеу қызметі. Қаңқалық бұлшық ет тінінің жиырылуы көп мөлшерде жылудың түзілуіне алып келеді. Суық жағдайда ол денені жылытуды қамтамасыз етеді (жиырылу термогенезі деп аталады). Қаңқалық бұлшық ет тінінің тіндік элементері. симпласттар (көлденең жолақты бұлшық ет талшықтары), сонымен бірге-жасушалар миосателлитоциттер болып табылады.

Қаңқалық бұлшық ет тінінің гистогенезі. Оның даму көзі сомиттердің миотомдары болып табылады. Миотомдар жасушаларының негізгі бөлігі митозбен бөлінетін (пролиферативті митоз) митоздық миобласттарға (q₁-миобласттар) айналады. Бұл кезде G₁ миобласттардың бір бөлігі миосателлитоциттерге айналады. Қалған миобласттар квантальды (деференсалданып жатқан) митоздың көмегімен бөлініп жатады, және дифференсалданып, арнайы ақуыздарды синтездеу-қабілетіне ие болатын митоздан кейінгі миобласттарға (G₀-миобласттар)-бір ядролы ұршық тәрізді жасушаларға айналады. Олар келешек бұлшық еттердің пайда болатын орындарына миотомдардан орын ауыстырып келеді. Орын ауыстырып жатқан миобласттардың ішінде өмірінің соңына дейін аз дифференсалданған жасушалардың қасиеттерін сақтайтын миосателлитоциттер де болады. Бұл миобласттық саты (миогенездің I сатысы) деп аталады.

Миогистогенездің II сатысы-миосимпласттық. Бұл сатыда миобласттар тізбек құрай орналасып, бір-бірімен қосылып орналасады. Миосимпласттар құралады. Олардың цитоплазмасында синтезделген жиырылғыш ақуыздардың жинақталуы нәтижесінде шеткі жағында жататын миофибрилдер пайда болады. Ядролары орталық бөлігінде орналасады. Миобласттар миосимпласттарға қосылғаннан кейін, ядролардың бөлінуі жүрмейді, миосимпласттардың ұзынынан өсуі жаңа миобласттардың қосылуы есебінен, ал қалыңдығынан-жиырылғыш аппараттың синтезделуі есебінен жүреді.

III саты-миотубулалар, немесе бұлшық еттік түтікшелер сатысы. Бұл сатыда симпласттарда әлі талшықтардың шетінде жататын миофибрилдердің саны көбейеді, ал ядролары ортасында орналасады. Миотубулалардың саны олардың бойлай ыдырауы есебінен де көбеюі мүмкін. Миотубулалармен барлық жаңа миосателлитоциттер қосылып, олардың ұзындығы өседі.

IV-саты-ересек бұлшық ет талшығы сатысы. Бұл сатыда миофибрилдердің көлемінің өсетіні соншалықты, олар ядроларды шетіне қарай ығыстырады және өздері ортасына қарай орын аустыра отырып, талшықтың негізгі бөлігін алып жатады. Тегіс эндоплазмалық тор жақсы дамиды, митохондриялардың өлшемдері үлкейеді, ал миобласттар мен миосимпласттарда жақсы дамитын табақшалы комплекс айтарлықтай кері қарай дамиды. Бұлшық ет талшығының құрылысы. Бұлшық ет талшықтары қаңқалық бұлшық ет тінінің құрылымдық-қызметтік элементі болып табылады. Ұзындығы 20-30 см, қалыңдығы 100мкм дейін. Екі бөлімнен тұрады: 1)симпласттық; 2)миосателлитоциттерден. Симпласттық бөлімі (симпласт) сыртынан сарколеммамен жабылған және көптеген (бірнеше мыңға дейін) ядролары болады. Сарколемма қалың базалды мембранадан және бұлшық ет талшығының плазмолеммасынан тұрады. Базалды мембрана мен плазмолемманың арасында. кей аймақтарында тереңдеген жерлер (қуыстар) бар, оларда миосателлитоциттер жатады. Сәулелік микроскоп арқылы қарағанда бұл жасушаларды дәнекер тінінің жасушаларынан ажырату қиын. Электронды микроскоп арқылы қарағанда олардың өзінің плазмолеммасымен қоршалғаны көрінеді, органеллалары нашар дамыған. Миосателлитоциттер-қаңқалық бұлшық ет тінінің камбиалды құрылымдары. Осылардың есебінен бұлшық ет талшығының қалпына келуі жүреді.

