18.Хирургиядағы «жедел іш». Ажыратпалы диагностикасы. Шұғыл көмек көрсету принциптері.

Хирургиядағы жедел ішекке –жедел аппендицит, жедел перитонит, 12елі ішек пен асқазан ойық жарасында, жедел холецистит, панкреатит, жедел ішек өтімсіздігі. Жедел аппендицитте ауырсыну бірден басталады, оң жақ мықын аймағында орналасады, жүрек айну, құсу алғашқы сағаттарды, құсу бірретік, ауыздың құрғауы, дене температурасының жоғарлауы 37,5-37,8 ге дейін көтерілуі, науқас қалпы бүйірінен жатып аяғын бүгіп жатады. Щеткин-Блюмберг, Ситковский, Ровзинг, Воскресеньский симптомдары оң. Жедел көмек: Жедел т.рде хирургиялық бөлімге госпитилизация. . Жедел перитонтте ауырсыну бірден басталады іштің барлық аймағында жайылады. Интоксикация күшейген сайын ауырсыну әлсірейді, жүрек айну құсу болады, құсық алғашқы кезде ішкен тамақтарды құсады, кейін өттік, іріңді иіспен болады. Алғашқы кезде мазасыз болады кейін. Жедел көмек: экстеренно хирургиялық бөлімге госпитилизацияға көрсеткіш. Асқазан мен 12 елі ішек ойықжарасында эпигастрия аймағында қысып аурысыну, көбіне аш қарынға таңғы сағат 4-5 шамасында, тамақ ішкенен кейін басылады. Диспепсиялық синдром және астено-вегетативті бұзылыстар болады. Жедел көмек. Жедел т.рде хирургиялық бөлімге госпитилизация. Жедел холецистит анамнезінде бауырлық колика кездеседі, ауырсыну оң қабырғаастында, ұзақтығы 30 мин. Ауырсыну майлы тағамдарды пайдаланған кезге байланысты. Мерфи, Ортнер, симптомдары оң. Хирургиялық бөлімге госпитилизация, траспортировка носилкада арқасымен. Жедел панкреатит ауырсыну, құсу, метеоризм. Аурысыну бірден басталады, майлы тағамдарды жегенде алкоголь пайдаланғанда пайда болыды, кіндіктен жоғары аймақта ауырсыну болады. Симптом Мондора сияқты бетте цианоз пайда болады, мейо-робсон, керта, губергрица, грота белгісі оң. Жедел көмек: жалпы жағдайын бағалау, инфузионды терапия натрий хлорид 0,9% -400мл, глюкоза 5%-400мл. Орташа ауырлықта спазмолитиктер қолданады дротоверин тамыр ішіне 40-80 мг, айқын ауырсынуда наркотикалық емес анальгетик қолданылады, кеторолак 30мг. Жедел ішек өтімсіздігі –ауырсыну бірден, толғақ тәрізді іштің ауыруы, іші ісінген, нәжіс пен газдың болмауы, көпреттік құсу, жеңілдік әкелмейді, ішек перистальтикасы болмайды, организмнің сусыздануы. Жедел көмек: экстренно госпитилизация.

19.Көмейдегі бөгде зат. Клиникасы. Диагностикасы. Шұғыл көмек көрсету принциптері.

Көмейге бөгде зат болып ет не балық сүйектері, ине, булавкалар, түйме, тіс пртездері, монета, ойыншықтардың майда бөлшектері тұрып қалуы мүмкін. Клиникасы бөгде заттың көлеміне орналасуына байланысты. Үлкен емес зат тұрып қалса жөтел дірілі, тыныс алудың қиындауы, цианоз. Кейін даусының қарылуы пайда болады, көмейде ауырсыну пайда болады. Жөтел ұстамасы периодты қайталап отырады. Бөгде зат үлкен емес болса тыныс алудың қиындауы бастапқы кезде болмайды шырышты қабаттарды зақымдағанда қан құйылулар пайда болып тіндердің ісінуі болып көмей тарылады нәтижесінде тыныс жеткіліксіздігі пайда болады. Бөгде заттардың тұруынан асқыныстар көмей абцессі, флегмонозды ларингит, сепсис дамиды. Бөгде зат улкен болса дауыс шелінің обтурациясына алып келип соңы өлімге алып келеді. Зардап шеккенді жедел түрде стационарға жеткізеді. Бөгде затты алу үщін науқастың жағдайы мен бұлшықет тонусына байланысты. Егер науқас есі анық болса жауырынаралығынан 3-4 қысқа күшті соққы береді. Басқа вариант науқастың артынан келіп эпигастрий аймағынан ұстап кеуде тұсынан құшақтап кеуде клеткасын қысады. Бөгде затты ауызға қарай қысады тыныс шығаруды қамтамасыз ете отырып, сонымен қатар тыныс алуды қамтамасыз етеді. Егерде дәрігер келгенде науқас ес-түссіз жатса Хаймлиха премы қолданылады.