Тақырып: Эксперименттік әдіс тарихы. 2сағат.

Мақсаты: Студенттерге ғылымға дейінгі психология, философиялық психология және ғылыми психология жайлы түсінік беру.

Жоспар:

1.Ғылымға тән белгілер.

2.Ғылымға дейінгі психология.

3.Философиялық психология.

4.Ғылыми психология.

Тақырыпты оқу барысында негізгі сәттерді бөліп көрсету керек:

Психологияның жеке ғылым ретінде ерекшеленуі, эксперименталды зерттеулердің дамуымен байланысты болады. 1879 жылы неміс ғалымы Вундт (Лейпциг қаласында) тұңғыш рет лаборатория ұйымдастырды. 1880 жылдан бастап жоғары психикалық функцияларды зерттеу кең етек алды. XX ғасырдың алғашқы 10 жылында Вюрцбург мектебінің психологтары ойлау және еріктің эксперименталды зерттеу жұмыстарын бастады.

Германияда эксперимент кең дамыды. Оның кең етек жаюы ес, ойлау, ерік және т.б. да күрделі психикалық процестерді зерттеумен байланысты болады. Медициналық және педагогикалық психология кең дамыды.

Герман Эбингауз (1850 – 1909жж) жаңа материалды толық игеріп болғаннан кейін, оны қайтадан қайталау керектігін айтқан, себебі ол ұмытылып қалмауы керек: тек қана оқып қоймай оны қайталау керек.

Ойлаудың эксперименталды бағдарламасы Вюрцбург мектебінің зерттеу пәндерінен және тапсырмаларынан құрастырылды (1901 – 1910 – 1911жж). Мектептің негізін салушы Вунттың Лейпциг қаласындағы 1887 ж мен 1894 жылдар аралығында ассистент және оқушысы Освальд Кюльпе (1862 – 1915жж).

Отто Зельц (1881 – 1943жж) Освальд Кюльпенің оқушысы, Вюрцбург мектебіне жатты, ойлауға жүргізген экспериментімен белгілі. Зельц ғылыми жаңалықтардың тарихынан мысал келтіреді. Индивидуалды ерекшелік психологиясының негізін алғаш қалағандар:

Англияда – Ф.Гальтон,Францияда – А.Бине, АҚШ – та – Дж. Кеттел, Г.Ст.холл, Ресейде – А.Ф.Лазурский, Англияда бұл жұмыс биолог, антрополог, атақты Дарвиннің ізбасары – Френсис Гальтонның (1822 – 1911жж) еңбегімен басталды. Өзінің басты «Наследственность таланта» (1869ж) атты еңбегінде таланттың тұқым қуалағыш екенін айқын көрсеткен.

Альфред Бине (1857 – 1911жж) Франциядағы эксперименталды психологияның негізін салушы. Ол өзінің эксперименталды зерттеуі бойынша ойлау туралы мәліметтер жинастырды.

1896 жылы А.Бине мен В.Анридің «Индивидуальная психология» еңбегі жарыққа шықты. 1912 жылы В.Штерн «ақыл – ой дарындылығының коэффициенті» ұғымын енгізді. Кейіннен бұл қатынасты интеллектуалды коэффициент деп атады.

Отандық ғылымда индивидуалды психологияны А.Ф.Лазурский дамытты. Ең алғашқы жеке психологиялық лабораторияны ашқан психолог – Н.Н.Ланге болды. (Новосибирский университет, 1896ж), ол эксперименталды психологияның дамуына зор үлес қосты. Оның жүргізген зерттеу жұмыстары қабылдау және зейінге байланысты.

1901 жылы А.П.Нечаев Педагогикалық музейдің әскерлі – оқыту бөлімінде, эксперименталды психологиялық лаборатория ұйымдастырды. 1904 жылы Нечаевтің психологиялық лабораториясында педагогикалық курстар ашылды. Москва университетіндегі тарихи – философиялық факультетінде психологиялық институттың (1912ж) ашылуы, отандық эксперименталды психология тарихындағы ең қуанышты кеш болды, Челпанов негізін салушы болды. Челпановтың «Эксперименталды психологияға кіріспе» атты оқулығы бар(1915ж).