Хаталар өстендә эш

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Гади җөмлә

1)Төннең иң кыска вакыты. 2)Без печә...гә төштек. 3)Менә (бер)заман, күңелле елма...п ко...ш күтәрелә.4)Сәг...т... биш (тә) тула. 5)Шунда яшел чәчәк тө...мәләре сүз ку...шкандай бердәм ачылып киә. 6)Ачылган бере ак йолд...з булып кабына.

7)Ак төнбоек! 8)Табигать бу чаклы (да) матурлыкны тудырыр пак...лек-сафлыкны иҗат итәр икән дип, он...т...лып карыйбыз сокланып туя алмыйбыз.

9)Исемгә бай ул төнбоек. 10)Ак лал... исемле (дә) ул. 11)Су (гөл)чәчәге ул. 12)Хәтт... нимфея (дә). 13)Берсеннән-берсе матур исемнәр!

14)Соңгысы боры...гы греклардан чыккан сүз. 15)Имеш, бер сылу нимфа ак төнбоекка әйләнгән. 16)Легенда инде бу! 17)Тик аның легендага керүенә г...җәпләнер урын юк (шул) чаклы гүзәл чәчәккә боры...гылар (да) сокла...мый булдыра алмаганнар.

18)Һәр чәчәк уртасында бер кояш! 19)Әйтерсең (лә) күктәге якты кояш белән игезәк. 20)Шул сары “кояш”ларын күркәм турсайтып алар көннәр буе кояштан күз алмый.

21)Кичке биштә янә су төб...нә иңәләр. ...лек дүрт кас... яфракларын төреп ябарлар аннары гына әйләнеп (тә) тулганып (та) бата башларлар. 22)Ә хәзергә су өст... бәйрәм көне күк! 23)Якыннарында – сары төнбоеклар. 24)Болары су өстенә дә кагылмый чак кына өскә күтәрелеп торалар гүя шулай калкынып нидер көтәләр. (Г. Хәсәнов)

1. Текстка исем бирегез.

___________________________________________________

2. Текстның нинди стильдә язылуын билгеләгез. Исбат итегез.

________________________________________________________________________________________________________________

3. Тиешле тыныш билгеләрен куегыз һәм төшеп калган хәрефләрне языгыз.

4. Тексттагы тойгылы җөмләләрнең санын арта бару тәртибендә күрсәтегез.

________________________________________________________

5. 20 нче җөмләдәге баш кисәкләрне язып алыгыз.

________________________________________________________________________________________________________________

6. Бер составлы җөмләләрнең санын арта бару тәртибендә күрсәтегез.

________________________________________________________

7. 5-9 нчы җөмләләрдән тиңдәш кисәкләр үзара санау интонациясе ярдәмендә бәйләнгән җөмләне күрсәтегез.

________________________________________________________

8. Баш кисәкләре өстәлмә булып килгән абзацтагы җөмләләрнең саннарын күрсәтегез.

________________________________________________________

9. Гади җөмләгә синтаксик анализ

Гади җөмләгә синтаксик анализ ясаганда, түбәндәге сорауларга җавап бирү күздә тотыла.

I.Җөмләнең грамматик кисәкләре билгеләнә.

Баш кисәкләр, иярчен кисәкләр, модаль кисәкләр.

II. Җөмләнең семантик билгеләре күрсәтелә.

Әйтү максатына карап, хикәя, сорау, боеру һәм тойгылы җөмләләр күрсәтелә.

Чынбарлыктагы күренешләрне раслау яки кире кагуга карап, раслау һәм инкяр җөмләләр билгеләнә.

III. Җөмләнең структур билгеләре тикшерелә.

Оештыручы үзәкнең санына карап, ике һәм бер составлы җөмләләр билгеләнә.

Иярчен кисәкләрнең булу-булмавына карап, җыйнак һәм җәенке җөмләләр күрсәтелә.

Мәгънә тулылыгы өчен кирәк булган кисәкләрнең булу-булмавына карап, тулы һәм ким җөмләләр билгеләнә.

Аерымланган хәлләр, аныклагычлар, тиңдәш кисәкләр кулланылуга карап, җөмләнең катлауландырылган яисә катлауландырылмаган булуы билгеләнә.

IV.Җөмләдәге тыныш билгеләре аңлатыла.

10.20 нче җөмләгә синтаксик анализ ясагыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

11. Җөмләләргә туры килгән билгеләмәләрне тәңгәлләштерегез.

1.Сүзнең көче искиткеч зур икән. (Ә. Еники).	А)гади, бер составлы,гомуми үтәүчеле, җәенке, тулы, хикәя, тойгылы түгел, раслау җөмлә
2.Ике уйла, бер сөйлә (Мәкаль)	Б)гади, ике составлы, җәенке, тулы, хикәя, тойгылы түгел, раслау җөмлә
3.Сүзләр, Күк гөмбәзендәге йолдызлар мириадасы кебек, күренә дә, күренми дә, беленә дә, беленми дә, сүнә дә, сүнми дә, ерак та, якын да, үлә дә, үлми дә (М. Галиев).	В)гади, ике составлы, җәенке, тулы, тиңдәш хәбәрләр белән катлауландырылган, хикәя, тойгылы түгел, инкяр җөмлә.
4.Умырзая җыйдык, кошлар сайравын тыңладык, рәхәтләнеп ял иттек (Г. Мөхәммәтшин).	Г) гади, ике составлы, җәенке, ким, хикәя, тойгылы түгел, раслау җөмлә

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________