5.Айналым жүйесінің құрамы және технологиялық схемасы

Бұрғылау сұйықтығын тазалауға және дайындауға арналған жабдық бірнеше блоктан тұрады және бір-бірімен технологиялық схема арқылы өзара әрекеттеседі. Айналым жүйесінің технологиялық схемасына мыналар кіреді: 1- жуу ерітіндісін дайындауға арналған блок; 2- жабық аудан; 3-диспергатор; 4-гидроэжекторлы қоспалауыш; 5-люктер; 6-тірек сорғылары; 8-механикалық қоспалауыш; 9-резервуар; 10-теңеулер; 11-эжекторлы-гидроциклонды құрылғы; 12-жуу сұйығын өңдеу блогы; 13-центрифуга; 14-бөлгіш; 15-шламдық сорғылар; 16-діріл елеуіш; 17-гидравликалық араластырғыш; 18-механикалық араластырғыш; 19-бұрандалы сорғы; 20-бөлік; 21-ортадан тепкіш сорғы; 22-құм айырғыш; 23-тұңдырғыш; 24-панель; 25-дегазатор; 29-газды сепаратор; 31-манометр.

Айналым жүйесінің технологиялық схемасы

Сурет.26

Сызбалар: I–айдау;II– сору;III– құйылыс; IV– әуе

8-билет

1. Шарошкалы қашаулар

Мұнай және газ құбырларын салу кезінде мынадай тау жынысын қирату аспаптары қолданылады:

• тегіс забойлы ұңғыманы бұрғылауға арналған бұрғылау қашаулары;

• сақина забойлы ұңғыманы бұрғылауға арналған бұрғылау басы;

• ұңғыма бойын кеңейтуге арналған кеңейткіштер;

• бұрғылау коллонасын центрлеуге арналған және ұңғыма қабырғасын түзулеуге арналған стабилизаторлар, калибраторлар және центраторлар.

Тау жынысын бұзу әрекетіне байланысты бұрғылау қашаулары және бастары уату - опырып салу (шарошкалы), кесу - опырып салу (лопасты), ұнтақтау - кесу (алмаз типтес).

Шарошкалы қашаулар - қашаудың ең кең таралған түрі. Ол: біршарошкалы, екішарошкалы және үшшарошкалы болып бөлінеді.

1-і сурет

2. Шегендеу бағанасын беріктікке есептеу

ШегендеубағанасынберіктіккеВНИИТнефтьжасағантәсілмен (әдіспен) есептейді. Бақылаукөрсеткендейшегендеубағанасыішкіжәнесыртқықысымдарынжәнеауырлықкүшініңәсеріненбұзылады. Шегендеубағанасытозуданжәнебұрандажалғамаларыныңсаңылаусыздығыныңбұзылуынанжұмыстаншығады.

Шегендеубағанасыныңберіктіккемынандайжағдайларынесептейді:

ішкіқысымға

n=р_Т/р_В≥[n]

сыртқықысымға

S=р_КР/р_Н≥[S]

созылуға

К=р_СТ/G≥[h]

мұндағы р_Т, р_КР, р_СТ–шекті ішкі және сыртқы қысымдары және де шегендеу бағанасының созылу күші;р_В, р_Н, G–артық ішкі және сыртқы қысымдар және созылу күші,n, S, h–ішкі және сыртқы қысымдар мен созылу күшінің беріктік қорлары;[п], [S], [h]–солардың жіберілген беріктік қорлары.

Шекті ішкі қысым

р_Т=2δσ_Tc/D

мұндағы δ–құбыр қабырғасының кәдімгі (номиналды) қалыңдығы, мм;σ_T–құбыр материалының ағу шегі, МПа;D–құбырдың сыртқы диаметрі, мм;с–стандарт бойынша құбыр қалыңдығының кәдімгі мәнінен ауытқу коэффициенті .

