13 Билет

Сөздегі дыбыстарды дұрыс айтуға үйрету жолдары

Дыбыстардың ерекшеліктерін жете меңгеріп, дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтыру басқа да тілдерін дамыту сауат ашу оқу іс - әрекеттерінде ғана емес, ән, дене шынықтыру оқу іс - әрекеттерінде де, бос кезеңдерде де балаға өлеңдер, тақпақтар үйретіледі. Балабақшада балалардың жас ерекшелігіне лайықты көркем әдебиет шығармаларын, оқыған шығарма мазмұнын әңгімелеп айтқызу, суретке қарап әңгімелеу, ертегілер оқып беру, мақал - мәтел, жаңылтпаш, тақпақтар үйрету сияқты жұмыстары арқылы бала тілін дамытуға болады. Мектепке дейінгі тәрбие жұмысы жүйелі жүргізуді талап етеді. Қазіргі уақытта баланы халықтық педагогика негізінде тәрбиелеу ана тілі арқылы өз дәрежесінде жүзеге асатыны белгілі. Баланы ана тілінде анық, жүйелі, өзгелерге түсінікті, мәнерлі үн ырғағымен келістіре сөйлеуге, сөздің дыбыстық құрамын дұрыс жеткізуге мектепке дейінгі кезеңде үйрету керек. Тәрбиеші әр баланың тілін зерттеп, ерекшелігін жете меңгергеннен кейін, тәрбие білім беру үрдісіне күн тәртібінің қолайлы сәттерінде дыбыстарды дұрыс дыбыстауға орай жаттығу жұмыстарын жоспарлы түрде ұйымдастырып жүргізеді. Сөздің дыбыстық жағын меңгерту - Бала тілін зерттеп, қай дыбысты айта алмайтынын анықтау; - Артикуляциялық аппаратты дайындау кезеңі - Сөз, сөйлем, өлең, жұмбақ, жаңылтпаштарды айтқызып, дыбыстарды үйрету.

Балаларға азайту амалдарын үйрету ерекшеліктері

1. Балалар есептін құрылымымен арифметикалық қосу және азайту амалдарын игеріп алған сон оларды есептеу әдістерімен таныстыруға болады. Егер бірінші кезеңде екінші қосылғыш немесе азайтқыш бір саны болып келсе енді екі және үш санын қалай қосу жіне азайту керектігін көрсетуге болады. Алайда мұндада жүйелілікті сақтау қажет: ең алдымен балалар екі санын сонан соң үш санында қосу мен азайтуды үйренеді. Логикалық ойын дамытуда жаттанды есептерді емес қиындату есептерді шешудің ролі зор. Сонғы кезге дейңн м.ж.д.балалардын мұндай есептерді шығаруға шамасы жетпейді деп ұйғарылатын еді,алайда зерттеулер мен практика мұндай көзқарастың дәлелді емес екенін көрсетіп отыр. Сүйтіп есептермен жұмыс істеу балалрды жана біліммен қамтамасыз етіп қана қоймай, баланын ақыл ойын дамытуда мол материал береді. Есептермен құрылыс істеу балаларды тартипке салынған ойлаумен мінез құлыққа үйретеді яғни тәрбиелік білімдік әсерді қамтамасыз етеді.

Балаларға қимыл қозғалыс ойындарын үйрету әдістері, оның түрлері.

Қимыл-қозғалыс ойындары балалардың жан-жақты дамуына жағдайды, организмді сауықтыруға көмектеседі, балалардың өмірін жаңа мазмұнмен байытады, олардың сезімін, мінез-құлқын, қоршаған ортада бағдар ұстауын, дербестігі мен шығармашылық инициативасын қалыптастыру.

. Қимылды ойындар дене тәрбиесін беру құралы ретінде балалардың негізгі қимылдарын: үгіру,секіру,өрмелеу,лақтыру,қағып алу, т.б.жаттықтыруға,дамытуға және жетілдіруге мүмкіндік береді. Қимылды ойындар ірі және майда бұлшықеттердің,зат алмасудың,қан айналысының,тыныс алудың жақсы болуынан, яғни ағзаның тіршілік әрекетінің артуына көмектеседі.

Баланың жүйке-психикалық дамуына,жеке тұлғасының қалыптасуына қимылды ойындардың әсері мол.Қимылды ойындар жағымды көңіл –күй туғызады, тежей білуін дамытады: ойын барысында балаларға дыбыс арқылы белгі берілгенде қимыл жасап,екінші бір дыбыс арқылы белгі берілгенде қимыл жасауды тоқтатады. Бұл ойындарда баланың еркі,тапқырлығы,батырлығы,әрекет ету шапшаңдығы т.б. дамиды. Ойындағы бірлескен іс-әрекеттер балаларды жақындастырады, қиыншылықты жеңу және табысқа жету оларды қуанышқа бөлейді.

Халықтық ойындар- ережелі қимылды ойындардың қайнар көзі. Оларға тән ерекшелік-нақтылық,мазмұндылық,қарапайымдылық,қызықтылық.

Қимылды ойындар мазмұны ондағы қимылдарға байланысты.Мектепке дейінгі ұйым бағдарламасында балалардың жас ерекшеліктері бойынша қимылды ойындар берілген, ол ойындар арқылы әр түрлі қимылдар жүгіру,секіру,өрмелеу,т.б. дамиды. Ойын балалардың қимылды ойындар,ойын ережелерін сақтау мүмкіндіктеріне қарай реттеледі.

Ұйымдастырушы рөльді қимылды ойында ережелер атқарады,олар ойынның барысын,іс-әрекет жүйесін,ойнаушылардың өзара қарым-қатынасын, ойынның мақсаты мен мән мағынасына бағынуға міндеттейді, балаларды әр түрлі жағдайда пайдалана білуге бағыттайды.

Ойынның мазмұны мен ережесін түсіндіруді тәрбиеші сәби топтарда ойынның барысында,ал ересек топтарда ойын басталар алдында жүргізіледі.

Бұл ойындарға басшылықта тәрбиеші қимылды ойындарды таңдай отырып, онда талап етілетін қимыл әрекетінің сол жастағы балаларға сәйкестігін,ойын ережелері мен мазмұнына балалардың ақыл-ой қабілеті жететіндігін ескереді.Тәрбиеші ойынға барлық балалардың қатысуын,талап етілетін ойын ережелерінің орындалуын қадағалай отырып,балаларды тым қызындырып,қатты шаршататын шамадан тыс қимыл белсенділігіне жол бермеуі керек.

Ересек балаларға қимылды ойындарды өз бетінше ойнауды үйрету қажет. Бұл үшін олардың бұл ойынға ықыласын дамытып,серуен кезінде,демалыс сағаттарында,мерекелерде,т.б.сол ойындарды ұйымдастыруға мүмкіндік беру керек.