5. Ұшатын еріткіштерді қолдану салдарынан пайда болатын психикалық және мінез-құлық бұзылыстары.

Ұшатын еріткіштердің жоғары токсикалық қасиеті көптеген бұзылыстарға алып келеді. Регулярлы бір апта ішінде қолданған адамда өзін-өзі ұстауы бұзылады. Олар агрессивті, ашушаң, қатал, тіпті болмас іс үшін үлкендермен төбелеседі. Қшатын еріткіштермен мастану кезінде либидо мен потенция жоғарлайды, сондықтан осы топтар арасында гомосексуальдар жиі кездеседі. Жасөспірімдерде қабылдау мен зейін бұзылыстары болады. 2-3 ай көлемінде жүйелі қабылдағандарда интеллектуальды касиеттері төмендейді. Деменция белгілері көрініс береді және аффективті сфераның бұзылыстары орын алады. Ұшатын еріткіштерді қолдану салдарынан пайда бұзылыстың бастысы токсикалық энцефалопатия. Барлық жағдайда ОЖЖ ошақты зақымданулары, диэнцефальді және пирамидті симптоматик.а көрініс береді. Подкорковое ядроның зақымдануынан паркинсонизм көрінуі де мүмкін. Жүйке жүйесіне де әсер етеді: ерін нистагмы, жалпы тремор, хорея тәрізді гиперкинезия, атетоз. Ұшатын еріткіштердің токсикалық қасиеті ішкі органдарды да зақымдайды: нефрит, гепатит тіпті жоғары дозада қабылдауы наукас өліміне алып келуі мүмкін.

6. 72 Жастағы әйел адам жүрек қыспасымен ауыратын,

1) Орталық типті сол жақтық гемипарез, диплопия, оң жақтық мидриаз, акромод.паралич, оң жақ қастың птозы. Альтирнирлеуші Вебер синдромы.

2) Көз қозғатқыш нервтің зақымдануы. Ортанғы ми.

3) Ишемиялық инсульт.

4) МРТ, холестерин деңгейін анықтау, қанның жалпы және биохимиялық анализі, ЭКГ, МР-ангиография, атрерияның дуплексті сканирлеу.

5) Бастапқы және арнайы терапия. 1- асқынысының алдын алу (АҚ 200/120 жоғары болсв гипотензивті препараттар, ісіну мен су-электролиттік алмасудың регуляциясы үшін-маннитол, венаның тромбозының алдын-алу). 2- алғашқы 3сағатта тромболизис, антиагреганттар, нейропротектор-глицин, вазоактивті препараттар- кавинтон, реополиглюкин, пентоксифилин.

18Билет

1.Жұлынмидың тамырлық аурулары. Жіктелуі, этиологиясы, эпидемиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі.

Жұлынмидың жедел және соз. Қанайналымының бұзылыстары ишемиялық түрде,20 жастан асқан адамдарда болады.Олар көп жағдайда жұлынми қантамырларының атеросклероздық бұзылыстарынан,омыртқа жотасының деструктивті-алмасу бұзылысынан(остеохондроз,деформацияланған спондилез).

-Жұлынмидың жедел бұзылыстарының этиол.факторы қантамырлар стенозы мен атеросклероз кезіндегі бітелу,жалпы гемодинамиканың бұзылысы,аорта патологиясы(аневризма,коарктация),ісікпен артерияның басылып қалуы,омыртқааралық диск грыжасы,омырт.остеохондрозы,васкулиттер,қан аурулары.. Жұлынмидың өтпелі бұзылыстары жедел ж/е жеделдеу дамиды ж/е анықталған неврологиялық симптомдарға алып келеді,бірақ олар бірнеше минут н/е сағат же тәулік арасында басылады..Бұл приступтар басты тез бұрып қалғанда дамиды. Осы уақытта мойын сегментінің жоғарғы бөлігінің ишемиясынан құламалы тамшы (падающая капля) синдромы (дроп-атака) дамиды.Науқаста бірден жалпы әлсіздік п.б.Бұлш.тонусы төмен.Есі сақталған.

Ұзақ уақыт жүргеннен қанайналым жетіспеушілігі дамыса,иықтарында өтпелі әлсіздік п.б,кішкене дем алғаннан кейін кетеді(миелогенная премежающая хромота).Бұл жағдай Адамкевич артериясында гемодинамика жетіспеушілігінен дамиды.

