28 Өздік және өзара индукция.Ленц ережесі

Өздік индукция –кез-келген контурда уақыт бойынша өзгеретін электр тогы уақыт бойынша өзгеретін магнит индукциясын туғызады.демек контурда э.қ күшті индукцияланады

Ԑ=-dɸ/dt=-LdI/dt

Бұдан Ф=LI екенін көреміз, бұндағы L- контурдың индуктивтілігі.

Ленц ережесі –индуктивтілік токтан пайда болған В´ магнит индукциясының бағыты әрқашанда өзін тудырған В магнит индукциясына қарама қарсы.Уақыт бойынша өзгеретін В магнит өрісі контурды қиып өткенде,пайда болған индукциялық ток В´ индукциялық магнит өрісін туғызады.қамтитын контурда оның бағыты сыртқы өрістің бағытына қарама карсы. Оң винт ережесінің индукциялық токтың бағыты сағат тілінің бағытымен бағытталған,ал э.қ күш оң бағыты сағат тілінің бағытына қарсы бағытын аламыз.олай болса э.қ күшінің бағыты мен dФ/dt магнит ағынының өзгерту жылдамдығының бағытына қарама қарсы.

Өз ара индукция –контурдың біреуінде ток күші өзгерген кезде оның екіншісінде э.қ күші пайда болу құбылысы.

29 Тікбұрышты потенциалдық шұңқыр ішіндегі бөлшек.Туннельді эффект

Кванттық және классикалық физикалардың айырмашылығын көрсететін тунельдік эффект болып табылады.классикалық механикада егер бөлшектің энергиясы тосқауыл энергиясынан аз болса бөлшек тосқауылдан өте алмайды, ал кванттық физикада өту ықтималдылығы бар. Бұл бөлшектің толқындық қасиетімен түсіндіріледі.

U биіктігі, d ені болатын потенциалдық тосқауылдың сол жағынан келіп түсетін бөлшекті қарастырайық.сурет

Бөлшектің энергиясы тосқауыл потенциялының энергиясынан кем Е<U. Шұңқыр ішіндегі бөлшек үшін Шредингер теңдеуін жазайық

Осы екі дифференциалдық теңдеулердің шешімі

I–аймақ үшін х<0,

II- аймақ үшін 0<Х<d

III – аймақ үшін х>dᴪ3(x)=

Мұндағы К1= , K2=

A1 және тосқауылға түсетін ,шағылатын де Бройль толқындары. 0 шекарасынан сынып өткен толқын, ал

Х=a шекарасынан шағылған толқын тосқауылдан өтіп қайта оралмайтын толқын. Тосқауыл мен бөлшектің айырым энергиясы U~E мен тосқауылдың ені көп болып және бөлшектің массасы ауырлау болса өту ықтималдығы аз болады. Бөлшек энергиясының тосқауыл биіктігінің энергиясынан аздығына қарамастан тосқауылды өту құбылысы тунелдік эффект д.а

30. Өзара перпендикуляр бағытталған тербелістерді қосу.Лиссажу фигура

X ж/е Y координата өстерінің бойымен жиіліктері бірдей екі тербелістерді қосайық. Бастапқы фазасы нөлге тең бірінші тербелістің теңдеуі екіншісі y=bcos( ). Бірінші теңдеуден cos және = . Онда . Түрлендіруден кейін бұл эллипстің теңдеуі. Кейбір жағдайлардағы тербеліс траекториясының пішінін қарастырайық

1.Фазалар айырмасы болса, бұдан түзудің теңдеуі шығады, “+”таңбасы m-мәні жұп болып, тербелістердің фазалары бірдей, ал “-” таңбасы m-мәні тақ болып, фазалары қарама-қарсы болады. Қорытқы тербелістің амплитудасы , . Тербелелісті сызықты поляризацияланған деп атайды.

2. , тербеліс теңдеуі былай жазылады Эллипс өстері ОX ж/е ОY өстеріне сәйкес келеді. Егер a=b болса эллипс шеңберге айналады. Тербелісті дөңгелек бойынша поляризацияланған деп айтады.

Лиссажу фигуралары: Өзара тербелістердің жиіліктері әр түрлі болса, онда қорытқы тербелістің траекториясы Лиссажу фигураларын береді. Фазалар айырмасы , ал жиіліктер қатынастары болатын тербелістердің траекториясы берілген.