- •«Басқарушылық шешім» термині процесс ретінде және құбылыс ретінде
- •Басқарушылық шешімдердің экономикалық мәні неде?
- •3. Басқарушылық шешімдердің құқықтық мәні нені білдіреді?
- •Шешімді қандай белгілер сипаттайды?
- •Басқарушылық шешімдердің ерекшеліктері қандай?
- •«Басқарушылық шешім» түсінігінің мәнін ашыңыз.
- •Басқарушылық шешімдердің ұйымдық мәнін сипаттаңыз.
- •Басқарущылық шешімдер қалай жіктеледі?
- •Тіркеу әдісі бойынша басқарушылық шешімдердің түрлерін атаңыз.
- •Шешімдерді қабылдау процесі қандай сипатқа ие болуы мүмкін?
- •Интуитивті шешім дегеніміз не?
- •3. Пайымдауға негізделген шешімнің мәні неде?
- •«Басқарушылық шешім» термині процесс ретінде және құбылыс ретінде
- •Басқарушылық шешімдердің экономикалық мәні неде?
- •3. Басқарушылық шешімдердің құқықтық мәні нені білдіреді?
- •3. Басқарушылық шешімдерді дайындау мен іске асырудың ұйымдық құрылымын сипаттаңыз.
- •Ынталық-мақсаттық технологияның мәнін ашыңыз.
- •2. Ынталық-мақсаттық технологияны қолдану шарттары қандай?
- •3. Бағдарламалық-мақсаттық технология мақсатқа жетуге кепілдік бере ме?
- •Бағдарламалық-мақсаттық технология неге негізделеді?
- •Регламенттік технологияның мәні неде?
- •Регламенттік технология қандай шарттарда қолданылады?
- •П роцессорлық технологияның жиынтығын атаңыз.
- •Нәтижелер бойынша басқару технологиясының мәні неде?
- •3. Нәтижелер бойынша басқару технологиясын іске асыру кезеңдерін атаңыз.
- •1. Қажеттіліктер мен қызығушылықтар негізінде басқару технологиясы неге негізделеді? Ол қайда тиімді іске асырылады?
- •2. Тұрақты түрдегі тексерулер мен нұсқаулар арқылы басқару технологиясы шеңберінде басшының әрекеттері қандай?
- •3. Ерекше жағдай дегеніміз не? Оған не жатады?
- •1. Ерекше жағдайларда басқару технологиясы шеңберінде жұмысшының әрекеттерін сипаттаңыз.
- •2. Жасанды зерде негізінде басқару технологиясының мәнін ашыңыз.
- •3. Қызметті белсендендіру қандай түсініктерді біріктіреді?
- •1. Басқарушылық шешімдерді әзірлеу мен іске асыру қандай процедуралардан тұрады?
- •2. Сыртқы және ішкі келістіру дегеніміз не?
- •3. Басқарушылық шешімді қабылдау процедурасын сипаттап беріңіз.
- •1. Басқарушылық шешімді бекіту процедурасы кезіндегі әрекеттер қандай?
- •2.Басқарушылық шешімді орындауды ұйымдастыру процедурасының мәнін ашыңыз.
- •3.Басқарушылық шешімдерді дайындаудың негізгі формалары атаңыз және оларға сипаттама беріңіз.
- •1. Басқарушылық шешімдерді жүзеге асырудың негізгі формалары қандай?
- •2. Басқарушылық шешімдерді дайындау мен жүзеге асыру формаларын бірлесіп қолданудың механизмі қандай?
- •3. Жүзеге асыру формасы дегеніміз не?
- •Абырой дегеніміз не? Оның түрлері қандай?
- •Қашықтық абыройы қай жағдайда тиімді?
- •3. Қызықсыз және ауыр жұмыстар үшін абыройдың қай түрін қолдану қажет?
- •Басқарушылық шешімдерді дайындау мен жүзеге асыруға басшының қандай сипаттары ықпал етеді?
- •Сәтсіз басшыға қандай сипаттар тән?
- •1. Басқарушылық шешімді дайындау мен жүзеге асыру кезінде «белгісіздік» пен «тәуекелдік» түсініктерінің мазмұндары қандай?
- •2. Тәуекел мен белгісіздіктің өзара байланысын айқындап беріңіз.
- •2. Белгісіздіктердің көбеюінен пайда болатын типтік қателердің тізімі
- •3. Басқару ісінің сипаты мен белгісіздіктің деңгейіне байланысты тиімді шешімдердің облыстары қандай?
- •1. Модель дегеніміз не?
- •2. Басқарушылық шешімдерді қабылдау процесі моделінің жіктелуін атаңыз
- •3. Индуктивті және дедуктивті модельдерге сипаттама беріңіз.
- •1. Модельдерді қолдану қай кезде орынды болып табылады?
- •2. Модельдердің негізгі элементтерін атаңыз.
- •3.Басқарушылық шешімді дайындау мен жүзеге асыру кезінде әдістер мен модельдердің әрекеттестігі қандай?
- •Проблеманы шешу үшін не қажет?
- •Экономикалық және материалдық жауапкершіліктердің айырмашылықтары неде?
- •Жауапкершіліктің гуманитарлық түрлеріне сипаттама беріңіз.
- •Жауапкершіліктің мәні неде?
- •Жауапкершілікті қалай жіктеуге болады?
- •3. Жауапкершіліктің технологиялық түрлерін атаңыз.