Талшықтың протоплазмасын саркоплазма деп атайды. Онда көп мөлшерде жалпы органеллалар бар (центриольдерден басқа): митохондриялар (саркосомалар), лизосомалар. Гольджи комплексі нашар дамыған. Саркоплазмалық ретикулум (СПР) деп аталатын тегіс ЭПТ жақсы дамыған, ал түйіршікті ЭПТ керісінше нашар дамыған. Энергияны алу үшін қолданылатын липидтер мен гликоген қосындылары, сонымен бірге миоглобиннің пигментті қосындылары бар. Миоглобин гемоглобин сияқты құрамында темірі бар пигмент болып табылады. Ол фосфорланып тотығу мен АТФ түзілу процестеріне ықпал ететін оттегіні байланыстыруға қабілетті. Әсіресе ол миоглобин үлкен концентрацияда қызыл бұлшық ет талшықтарында болады да, оларға түс береді.

Кей аймақтарда бұлшық ет талшығының плазмолеммасы саркоплазманың ішіне қарай түтікшелер тәрізді еніп кіре, талшыққа перпендикулярлы болып орналасады. Олар Т-түтікшелер деп аталады. (лат thansverhsus-көлденең). Т-түтікшелер әрбір бұлшық ет жіпшесін қоршап жатады. Ол олардың тармақталуына және көрші түтікшелермен қосылуына алып келеді. Т-түтікшелерге екі жағынан саркоплазмалық ретикулумның бойлай орналасқан цистерналары жақындайды (L-цистерналар, лат. Iongitudinae-бойлай). Т-түтікшелерге жақындап, L-цистерналар қосылады және көлденең аяққы цистерналарды (Т-цистерналар) түзеледі. Т-түтікшелермен бірге аяққы цистерналар бұлшық еттің жиырлуында манызды орынды алатын үштікті-ерешекше мембраналық жүйені құрайды. Т-түтікшелер мен аяққы цистерналардың мембраналарының арасында арнайы байланыстар болады, ол арқылы кальций тасымалдануы мүмкін. Саркоплазмалық ретикулум ферментердің (кальциді тосымалдаушы АТФ-азалар) көмегімен және белсенді тасымалдың есебінен Са²⁺иондарын жинақтайды.

Талшықтың негізгі бөлігін маманданған органеллалар-миофибрилдер алып жатады. Бір талшықта олар 2000дейін болуы мүмкін. Миофибрилдердің диаметрі 2мкм дейін жетуі мүмкін, ұзындығы бұлшық ет талшығының ұзындығына тең болады. Сәулелік микроскоппен қарағанда әрбір бұлшық ет жіпшесінде жолақтылық анықталады-ашық және күңгірт дискілер. Полярлы микроскопта күңгірт дискілер сәулені екі рет сындырады сондықтан анизотропты немесе А-дискілер деп аталады. Ашық дискілерде сәулені екі рет сындыру болмайды және изотропты немесе I-дисклер деп аталады. I-дискінің ортасынан Z-жолақ (телофрагма) деп аталатын сызық өтеді. Миофибрилдің бойлай кесіндісінде Z-жолақ зигзаг тәрізді орналасады, ал көлденең кесіндіде төрт бұрышты тор түрінде көрінеді, оларға актинді жіпшелер бекиді. А-дискінің ортасында ашық Н жолақ орналасады, ал оның орта жағынан күңгірт М-сызығы немесе мезофрагма өтеді. Көрші жатқан екі Z-сызықтарының арасындағы миофибрилдің аймағы саркомер деп аталады.

