26 Билет

1.Ш.Л.Монтаскье билік  туралы  қағидасы Билікті бөлу теориясы көптеген саясат зерттеушілерімен анықталды: идея Аристотелмен айтылып, теориялық, тұрғыдан Джон Локкпен (1632-1704 ж.ж) негізделді және дамыды, классикалық түрде Шарль Луй Монтескьемен (1689-1755 ж.ж) әзірленіп, бұдан кейін Алексендр Гамильтонмен, Джеймс Мэдисонмен жанданды.Билік бөлу теориясының негізгі ережелері мынадай:1) Билікті бөлу Конституциямен бекітіледі.2) Конституцияға сәйкес Заң шығарушы, атқарушы   және соттық     билік әр-түрлі органдармен және адамдармен ұсынылады:3) Барлық, билік тең4) Ешқандай билік өзге билікке тиесілі құқықтарға ие бола алмайды.5) Соттық билік саяси ықпал етуден тәуелсіз.

2.Саяси  жүйенің  мазмұны  мен мағынасы Саяси жүйе - билікті жүргізуші әлеуметтік топтар, таптар, ұйымдар мен мемлекеттер арасындағы өзара қатынастарды реттейтін, қоғамда түрақтылық пен тәртіпті қамтамасыз ететін ұйымдар, мекемелер мен институттар жиынтығы. Оның негізгі элементтеріне мемлекет, саяси партиялар, дін орындары, қоғамдық-саяси ұйымдар және т.б. жатады. Саяси жүйе теориясын XX ғасырдың 50 жылдарында Американың саясаттанушысы Давид Истон дүниеге әкелді. Оның ойынша саяси жүйе сыртқы ортамен “кіріс” , “шығыс” принциптері арқылы байланысады.Кірістің екі түрі бар. Олар: талаптар мен қолдау.

3.Ежелгі  Шығыстағы  саяси  ойлар Тарихта белгілі ең алғаш өрелі өркениеттіліктің ошағы б/ып, құлпырып гүлдену Ежелгі Шығыс-Мысыр, Вавилон, Үндістан, Қытай, Парсы елдеріне келеді. Шығыс елдерінде жоғарғы билік шектелместен монархтың қолында б/ды. «жерге мемлекет иелік етеді, ал мемлекет бүкіл халықтың игілігі үшін қызмет етеді»д/н көзқарас қалыптасты. Батыс елд/ң ішінде саяси идеялар Ежелгі гректерде қатты дамыды. Шығ елд/н қарама-қарсы көз қараста б/ды. Патшалы өкіметтің орнына аристократиялық ж/е құл иеленушілік демократия орны алды. Саяси ұйым түрін жеке мемлекет болып саналған қалалар құрды. Билеу түрі сан алуан болды және жиі ауысып отырды. Саяси өмір қызу өрбіді, ол саяси сана теориясының терең дамуына әкелді. Сондықтан олардың санасы мифтан теорияға ауысты.  Атап айтқанда Платон, Аристотель, Цицерон атты мемлекет қайраткерлері ж/е ойшылдары. Платон мемлекеттік құрылымды 5түрге бөлді: аристократия, тимократия, олигархия, демократия және тирания. Ең жақсысы аристократия болып есептелді.  Аристотель ойынша мемлекет қауымның дамыған түрі, ал қауым отбасының дамыған түрі. Ол саяси басқаруда адам емес заң басқарғанын дұрыс көрді.  Цицерон мемлекеттің құрылым түрі  оны басқарушының «мінезі мен еркіне» байланысты болады деп түсіндіреді. Саяси ой тарихында орта ғасырлардағы феодалдық қоғамның орны ерекше. Батыс Еуропада феодализм мың жылдан артыққа созылды. Орта ғасырдағы Батыс Еуропаның саясат тарихында римдік католиктік шіркеудің, папалықтың және ақсүйек феодалдардың арасында қоғамдағы басқарушы рөл үшін күрес болып тұрды. Үкімет басында дін иелері ме әлде ақсүйектер болуы керек пе деген сұрақ сол кездегі саяси білімнің негізгі мәселелерінің бірі болды. Негізгі өкілдері: Августин, Ф. Аквинский. Августин ойынша, құдай адамға еріктің еркіндігін береді, яғни ол өз бетімен немесе құдай жолымен өмір сүруге мүмкіндік бар. Фоманың ойынша, билік құдайдың құдыретімен орнайды, патшалық билік діни билікке бағынуы тиіс.  Осыған ұқсас саяси көзқарас мұсылман дінінде де орын алды. Алғашқы исламның үйретуінше діни билік те, ақсүйектік билік те пайғамбардың қолында болуы керек.