--Жедел ишемиялық спинальді инсульт бірден н/е бірнеше минут н/е сағат ішінде дамуы мүмкін,кейде тәулік ішінде.Арқаның ауырсынуы қол-аяқтың парезіне ж/е қысқа уақытқа зәршығарудың бұзылысына алып келеді. Жұлынмидың алдыңғы бөлігінің жедел ишемиясы паралич пен диссоцирленген типті сезімталдықтың бұзылыстарына алып келеді. Адамкевич артериясының окклюзиясы беткей сезімталдықтың және жабас астауының функциялларының бұзылысымен параплегияға алып келеді. Осы жағдайда трофикалық бұзылыстар да дамуы мүмкін (пролежни). ЕМІ:коллатеральдарды қосу және қанайналым жылд.жоғарлату арқ. жергілікті қанайналымды жақсарту.Бұл мақсатта тамыр кеңейткіш,жүрек-қантамыр жұмысын жақсарту,зәрайдағыш,антиегреганттар,антигипоксанттар қолд.

Окклюзиялық процесті жою мақсатында антикоагулянттар(гепарин,фенилин), компрессионды-васкулярлы бұзылыс кезінде қысылуды алдын алу қажет.Бұл үшін ортопедтік (омыртқаны тарту,корсет киу,ЛФК,омыртқа массажы) және физиотерапевттік шаралар ұйымдастырылады. Консервативті емнің нәтижесі оңтайлы болмаса хир.ем тағайындалады. Хир.ем нейрохирургтармен бірге шешілуі қажет. Барлық науқастарға ноотропты препаратта, витаминдер және биостимуляторлар (алоэ,лидаза) тағайындалады.

---Соз.жұлынмидың қанайналым.жетіспеуш. жай үдемелі спинальді симптоматикамен(тамырлық миелопатия,дисциркуляторлы миеолпатия) көрініс береді. Көп жағдайда аорта және бұтақтарының атеросклероздық бұзылысынан дамиды. Ишемиялық спинальді инсульттан кейін дамиды.Клиникасы аралас пара- ж/е тетрапарезбен,гипестезиямен,жамбас астауының бұзылытарымен сипатталады.

2.Сезімталдық ж/еолардың бұзылыстары. Бұзылыстың симптомдары ж/е синдромдары. Зерттеу әдістері.Ми қыртысына сезімталдық импульстерін жеткізетін жолдар үш невроннан тұрады.біріншісі жұлын түйінімен 5,6ж/е 10бас сүйек неврондарының астында орналасады.Түйіндегі нерв клеткалары бір бұтақты псевдоуниполярлы болады,жұлын денесіне келгенде 2ге бөлінеді.Сыртқы дендрит жұлынның сыртқы нерв рецепторларына келеді Ортаңғы (аксон)жұлынның артқы мүйізәне келеді.Жұлынның артқы мүйізі арқылы өтіп екіші невронға ауысады.Екінші неврон аксондары сұр зат тұтастығымен жұлынның алдыңғы көру жағында орналасады.Жұлынның көру төмпешігі жолын құрайды.Жұлынның әр сегменті арқылы ми бағанына кіріп артқы ішінде орналасқан көру төмпешігіне келеді.Терең ж/е жартылай жанасу сезімталдықтар жұлынның артқы деңгейіне өтеді.Артқы діңгекте терең ж\е үстірт жанасу талшықтары Голль ж/е Бурдах будаларын құрайды.Голль аяқ пен дененің төменгі бөлігінің импулстарын алып жүреді.Бурдақ дененінің жоғ бөлігінінің импульс алып жүреді.Екінші неврон аксондары аркылы олива денгейінде айкасып медиалді тұзак түрінде байланысып көру төмпешігінің ішкі ядросында аякталады.кору томпешігінінің артқы ядросында үшінші неврон клеткалар орналасады

.Лассег симтомы шалқасынан жаткан сырқаттың созылып жаткан аягын өкшесінен ұстап жоғары көтерген кезде белі мен аяғы шонданай нерві бойымен сыздап ауырады.

Нери симптомы Шалкасынан жаткан сыркаттын басын дәрігер қолымен иіп қозғаса бел сегіз көз тұсы сырқырап ауырады.

Штрюмпель Маскевич симптомы Етпетінен жаткан наукасты аяғын қылтасынан бүккен сәтте санның алдыңғы тұсынан ауырсыну білінеді

.Вассерман сим.Етпетінен жатқан наукастың аяғын мүмкіндігінше жазып байқағанда санның алдыңғы жағынан ауырсыну білінеді.