Саркомер-миофибрилдің құрылымдық-қызметтік бірлігі. Оның құрылымына кіреді: Z-сызығы, Iдискісінің ½, А-дискісі,I-дискісінің ½, екінші Z-сызық. Әр саркомер жіңішке актинді және қалың миозинді жіпшелерден тұрады. Миофиламенттер жиырылғыш ақуыздардан құралған. Актинді жіпшелердің құрамына актин ақуызы, сонымен бірге тропонин мен тропомиозин ақуыздары кіреді. Актин молекулалары түтікшелі құрылысқа ие (d-актин), олар бірге косылып, ұзын тізбекті құрайды (фибриллярлы F-актин) Aктин жіпшелерінде мұндай тізбектер екеу, олар екеулік спиральді құрайды. Актиннің спиральді тізбектерінің арасында жүлгелерде тропомиозин молекулалары екі спиральді құрай орналасады. Тропомиозин молекулаларына бір-бірінен бірдей ара-қашықтықта тропинин молекулалары жабысады. Тропонинді комплекс үш глобулярлы суббірліктерден тұрады: Т, У, С (қысқаша Tn, T, TnI, ТnC). TnT тропонинді комплекстің пропомиозинге жабысуын жүзеге асырады. TnC Ca²+иондарымен байланысуына жауап береді. TnI миозиндердің бастарының актинмен өзара әсірлесуіне кедергі жасайды. Тропонинді комплекс тропомиозин молекулаларына 40 нм ара қашықтықта жабысқан. Жіңішке жіпшелердің диаметрі 5 нм.

Қалың жіпшелердің диаметрі 12 нм және құрамында миозин ақуызы бар. Миозиннің әрбір молекуласы екі бөлімнен тұрады: басы мен құйрығынан және екі жерден бүгілуі мүмкін (шарнирлы аймақтар). Миозиннің басында АТФ-аза белсенді болады және жиырылуға, сонымен бірге босаңсуды жүзеге асыруға кететін энергияны түзеуімен АТФ ыдыратуға қабілеті бар. Миозиннің молекулалары шоғырларға жинақталады және лампалық щетканы еске түсіретін қалың жіпшені құрайды: онда миозиннің бастары негізгі өзектің сыртына қарай шығып орналасады. Миозиннің бастары миозинді жіпшелердің тек шеткері бөлімдерінде ғана өзектен «салбырап» орналасады. Орталық аймағында олар болмайды (тегіс, «жалаңашталған» аймақ деп аталады). Қаңқалық бұлшық ет тіндерінің миозинді жіпшелері осынысымен тегіс миоциттердегіден ерекшеленеді. Соңғылардың құрамында миозин бастары бүкіл жіпшенің бойында болады.

Қалың жіпшелердің негізгі бөлігін құрайтын миозиннен басқа олардың құрамына титин, небулин, миозин және С-ақуыздары кіреді. Титиннің молекулаларының өлшемдері өте үлкен және қалың жіпшелердің соңдарын пружина түрінде Z-сызықтарына жабыстырады. Бұл молекулалар саркомердің ішінде қалың жіңішке жіпшелердің өзара орналасуын қолдап отыратын және миофибрилдің созылып кетуіне кедергі жасайтын тор тәрізді құрылымды құрайды. Небулин жіңішке және қалың жіпшелерді байланыстырады. Миозин мен С-ақуызы М-сызығы аймағында қалың жіпшелерді байланыстырады. Электронды суреттерде миозиннің бастары жиырылған жағдайында көлденең көпіршелер түрінде көрінеді. Саркомердің құрамында қалың жіпшелер А-дискісінде ғана жатады. Жіңішке жіпшелер I дискісінде жатады, бірақ соңдарымен миозинді жіпшелердің арасына А дискісіне кіре орналасады. А дискісінің актинді де, миозинді де жіпшелері бар бөлімі күңгірт болып, ал оның тек миозинді жіпшелерден тұратын аймағы ақшыл болып көрінеді. Бұл Н-жолағы. М-сызығы Н-жолағының ортасында-бұл барлық миозинді жіпшелердің бір-бірімен қосылған жері. Олардың жабысуына миозин мен С-ақуызы қатысады. Миофибрилдің көлденең кесіндісінде қалың бір жіпшенің айналасында оның бұрыштарын құрай алты бұрышты түрінде алты жіңішке жіпшелерді көруге болады. Жіңішке жіпшелер Z-сызықтарына жылжымайтындай болып жабысқан. Олардың құрамына -актинин, десмин, виментин ақуыздары кіреді.

