Қабырғаның орнықтылығы

Тік, жанама кернеулердің жеке-жеке немесе біріге әсер етуінен қабырға жергілікті орнықтылығын жоғалтуы мүмкін, жергілікті орнықтылықтарын қамтамасыз ету үшін қабырғада пайда болатын толқында кесе қатаңдық қырлары қойылады (79, ,б сур).

Сурет 15 Тік және жанама кернеулердің әсерлерінен арқалық қабырғасының жергілікті орнықтылығын жоғалтуы

жанама кернеулердің әсері; б – басты кернеулердің әсер ету траекториясы; в – қабырғаның орнықтылығын тексеру үшін кернеулерді анықтау орындары

сондықтан, қабырғасы қатаңдық қырымен бекітілмеген арқалықтар үшін ең қауіпті жанама кернеу:

(64)

теңдігінен қабырғаның келтірілген шекті иілгіштігін табамыз. ҚРҚНжЕ 5.04.23-2002 сәйкес көлденең қатаңдық қырларын келесі жағдайларда қою керек арқалық белдеуіне жергілікті жүк әсер етпегенде  арқалық белдеуіне жергілікті жүк әсер еткенде . Қатаңдық қырлар арасы болғанда аспауы және болғанда аспауы керек. Қатаңдық қыры көбінде арқалықтың бір бетінде қойылады. Ал оның ені кем болмауы керек. Қатаңдық қыры арқалық қабырғасына бүтін бір жақты ең аз қажетті жікпен пісіріп бекітілуі керек, оны белдеу жігіне 40 – 50мм дейін жеткізбей, жіктің арқалыққа термиялық әсерін әлсірету керек. Қатаңдық қырларының қалыңдығы болуы керек.

Арқалық қабырғасы қатаңдық қырларымен қайтқанда жанама кернеудің ең қауіпті шамасы өседі, ол келесі формуламен анықталады:

(65)

бұл жерде: қарастырылып отырған бөліктің үлкен жағының кіші жағына қатынасы қабырға қалыңдығы бөліктің кіші жағы болаттың ығысуға қарсыласуы. Қатаңдық қырын тең етіп қойғанда, , ал .

Қабырғаның шекті иілгіштігі .

Осы айтылғанды ескерсек ҚРҚНжЕ 5.04.23-2002 бойынша қатаңдық қырлары қойылған арқалық қабырғасының жергілікті орнықтылығын келесі жағдайларда тексермеуге болады

-екі жақты пісіру жігі бар жергілікті жүгі жоқ арқалықтар үшін ; дәл осындай, бір пісіру жігі бар арқалықтар үшін ;

-екі жақты пісіру жігі бар жергілікті жүк әсер ететін арқалықтар үшін .

Симметрия қималы арқалық қабырғасының тік кернеу әсерінен орнықтылығын жоғалтуы.

Аралық ортасында жанама кернеу әсері әлсірейді, тік кернеу әсері күшейеді. Арқалық қабырғасы өзінің жергілікті орнықтылығын тік кернеу әсерінен жоғалтады.

Жергілікті толқын арқалық өсіне перпендикуляр, көлденең қатаңдық қырларына параллель бағытта пайда болады. Тік кернеудің ең қауіпті шамасы оның қимада таралуына байланысты, ол коэффициентімен сипатталады: . коэффициенті арқылы өрнектелген сығатын кернеудің толықтығының әсері (138) формуладағы коэффициентінің мәндері 17 кестеде келтірілген.

17 кесте - (138) формуладағы коэффициентінің мәндері

коэффициент	Белдеудеде серпімді бекітілген арқалық қабырғасының эпюрасы
	0	1	2
	10	21	пісірілген арқалықтар (кесте 17) 33,3 – тойтарма шеге арқылы және беріктігі жоғары болттар арқылы

Қабырғаның белдеуде серпімді қысыла бекітілу дәрежесі келесі формуламен анықталады:

(66)

бұл жерде: кран асты арқалықтан басқа арқалықтың сығылатын белдеуіне түгелдей қатаң төсеме қойылғанда , басқа жағдайларда ; және арқалық белдеуінің ені мен қалыңдығы.

(138) формулаға парметрлері қойылғанда ең қауіпті тік кернеу келесі түрде өрнектеледі:

(67)

бұл жерде: – ҚРҚНжЕ 5.04.23-2002 келтірілген (143) формуладағы ең қауіпті кернеуді болттың есепті қарсыласуымен теңестіріп қабырғаның шекті келтірілген иілгіштігін табамыз. Егер тең болса, онда қабырға өзінің жергілікті орнықтылығын жоғалтуымен беріктігін бірге жоғалтады.

Сонымен болған кезде ғана қабырға тік кернеу әсерінен орнықтылығын жоғалтуы мүмкін. Бұл секілді арқалықтар қабырғаларын көлденең қатаңдық қырларынан басқа сығылатын аймаққа қосымша бойлық қатаңдық қырларын да қою керек.