Сикар симптомы.Аяқтың ұшын шұғыл бүккенде шонданай нервінің ауырсыну.Бонн сим.Аяқтың жамбас сан ж/е тізе буынын иілген бойы бүгу арқылы бел тұсында ж/е шонданай нерві өтетін тұстарда ауырсыну білінеді.

Турын симп.аяқ ұшының үлкен бақайын шұғыл созғанда балтыр бұлшық етінің ауырсынуы.Брагард симп.жамбас сан буыны бүгілген тізе буынында созылған аяқтың ұшын жазғанда ауырсынудың күшеюі

.Синдромдар Мононевриттік синдром сыртқы нервтің жекелеген біреуінің зақымдануы.Полиневриттік синдр.Сыртқы нервтердің ең тысқары ұштарының зақымдануы нәтижесінде қол мен аяқтың төменгі тұстары шыдатпай қақсау н/е жансыздануы.Өрімдік синдром нерв өрімдерінің зақымдануына байланысты сезімталдықтың бұзылыуы. Түбірлік синдр.Жұлынның артқы түбіршіктерінің зақымдануы арқылы сезімталдықтың бұзылуы .Сегменттік артқы мүйіз синдр.Жұлынның сұр затының артқы мүйізі зақымдануына байланысты сезімталдықтың бұзылуы.Коммисуральдық сегменттік синдром жұлын сұр затының тұтасқан жерінің алдыңғы жағы ,яғни ауырсыну мен ыстық суық сезімталдығын өткізетін жолдың көру төмпешігіне дейінгі аралығының айқасқан тұсы зақымдануы.Өткізгіш жұлын синдр.жұлынның көлденеңнен немесе бүйір ж/е артқы бағаналары зақымданғанда кездесетін сезімталдықтың бұзылуы.Броун Секар синдромы жұлынның көлденеңінен жартылай зақымдануына байланысты сезімталдықтың ауытқуы

Бұлшық ет буын сезімталдығы.Дәрігер сырқаттың қол аяғының буындарын бүгіп, жазып екі жағына қарай кайырып байқайды.

Діріл сезімталдығы.Дәрігер дірілдеп тұрған камертонның сирағын адам денесіндегі қақ сүйектерге жанастырады сырқаттың дірілдің сезілмеу деңгейін симметриялық екі жағын сұрап біліп отырады.

Салмакты сезіну.Дәрігер наукастың екі қолын алдына созғызып алақанына әр түрлі салмақтағы таразы тастарын қойып бақылайды.Кинесткалық сезім дәрігер саусағымен науқастың терісін ар тұсынан қатпарлап ұстап, жоғары төмен оңға солға қозғайды. Үстірт сезімталдықты зерттеу.Жанасу сезімталдығын тексеру кезінде дәрігер бір шоқ мақта н\е қыл шашағын алады да сырқаттың бас,дене,аяқ-қол терілерін әр түрлі жерлеріне тигізеді. Ауырсыну сезімталдығын тексеру үшін дәрігер түйреуіш ұшымен бастың,дененің,аяқ-қолдың әрбір жерін симметриялық шамада екі жағынан жеңіл түртеді.Температура сезімталдығын тексеру үшін бір пробиркаға қызуы 40градустай , екінші пробиркаға 18-20 градус шамасында су құцып алған дәрігер пробиркалардың түбін адамның бетіне, денесіне, қол – аяғына симметриялы қашықтықта әр жерден тигізеді. Екі өлшемді кеңістікті сезіну.Дәрігер көзі жұмулы науқастың терісне цифрларды немесе қарапайым геометриялық кескіндер салу арқ.Стереогностикалық сезім.Науқастың қолына ұсақ түйек бұйымдарды сипап білуді өтіну арқылы.