Бұлшық еттің жиырылуының механизмі. Жалпы қабылданған теория бұлшық еттің жиырылуының X моделі болып табылады. Хаксли, немесе жіпшелердің жылжу теориясы (1954). Оның мәні мынада. Жүйкелік импульс жүйке талшығымен өтіп, бұлшық ет талшығының плазмолеммасы болып табылатын жүйке-бұлшық ет синапсының постсинапстық мембранасына беріледі,.сосын қозу Т-түтікшелер арқылы бұлшық ет талшығының ішіне өтеді және жанында жатқан аяққы цистерналарға беріледі. СПР-ның цистерналарынан қозғаннан кейін Ca²⁺иондары шығады, себебі олар үшін деполяризацияланғаннан кейін СПР мембраналарының өткізгіштігі жоғарылайды. Миозинді жіпшелерді кальций белсендіретін тегіс миоциттерден ерекшелігі, қаңқалық бұлшық ет тінінде кальцидің негізгі әсер ету нүктесі жіңішке жіпшелер болып табылады. Олардың үстінде кальций, миозиннің бастарын байланыстыру үшін, белсенді орталықтарды ашады: Ca²⁺иондары тропонин (TnC) молекуларына орын аустырып, байланысады.

Тропонин TnI босаңсыған жағдайында актинді жіпшелердегі белсенді орталарды жауып тастайды. Ca²⁺байланысқан кезде тропониннің пішіні өзгереді де, осы белсенді орталар «ашылады». Бұл кезде жабыстырғыш қасиеті бар миозиннің бастары актиннің молекулаларымен өзара әсерлесуге мүмкіндік алады. Олар шарнирлі аймақтарда бүгіледі және актиннің молекулаларына косылады да, саңырауқұлаққа ұқсас қозғалыс жасайды, тартылыс күшін тудырады. Әрі қарай олар актинді бөлімдерден ажырайды және қайта қосылады, бірақ жаңа жерде. Қосылу-ажырау акты секундына 500 рет жылдамдықпен жүреді. Бұл қалың жіпшелердің жіңішкелердің бойымен тайып жылжуына әсер етеді. Актинді жіпшелердің-белсенді орталарымен миозиннің бастарының өзара әсерлесуі кезектесіп жүзеге асырылады. Миозиннің басының бастапқы қалпына қайта оралуы үшін миозиннің АТФ-азалық белсенділігіне байланысты ыдырайтын АТФ энергиясы қажет. өлгеннен кейін АТФ бөлініп шығуы күрт төмендейді және миозиннің бастары актинді жіпшелерден ажырай алмайды. Бұл бұлшық еттің жиырылуында көрінеді (мәйіттің қатып қалуы). Оның болуы агонияның ұзақтығына, қоршаған ортаның температурасына және басқа жағдайларға байланысты. Мәйіттің қатып қалуының аяқталуы да белгілі бір уақыт аралығында аутолиз процесі нәтижесінде жүреді. Мәйіттің қатып қалуын күштеп бұзуға болады. Бұл жағдайлардың барлығы сот медицинасының тәжірибесінде өлімнің болған уақытын анықтау және көптеген басқа сұрақтарды шешу үшін қолданылады.

Жүйке импульсі жоқ болған кезде Ca²⁺қайтадан СПР енеді де, актинді жіпшелердегі белсенді орталар тропонинмен жабылады. Электронды микроскоппен қарағанда жиырылу Z-сызықтарының жақындауымен, I- дискісінің, А-дискісіндегі М-жолағының кішіреюі немесе жоғалуымен, сондай-ақ миозиннің бастарында көлденең көпіршелердің пайда болуымен көрінеді. Көлденең көпіршелердің саны, жиырылу күшінің жоғарылауын қамтамасыз ете отырып, жиырылу актының дамуы барысында көбейеді. Кезекті босаңсу керісінше процесс арқылы жүреді. Осы мезетте жиырылып жатқан бұлшық еттерге карама-қарсы жағдайдағы бұлшық еттердің ұзаруы, миофиламенттер арасында өзара қарым-қатынастың жоқ болуы және бір-біріне қатысты жылжуының пассивті болуы нәтежесінде баяу жүреді. Ерекше аққуыздар (дистрофин, винкулин, талин, спектрин және басқалар) мен жабыстырғыш молекулалардың (интегриндер, фибронектин және басқалар) көмегімен жіпшелер базалды мембранамен, сол арқылы-эндомизидің жасуша аралық затының компоненттерімен байланысқан.