Тотияйын қоспасын жасау

Қоспаға 40 процентті 300 г қара сабын, 200 г құрғақ ағаш желімі, 300 г тотияйын, 300 г олифа және 3 кг ұнтақталып сүзгіден өткізілген бор қажет. Алдымен 2—3 л ыстық су құйылған эмаль ыдысқа тотияйынды ерітеді. Ішінде 2—3 л ыстық суы бар екінші бір ыдысқа желімді салып, оған сабын қосып, түйіршік қалдырмай араластырып езеді. Сосын үстіне олифа қосқанда эмульсия пайда болады. Алынған қоспаны електен өткізіп, оған тотияйынды бор және су (10 л) ерітіндісін қосады. Мұндай қоспамен 40 м2 жерді тегістеуге болады. Пайдаланар алдында қоспаны електен немесе бірнеше қабат дәке сүзгіден өткізеді. Оны ағаш немесе эмаль ыдыста екі тәулік шамасында сақтауға болады. Қайнатылған сабын қоспасын 2 кг әк, 200 г қара сабын, 10 л су; 3 кг қоймалжың әк, 300 г қара сабын, 100 г олифа, 10 л су араластырып жасайды. 2 л ыстық суға сабынды езіп, оған олифа құяды. Сосын 8 л суға әк салып ерітіп, оған сабын мен олифаның қоспасын араластырады.

Ашудасты қоспалы жасау

Қоспаға 200 г алюминийлі ашудас, 200 г қара сабын, 200 г құрғақ ағаш желімін, 30 г олифа мен 2 кг ұнтақталып електен өткізілген бор қажет. 3 л ыстық су құйылған ыдыста ашудасты ерітіп, ал екінші ыдысқа (оған да 3 л ыстық су құйылған) желімді салып араластырып, үстіне сабын мен олифа қосады. Сосын үстіне ашудас қоспаны құйып, бор салып, су қосып, бәрін араластырады.

Казеин бояумен сырланатын жерді тегістейтін қоспа

Бұл қоспаның құрамы мынандай: 1 кг бояу, 1,4 л су, 30 г олифа. Құрғақ бояулы 0,5 л жылы суға езіп, әбден араласқаннан кейін (1—2 сағат) бояулы көзі сирек електен өткізеді. Сосын үстіне олифа мен қалған суды құйын араластырады да, жиі көзді елекпен сүзеді. Тегістейтін қоспаны малма бояу жаққышпен екі рет ұзыннан және көлденеңінен жағалы. Кепкеннен кейін жолақ немесе дақ қалса, тағы бір рет жағалы. Тегістелген жерді ақшыл сұр түске қоспа қоюланбай тұрып (24 сағаттық ішінде) болған жөн. Терезе, есік және еденді сырламас бұрын саңылау, тесіктерді бітеп тегістейді (3-су-рет). Қоспаның құрамы 1 м2 жерді сырлау есебімен алғанда 2 кг желім, 170—180 г табиғи олифа, әрқайсысы 5 г сикқатив пен қара сабын, 300 г ұнтақталған бордай тұрады. Тегістеу жұмыстары жүргізілген жерді пемза немесе шарық қағазбен ысқылан тазалағаннан кейін екінші рет тегістеп, олифа жағалы. Желімді бояумен сырлау. Желімді бояулы үйдің ылғалданбайтын ішкі бөліктерін сырлауға пайдаланылады. Оны пайдаланар алдында сырланатын жерді әбден келтіреді, Сырлаудың сапасы тегістеуге байланысты болғандықтан, қатты кірлеген, ластанған жарді 2—3 рет тегістеп алған жөн. Желімді бояулар сауда орындарында пайдалануға әзір күйінде (казеинді, декстринді, сүйектен жасалған желім) түседі. Мұндай бояулардың 1 кг-ын 1 л суға араластырады. Алдымен 0,6 суға бояуды езіп, үстіне 20—40 л олифа қосады, сосын қалған су мен қоспалы сүзгіден өткізеді. Дайындалған қоспалы 24 сағаттан артық сақтауға болмайды.Декстринді немесе сүйектен жасалған желімді бояулы 1:1 қатынасындай мөлшерде жылы суға езіп, 5—6 сағат тұндырған соң қайта араластырады.

Желімді бояу мен ақтағыш заттар

Бұларды құрғақ жартылай фабрикаттардан, пигмент бояу мен желімнен жасайды. Бұл үшін борлы ыстық суға салып (су бордың жарты салмағындай болу керек), 1—2 сағат тұндырады. Екінші бір ыдыста бояғыш затты тура осындай әдіспен дайындайды. Үшінші ыдысқа 600 г .желімді 1 шелек су ға салып езеді. Сосын езілген борға біртіндеп бояғыш зат қосып араластырады. Бояғыш затты қосқан сайын сырдың түсін айқындап отырған жөн. Ол үшін сырлы фанердің кішкене бөлігіне жағын, кепкеннен кейін керек түспей салыстырып байқайды. Бояулық қою-сұйықтығын ажырату үшін оны таяқпен араластырады, егер оны ыдыстан шығарғанда сыр таяққа тұтас жағылса, әрі біркелкі сорғалап тұрса, оның қоюлығы қалыпты деп есептеледі. Егер сыр таяққа біркелкі жағылмаса,онда колерге бор мен бояғыш зат қосып қойылтады, ал қою болған жағдайда су құяды. Колердің түсін айқындағаннан кейін оған желім қосады. Бұл сырдың сапасын арттырады. Желім шамадан тыс көп қосылса қабыршақтанады да, ал жеткіліксіз болса, жолақтанып тұрады. Желім қосқан кезде бояу алдымен қоюланалы, сосын қайта сұйылады. Бұл-бояулық пайдалануға жарамдылығының белгісі. Желімді 60% тез кебеді, ол неғұрлым тез кепсе, бояулық түсі соғұрлым қанық болады.