4. Орталықтандырылған жылумен жабдықтаудің артықшылықтары. Жылуфикацияның
эффективтігін бағалау.
Орталықтандырылған жылумен жабдықтау – бір қуатты жылу көзінен көп тұтынушыларды жылу көзімен қаматамасыз ету. Орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесінің артықшылықтары өте көп. Ең алдымен жылутасымалдағышты тұтынушыларға жеткізудің маневрлігі, басқару мен реттеуге ыңғайлылығы болса, екіншіден экономикалық жағынан тиімді. Орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесі практикада кеңінен қолданылып келеді. Әсіресе ірі қалаларда, халық саны көп мегаполистерде бұл жүйенің ролі өте зор. Жүйенің басты мақсаты, тұтынушыларды жылумен, ыстық сумен қамтамасыз етуді барынша тез, әрі ыңғайлы түрде сапалы жеткізу болып табылады. Орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесінің дамыған түрі жылуфикация үрдісімен байланысты. Техникалық дәлелі бойынша жылуфикация үрдісінде органикалық отыннан үнемділік пайда болады.
Жылуфикация эффективтілігі отын үнемдеу кезінде бағаланады. Отын үнемі бір берілген жылу энергиясы және электр энергиясы көлемі 2 тәсіл өндірудегі отын шығыны айырымы арқылы есептеледі.
Вб - отын шығыны аталған энергияларды бөлек бөлек өндіруге байланыстырылған. Нақтылы электр энергиясы КЭС, ал жылу энергиясы қазандықтарда өндірілуде.
ВЖЭО – электр және жылу энергияларды ЖЭО – да өндірудегі отынның шығыны.
Жылуфикация тиімділігі бағалануы:
В = Вб - ВЖЭО , тонна
Жылуфикацияны тиімді бағалаудың екінші әдісі – отынның жұтуын пайдалану коэффициенті арқылы бағалау әдісіне жатпайды. Себебі көп жерде бұл коэффициенттің үлкен шамасына осыған сәкес отын үнемі орын алмайды немесе мүлдем жоқ.
Отын жылуын пайдалану коэффициенті былайша анықталады:
= Q + Э / В * Qж
Мұндағы, Q - өндірілген жылу энергиясы мөлшері
Э - өндірілген электр энергияның жылулық эквиваленті
В – пайдаланған отын шығыны
Qж – отынның жұмыстық төменгі жылуды бөлу қабілеті
5. Газ реттеу орындарының және қондырғылардың орналастырылуы
Газ реттеу орындары (ГРО) елді мекендерде, қалаларда және өнеркәсіп пен коммуналдық мекемелер ауласында орналасса, газ реттеу қондырғылары (ГРҚ) газбен жабдықталған жеке ғимараттардың ішінде орындалады. Газ реттеу орындары келіп жатқан газ қысымдарына байланысты орташа қысымдағы 0,3 МПа дейінгі және жоғарғы қысымдағы 1,2 МПа дейінгі болып бөлінеді. Қолданылуына қарай ГРО желілік және объектілік болып түрленеді. Желілік ГРО негізінде төменгі орташа қысымдағы желілерге орнатылып, газ есептегішпен қамтамасыз етілмейді. Объектілік ГРО-ның желіліктен айырмашылығы, мұнда газ есептегішінің орналасуында. ГРО негізінде бөлек орналастырылады. Кішігірім ГРО-лары қабырғаларға немесе бағандарға бекітілген темір шкафтарда орналасуы мүмкін. Газ реттеу орындарын жылыту қажеттілігінің климаттық көрсеткіштерге байланысты. Жылыту қондырғылар жеке бөлмелерде орналастырылады. ГРО бөлмелерінде табиғи жарқындату сонымен қатар желдету болу керек. Ғимараттарға және имараттарға дейін минималды арақашықтықтар 6.1-кестеде келтірілген.
6.1-кесте
Қысымға байланысты арақашықтар
Объект |
Қысым мөлшері |
|
0,5 МПа дейін |
0,6-1,2 МПа дейін |
|
Арақашықтық, м |
||
Ғимараттар мен имараттарға дейін |
10 |
15 |
Темір жол және трамвай жолдарына дейін (ең жақын рельс жолына) |
10 |
15 |
Көлік жолдары |
5 |
8 |
Жердің үстінде орналасқан электросымдарына дейін |
Тіректік биіктіктен 1,5 м кем болмауы керек |
|
Газ реттеу орны және бақылау өлшегіш аспаптары (6.1-суретте) келтірілген, ал сұлбасы (6.2-суретте).
Жоғары немесе орташа қысымды газ төмендегі ретпен орналасқан қондырғылардан өтеді:
- ысырма және шүмек (құбырдың диаметрі 100-дейін майланған тығынды кран, одан жоғары ысырма қолданылады);
- сүзгі (газды шаң-тозаңдардан тазартады);
- қысымның есептелген жоғары немесе төменгі деңгейлерінен ауытқып кеткен кезеңдерінде газ келуін тоқтатып қоятын жабылмалы сақтаушы клапан (ЖСК);
- қысым реттегіш (қысымды төмендету жіне бір деңгейде ұстап тұру үшін арналған);
- сақтандырғыш сыртқа бағыттағыш клапаны – газдың қысымы жоғары деңгейден асып кеткен кездегі артық газды сыртқа шығарып тұратын сақтандырғыш сыртқа бағыттау клапаны (ССБК);
15511,2-үрлегіш құбыр; 2,3,12,17- шүмек, 4,22- серіппелі қысым өлшегіш; 5,6,7,8,12,15,22-қысым өлшегіш; 9-термометр; 10-ысырма; 11-сүзгі; 13-жабылмалы сақтаушы клапан; 14-қысым реттегіш (маркасы РДУК 2-50/35); 16,19-қысымды қадағалау және төгінді құбыр; 20,21–байпас және ысырма
6.1-сурет. Газ реттеу орындарындағы қондырғылардың орналасуының жалпы көрінісі
1- қысым реттегіш(маркасы РДУК -2-100); 2- жабылмалы сақтандырғыш клапан (маркасы ПКН -100); 3-сүзгі; 4-сақтандырғыш сыртқа бағыттағыш клапан; 5-байпас; 6- қысым мөлшерін анықтайтын құбыр
6.2-сурет. Газ реттеу орнының сұлбасы
Сақтандырғыш сыртқа бағыттағыш клапаны жабылмалы сақтандырғыш клапанның жоғары қысым деңгейінен 10-15 төменірек деңгейге орнатылады. Оның себебі ССБК жабылмалы сақтаушы клапан іске қосылып газ келуін тоқтатпау.
Іске қосылған ЖСК-ның тек қана қадағалап жүретін жұмысшылар көмегімен ғана ашылып, газ өтуге мүмкіншілік беріледі.