4-і кесте

Бағананың конструкциясы және пайдалану жағдайлары

Пайдалану бағана		Аралық бағана
Конструкция және пайдалану жағдайлары	Беріктік қоры	Конструкция және пайдалану жағдайлары	Беріктік қоры
Ішкі қысым бойынша
Құбыр диаметрі 114…219	1,15	Құбыр диаметрі 114…219	1,15
Құбыр диаметрі219	1,52	Құбыр диаметрі219	1,52
Сыртқы қысым бойынша
Пайдалану аймағында құбыр секциялары	1…1,3	Барлық секциялар	1,10
Бағананың қалған секциялары	1,0	Бағананың кесіндісіндегі өз салмағынан кернеуі 0,56	1,1
Өз салмағынан созылу бойынша
Тік ұңғыма құбыр диаметрі 114…168мм, (l3000 м)	1,15	Құбыр диаметрі 114…168мм(l3000м)	1,15
сол диаметр, тек l3000м	1,3	Құбыр диаметрі 178…245мм(l1500м)	1,3
Құбыр диаметрі 178…219мм, (l1500 м)	1,3	Құбыр диаметрі 178…245мм(l1500м)	1,45
сол диаметр, тек (l1500 м)	1,45	Құбыр диаметрі 273…324 мм (l1500 м)	1,45
Еңкіш ұңғыма
Құбыр диаметрі 114…168 мм, (l3000 м)	1,3	Құбыр диаметрі 273…324 мм (l1500 м)	1,6
сол диаметр, тек (l3000 м)	1,3	Құбыр диаметрі 324мм (l1500 м)	1,25
Құбыр диаметрі 178…219 мм(l1500 м)	1,45
сол диаметр, тек (l1500 м)	1,45

Шекті сыртқы қысымы

мұндағы σ_Р–пропорциялық шегі, құбыр болаттар үшінағу шегіне тең, МПа;Е–серпімділік модулі, 2,1·10⁵МПа; K_min=δ_min/D; K₀=6δ₀/D;ρ=δ₀/δ_min;δ_min=0,8756;δ₀=0,9056;ρ=1,034;е–құбырдың овалдығы, оның мәндері құбыр диаметрлеріне байланысты 114...219– 0,01; 245...324– 0,015; 324– 0,02.

Шекті созылу күші, МН

мұндағы D₀–бұранданың негізгі жазықтығы қимасының орташа диаметрі, м (біріншітолықжібінің); D₀=D– 2h₁– b;h₁–бұранда тереңдігі, м;b–бұранданың негізгі жазықтығындағы құбыр қабырғасынығ қалыңдығы, м;η=b/(δ+b)–түсіру коэффициенті;l–бұранданың негізгі жазықтыққа дейінгі ұзындығы, м;α–бұранданың негізгі жазықтығы мен құбыр осі арасындағыбұрыш;φ–үйкеліс бұрышы (7° қабылданады).

Артық қысымдар шегендеу бағанасына оны сынағанда пайдаланғанда және төмендегенде әсер ететін ішкі және сыртқы қысымдардың ең қатерлі бір кесіндісі арқылы есейтейді.

Сыртқыартыққысымалғашқыбарлауұңғымасыүшін

мұнайұңғымасыныңбағанасынесептегенде

0≤ z ≤ Н кезінде p_H=ρgz

H ≤z ≤Lкезіндеp_H=g[ρ_Pz– ρ(z– Н)]

арасында газ ұңғымасының бағанасын есептегенде

0 ≤ z ≤ Нкезіндеp_H=gρ_Pz–р_miп

мұндағы Н–ұңғыма сағасынан бағанадағы сұйық деңгейіне дейінгі қашықтық,м;z–ұңғыма сағасынан есептелетін кесіндіге дейінгі қашықтық, м;L–ұңғыма тереңдігі,м;p_min–пайдалану сағындағы газ ұңғымасының ең аз ішкі қысымы,Па;ρ_P–бағана сыртындағы бұрғылау ерітіндісінің тығыздығы, кг/м³;ρ–бағана ішіндегі сұйық тығыздығы, кг/м³;g–еркін түсу үдеуі, м/с;

Түсірілген бағананың өзінің массасынан болатын созылу күші

мұндағыm –шегендеу бағанасының секциялар саны;l_i–i секциясының ұзындығы, м;q_i–шегендеу бағанасының iсекциясы құбырларының 1 м–інің теориялық массасы, кг.