Лексикология

1)Тышкы яктан киез кадаклаган авыр имән ишек.2) Ишектән керү белән, уң җилкәң зур мичкә килеп бәрелә.3) Сул як стена буена гади фанердан әмәлләнгән шкаф куйганнар.4) Шкаф белән аксап беткән такта өстәл янында артлы урындык – бригадир иптәш Шәйдуллинның тәхете. 5)Гади колхозчылар ул тәхеткә утырырга куркалар. 6)Власть дигән нәрсәне югарыда утыручы җитәкчеләр бирә. 7)Властька кул сузу һәр чорда, бигрәк тә бүгенге көндә, иң зур җинаять санала иде. (М.Юныс)

Текстка лексик анализ.

1.1 нче җөмләдән бермәгънәле һәм күпмәгънәле сүзләрне языгыз.

________________________________________________________________________________________________________________

2. 2 Күпмәгънәле сүзнең мәгънәләрен аңлатыгыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. 4-5 нче җөмләләрдән метафора табыгыз.

________________________________________________________

4. 2, 5, 7 Нче җөмләләрдән омонимнар табыгыз.

________________________________________________________

5. А) төрки-татар, б) гарәп-фарсы, в) рус телләреннән кергән сүзләрне билгеләгез

Тышкы, яктан, киез, тәхете, өстәл, имән, һәр, стена, җинаять, белән, мич, Шәйдуллин, колхоз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. 6-7 нче җөмләләрдән фразеологик әйтелмәләр табыгыз.

________________________________________________________________________________________________________________

7. Җөмләләрдән А) һөнәри, Б) диалекталь сүзләрне, В) фәнни терминнар, Г) жаргоннарны табып, мәгънәләрен аңлатыгыз, текстта кулланылу максатын билгеләгез.

1) Үз телеңне әллә белмәстерсеңме, нәмә дәшмисең? (М. Юныс) 2) Гомумән, безнең студентлар универда күңелләренә хуш килгән урыннарга яңа исемнәр уйлап табарга яраталар (“Ялкын” ж.) 3) Редиска! Клоунга охшаган кеше нәкъ син үзең инде! (М. Юныс) 4) Авазларның формант төзелеше аларның спектрында ачык күренә. (Ф. Сафиуллина) 5) Инструктаж үтү өчен шәп вакыт. (И. Юзеев) 6) Кызларның күлмәкләре киң вә озынлыкта уртача булып, фәкать бер кыса вә ике катлы зур-зур итәкләрдән генә буладыр. (З. Бәшири)

8. Фразеологик әйтелмәләрне билгеләгез.

1) авыз еру, авыз йомып калу, авыздан өзү

2) зирәк, зиһенле, тапкыр, акыллы

3) карт аю - картаю, карат - кара ат, яра (утын яра) - яра (җәрәхәт)

4) ал - арт, дус - дошман, югары - түбән

9.Мәкаль һәм әйтемнәрәге төшеп калган урыннарга тиешле синонимнарны куегыз.

1) Дан һәм _________________ җирдә ята- билең бөк тә казып ал.

2) Кулым көче-зур байлык, тиз йөрешем – _____________.

3) _________________ – көч, татулыкта –______________.

4) Ак булмаса да, _________ булсын.