Емтихан билеті № 1
«Басқарушылық шешім» термині процесс ретінде және құбылыс ретінде
нені білдіреді?
Басқарушылық шешім – бұл ұйым мақсатына жетуге бағытталған және басшының лауазымдық өкілеттігі мен құзырлығы шеңберінде ол жүзеге асырған баламаларды таңдау.
«Басқарушылық шешім» термині екі негізгі мәнде қолданылады – процесс ретінде және құбылыс ретінде. Процесс ретінде басқарушылық шешім – бұл жеті негізгі процедураны орындау: ақпараттық дайындық, нұсқаларды әзірлеу, бір нұсқаны таңдау, бекіту, іске асыру, басқарушылық шешімдердің орындалуын бақылау және шешім инициаторын ақпараттандыру.
Басқарушылық шешімдерді дайындау мен іске асыру процесі жауапты болып табылады, отандық және шетелдік ғалымдардың теориялық және әдістемелік жұмыстарын, сонымен қатар жинақталған және жүйелі практикалық тәжірибені қолдануды талап етеді. Басқарушылық шешім – бұл басқарылатын жүйенің қызмет етуінің субъективті заңдарын білу негізінде және оның қызмет етуі туралы ақпаратты талдау негізінде басқару субъектісінің шығармашылық, жігерлі әрекеті. Ол проблеманы шешу бойынша ұжым қызметінің мақсатын, бағдарламасы мен тәсілдерін таңдаудан және бар мақсатты өзгертуден тұрады. Басқарушылық шешім басқару процесінің негізін құрайды. Кәсіпорын немесе ұйым шеңберінде басқарушы шешімдердің барлық типтерін қабылдайды. Сондықтан да басқарушылық шешімдердің инициаторынан технологиялық салаларда да жақсы білімдер талап етіледі
Басқарушылық шешімдердің экономикалық мәні неде?
Басқарушылық шешім компанияның экономикалық, ұйымдық, әлеуметтік, құқықтық және технологиялық мүдделеріне әсер етеді. Сондықтан басқарушылық шешімдерді әзірлеу мен іске асыру басқарушыдан шешім құрамы мен мүмкін нәтижелерге кең көзқарасты талап етеді.
Басқарушылық шешімдердің экономикалық мәні – кез келген басқарушылық шешімді әзірлеу мен іске асыру үшін қаржылық, материалдық және басқа ресурстар қажет етілуінен тұрады. Сондықтан әрбір басқарушылық шешім нақты өзіндік құнға ие. Ол басқарушылық қызметінің нәтижесі болып табылады және компанияға тура немесе жанама табыс әкелуі керек. Басқарушылық шешімдерді әзірлеу мен іске асырудан материалдық пайда мүмкіндігі мен шығындарды салыстыру арқылы бұл жұмысты өткізу орындылығын анықтауға болады.
3. Басқарушылық шешімдердің құқықтық мәні нені білдіреді?
Басқарушылық шешімдердің құқықтық мәні – берілген шараларды құқықтық өрісте жүзеге асыру мүмкіндігінде жатыр, яғни ҚР заң актілерін, халықаралық міндеттемелерді, компанияның жарғылық және басқа құжаттарын қатаң сақтау. Құқықтық өрісте басқарушылық шешімдерді әзірлеу мен іске асыру мүмкін еместігі шешімді жоюға алып келуі керек. Егер әзірленген шешім жойылатын болса, компания едәуір жоғалтуларға тап болуы мүмкін, ал шешімді заңсыз іске асыру жағдайында айыппұл есептелуі немесе басқарушылық шешім инициаторларының біреуіне қылмыстық қудалау болуы мүмкін. Заңдылықты білмеу заң бұзушылықты жауапкершіліктен босатпайды.
Емтихан билеті № 2
Шешімді қандай белгілер сипаттайды?
Әрбір адам маңыздылығы бойынша әртүрлі шешімдер қабылдайды. Олардың біреуі аса маңызды емес – мысалы, қала бойынша жүру кезінде көлікті таңдау. Басқалары едәуір маңызды – мысалы, болашақ мамандықты таңдау. Бірақ екі жағдайда да қабылданатын шешімнің садары берілген шешімді қабылдаған тұлғаға тікелей ғана қатысты.
Таңдау нәтижесі ретінде шешім әдетте жазбаша немесе ауызша түрде бекітіледі және қойылған мақсатқа жету бойынша әрекеттер жоспарынан (бағдарламасынан) тұрады.
Шешім адамның күш-жігерінің көрінісі және ойлау қызметінің бір түрі болып табылады. Оны келесі белгілер сипаттайды:
- көптеген баламалы нұсқалардан таңдау мүмкіндігі: егер баламалар болмаса, онда таңдау жоқ, демек шешім де жоқ;
- мақсаттың болуы: мақсатсыз таңдау шешім ретінде қарастырылмайды;
- шешім таңдаған кезде шешім қабылдайтын тұлғаның жігерлі әрекетінің қажеттігі, себебі шешім қабылдайтын тұлға шешімді уәждер мен пікірлер күресі арқылы қалыптастырады.
Тиімді шешімдерді қабылдау аса өзекті міндетті көрсетеді. Салдарлары ірі ұйымдарға, адамдардың үлкен санына қатысты шешімдерді қабылдау тиіділігінің жоғарлауы одан да маңызды. Мұндай ұйымдық шешімдерді менеджерлер қабылдайды.