2. Народная гаспадарка бсср у другой палове 1960-х – першай палове 1980-х гг.: асноўныя напрамкі і шляхі развіцця.

БІЛЕТ 12

1. Індустрыялізацыя ў бсср: асаблівасці правядзення і вынікі.

СССР – аграрная, адставанне ад заходніх краін. Снежань 1925 – сацыялістычная ІНДУСТРЫЯЛІЗАЦЫЯ – працэс стварэння буйной машыннай вытворчасці (фабрык/заводаў) ва ўсіх галінах нар. гаспадаркі СССР.

Сродкі індустрыялізацыі: перапампоўванне грошай з вёскі (калектывізацыя, нізкія закупачныя цэны, продаж за мяжу царкоўных, культурных каштоўнасцей, займы ў насельніцтва, праца зняволеных ў турэмных лагерах, энтузіязм рабочых.

1926-28: харч., гарбарная, тэкстыльная прамысл., перапрацоўка дрэва, мінер. сыравіны.

1928-32 – І пяцігодка: завод сельгас.машын у Гомелі (Гомсельмаш), швейная “Сцяг індустрыялізацыі” і трыкатажная імя КІМ фабрыкі ў Віцебску, дрэваапрацоўч. камбінаты ў Гомелі і Бабруйску.

1933-37, 1938-41 – ІІ і ІІІ пяцігодкі: лёгкая прамысл., тавары нар. спажываня. “Камунарка” (Мінск), “Спартак” (Гомель), Мінская каўбасная фабрыка, Мінскі радыёзавод.

Індустрыялізацыя: фарсіраваная (“Пяцігодку – за 4 гады!”). Кан. 1930-х: СССР – індустрыяльна-аграрная краіна, змагла супрацьстаяць нацысцкай Германіі ў ВАВ.

Прыцягненне рабочых да індустрыялізацыі: сацыялістычная спаборніцтва, стаханаўскі рух, ударныя брыгады, шматстаночнае абслугоўванне, сумяшчэнне прафесій. Энтузіязм, але павышэнне норм пры зніжэнні зарплат.

2. Грамадска-палітычная сістэма бсср у другой палове 1960-х – першай палове 1980-х гг.: характэрныя рысы і асаблівасці.

БІЛЕТ 13

1. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі ў бсср: прычыны, асаблівасці, вынікі.

Снежань 1927 – КАЛЕКТЫВІЗАЦЫЯ с/г-ркі – працэс стварэння калектыўных гаспадарак і буйной машыннай вытворчасці ў вёсцы. Прычыны: 1) забеспячэнне гарадоў, што пастаянна раслі, сыравінай і харчаваннем; 2) сродкі з вёскі – на індустрыялізацыю.

Кааперацыя (розныя формы аб’яднання сялянскіх гаспадарак) – ужо ў час нэпа, да 1928 – 50% г-рак. КАЛГАС – вышэйшая форма кааперацыі, абагульненне асноўных сродкаў вытворчасці (прылады працы, жывёла (акрамя птушкі), сельгас. пабудовы), да 1928 – 1% г-рак. Добраахвотнасць, паступовасць.

АЛЕ: 1929 – “ГОД ВЯЛІКАГА ПЕРАЛОМУ”: цэнтралізацыя улады ў руках партыі, Сталіна, Сталіну – 50 гадоў, згортванне нэпу, 1928/29 – пачатак І пяцігодкі, самы пачатак масавых рэпрасій, калектывізацыя – галоўная лінія партыі ў вёсцы.

- масавае прымусовае запісванне ў калгасы;

- барацьба з КУЛАКАМІ (заможныя сяляне, частка сераднякоў, праціўнікі калгасаў) як з ворагамі народа – раскулачванне (адбіранне, высяленне ў Сібір, рэпрэсіі);

- апора савецкай ўлады – вясковая бедната, частка сераднякоў.

Перагібы пры калектывізацыі: прымусовасць, абагульненне свойскай жывёлы, уключаючы апошнюю карову, курэй, прадметы хатняга ўжытку, раскулачванне сераднякоў). Вынік: масавае супрацьдзеянне сялян, масавы забой сваёй жывёлы – рэзкае скарачэнне пагалоўя.

[Білет 22.3] Люты 1930 – доля сялянскіх гаспадарак у калгасах – 21%. Сакавік 1930 – 58%. Чэрвень 1930 – 11%. Масавая незадаволенасць сялян – артыкул Сталіна (сакавік 1930) “Галавакружэнне ад поспехаў”: патрабаванне выправіць скрыўленні ў партыйнай лініі, дабравольны выхад сялян з калгасаў. Але калі сяляне суцішацца, іх зноў пагоняць ў калгасы, суцэльная калектывізацыя ў 1930-я (у Зах.Беларусі – з кан.1940-х).

МТС (машынна-трактарныя станцыі) – забяспечвалі калгасы тэхнікай (тэхніка не належала калгасам, а давалася на час працы).

Аплата працы: нізкая, прадукты за працадні ў канцы года. Мінімум 80 працадзён.

1932-33 – пашпарты ў СССР; акрамя калгаснікаў, парушаны правы.