Тақырып№ 51. Инфинитив аудармасы

Мазмұны:

1. Инфинитив туралы түсінік

2. Әр түрлі тілдердегі инфинитив

3. Ағылшын тіліндегі инфинитив

Инфинитив (лат. infinitivus - аныкталмаған форма) — Флективті және агглютинативті тілдердегі етістіктін кимыл атауының формасы, тұйық рай етістік. Инфинитив етістік баяндауыш түрінде және сөйлемнің предикатив мағынасы есім тектес мүшелерін білдіруде колданылады. Етістіктін баска формаларынан ерекшелігі — Инфинитивте шақ, рай, жак, көпше, жекеше категориялардын морфологиялык көрсеткіштері болмайды. Осындай категориалдык кызметі аз болғандыктан, Инфинитив біркатар тілдерде сөздік форма (сөздікгегі етістік лексемасы) ретінде жұмсалады.

Тарихи Инфинитив үндіеуропа тілдерінде етістіктін парадигмалық түлғасына айналған кимыл мәніндегі есімді білдіреді. Алтай, картвел, семит тілдерінде Инфинитив қимыл есімімен сәйкес келеді де, кейде етістік (шақ, етіс) категорияларын сактай отырып, есімнін морфологиялык, синтаксистік белгілеріне ие болады.

Кейбір тілдердін грамматикалык дәстүрі бойынша, Инфинитивпен кимыл есімі бірге каралады да, жалпы Инфинитив деп аталады. Кызметі жағынан Инфинитив латын, ескі славян тілдеріндегі супинге, ағылшын тіліндегі герундийге жақын. Қазақ тіліндегі кимыл есімі етістіктін түбіріне "у" формасынын жалғануы аркылы жасалады. "У" түлғалы кимыл есімі предикаттык мағынасын сактай отырып, есімдерше түрленеді. К.Масдар. Тұйық етістік.

Инфинитивтің көптеген функциялары арасында инфинитивтің іс-әрекет жалғастырушы пысықтауыш функциясын атап өткен жөн. Бұл созылмалы немесе іс-әрекет жалғастырушы инфинитив деп аталады. Бұл функциядағы инфинитив жалғасатын іс-әрекеттерді білдіретін сөйлемдерде қолданылады. Мысалы: I woke up one morning to find myself famous – Мен тамаша бір таңда оянып, өзімнің танымал екендігімді анықтадым. Бұл аударманы дұрыс түсіну үшін ағылшын сөйлемінде бірқатар өзгерістерді енгізу қажет. Мысалы: I woke up one morning and found that I was famous — Мен тамаша бір таңда оянып, өзімнің танымал екендігімді анықтадым.

Инфинитив (лат. infinitus - мөлшерсіз) - етістің мөлшерсіз пішіні, бір етістің емесфинит(безличных) пішіндерінен. Орыс тілде инфинитив в құрам құрама етістік баяндауыштың кіру біледі. Айталық: сурет сал- - сурет салу қалайды, қара- - қарау сүйеді.

Ағылшын тілінде

"Го́лый" инфинити́арада(bare infinitive англ.сы) - ағылшын грамматикада инфинитивтың разновидности дәстүрлі атауы "to" предшествующей бөлшегіменИнфинитивтың стандартты пішіні ағылшын тілде арқылы етістің to бөлшегінің предшествует негіздік(сөздікпен) пішінінің қыртысталатын. Уақиғаның шектеулі санында, алайда инфинитив онымен қолданылады. Сол: болып жатады кейін do және модалді етістің(can, may, shall, will және сырттарда) көпшілігінің қосалқы етісінің;конструкцияларда байымның(see, watch, hear, feel және сырттарда) етістерімен; осы конструкцияларда орынына "ашық" инфинитивтың герундий қолданылу біледі;рұқсаттың және түрткінің(make, bid, let, have) етісінің қатарымен.

Практикалық тапсырма

Берілген сөйлемдерді инфинитивтің қолданудың ерекшеліктеріне назар аудара отырып, қазақ тіліне аударыңыз:

At eighty Dane entered the office to find corporal Kemp asleep at his desk and a tired-looking kid sat waiting. (J. Steinbeck, East ofEden)

TheSalinasriver tore the edges of the farm lands and washed whole acres down; it toppled barns and houses into itself, to go floating and bobbing away. (Ibid)

Again and again I glanced round swiftly, with the conviction that I was about to see something, but onlyto meet the dark tangle of our hedge or the solemn and cavernous gloom of the great trees which arched above our heads. (A. Conan Doyle, The Lost World)

But Skelton did not die. He woke next morning to find himself in a room, in bed and under the mosquito-net. (S.W. Maugham, Flotsam and Jetsam)

Each time the door opened Martin looked round, only to see the Mounteneyes enter, then the Puchweins. ( C.P. Snow, The New Men

Тақырып№ 52. Есімдік аудармасы