3.Балалардың церебральді салдануы. Жіктелуі, этиологиясы, эпидемиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі. Б.Ц.С-қимыл психикалық бұзылулардың ж/е сөйлеудің бұзылуының әр түрлі түрімен білінетін мидың полиэтиологиялық ауруы.Этиологиясы:Үш топқа бөлінеді:Босануға дейінгі,босану кезіндегі,басанғаннан кейінгі кезең.Босануға дейінгі факторлар жатыр ішінде н/е туа пайда болатын қан құйылу,жүрек тамыр жеткіліксіздігі,жүктілік кезіндегі токсикоз,зиянды экзо ж/е эндогенді факторлар дәрі дәрмектер, резус фактор.Босану кезіндегіфактор босану кезіндегі жарақаттану ж/е туукезіндегі асфиксия.Босанғаннан кейінгі параинфекциялық энцалопатиялар.Жіктемесі:клиникасына қарай 5түрге бөлінеді Сіреспелі деплегия,қосарланған гемиплегия,гиперкинездік,атониялыстатикалық,гемиплегиялық, гемипарездік.3кезеңге бөлінеді бастапқы,екі деңгейлік ауыртпалықтағы алғашқы, кешеуілдеген резидуалдыққКлин көрінісі:Әртүрлі типтегі гиперкинездер ж/е синкинезиялармен қосарланатын сіреспелі салданулар,парездер,булбарлық бұзылыстар білінеді.көбінде таралымды ж/е ошақты эпилепсиялық ұстамалар кездеседі.Литилл синдромы санды жанастыратын ж/е жазатын бұлшықеттер тонусының өте қатты көтерілгендігі білінеді.бала аяқтары бір біріне жанасып,қисайған,аяқ ұшы бүгілген,аз дәрежеде қолдың жоғарғы бөліктері,зардап шегеді.осы көріністер қимылдағанда көңіл күй өзгергенде күшейеді тыныштықта ұйықтағанда білінбейді.қосарланған гемиплегия кезінде балалар отырмайды,тұрмайды ж/е жүрмейді.Гиперкинездік кезінде ым бұлшықеттерінде,қолмен аяқтың төменгі бөліктерінде салдану айқын білінеді.Атониялы астатикалық кезінде бұл нәресте туа салысымен пайда болады.қалыпты жағдайдағыдай аяқ пен қолды бүгетін бұлшықеттер тонусы күшеймейді.балалар кеш жүреді, қимылдары жедел,шамадан тыс ж\е үйлесімсіз жүрісі тәлтіректегенаяғын алшаңдатып жүреді.Диагностика.ЭЭГ,Емі:сумен емдеу,ортопедиялық ем,емдік дене шынықтырулар,емдік гимнастикалар физиотерапия,Втобындағы витаминдер гиперкинездік кезінде импульстік токты пайдалануға болады.деплегиямен гемиплегия кезінде диадинамикалық токтар қолданылады.барлық түрлерінде нерв жүйесін ширықтыру үшін б/еке пирогендік препарат пирогенал тағайындалады.алғ мөлшері3-5мкг одан ары мкг одан ары 35-40мкг дейін жоғарлатады.

4.Құрылым бойынша ойлаудың бұзылысы: паралогикалық ойлау, жағдайлық ойлау, резонерсттер, тақырыптық ауытқулар, вербегерация, персеверация.

Паалогикалық ойлау-науқастың талқылауы ж/е ақыл ойы қоршаған ортаның шыңдағаннан емес,өз ішкі дүние тойымен,тілегімен шектеледі.Жағдайлық ойлау науқас алдыңғы ойына оралу үшін жеке сөздер мен фазаларды бірнешерет қайталауы.Резонерсттер бос сөзділік,өнімсіз ақылдану тура жауап қайтару орнына тақырыптар талқылап қайталай береді.Тақырыптық ауытқулар ангімелесіп отырған тақырыбынан басқа бөлек тақырыпқа ауысып кетеді,біраз уақыттан кейін сол тақырыпқа келіп артық ассоциациялармен қайта көңілі бөлінеді.Вебегеация бірден қарама қайшы екі ойдың н/е мағнасыз бір түрдің екінші түрге араласуы байқалады.Персеверация науқас бір сөзді н/е сөйлемді бірнеше рет қайталауы.

5.Опиатты пайдалану кезіндегі абстинентті синдромның сипаттамасыБастапқыда жасаурағыштық,әлсіздік, дене қалтырауымен сипатталады.Кейін 15-20сағ кейін тремор,қарашықтың кеңеюі п.бНауқаста тұмаурату,түшкіру,жөтелу,жас ағу,гипергидроз байқалады.Ішек перисталтикасы күшейеді.Апиынды наркомания кезінде психикалық көріністері үрей,мазасыздық,генерализацияланған ауру сезімі,ауыр ұйқысыздықпен сипатталады.Кешірек аталған бастапқы симптомдардың күшеюі фонында шайнау кезінде бұлшықеттегі ауырсыну сезімі,жүрек соғысы мен тынысының жиілеуі, бұлшық еттердің фибриллярлы дірілдері қан қысымының жоғарлау байқалады. Субективті түрде науқас бүкіл денесінде күшейіп келе жатқан сырқыраған ауру сезімін,әсіресе буын,бел ж/еіштің төменгі аймақтарында сезінеді.