- •7.3.1. Микробтардың патогенділік факторлары
- •152 Оқулыц
- •7.3.2.Бактериялардың токсиндері
- •7.3.3. Патогенділік факторларын генетикалық реттеу
- •7.4. Қоршаған орта факторларыныц организмнің реактивтілігіне әсері 7.4.1. Инфекцнялық процесс пайда болуы және дамуындағы макроорганнзм реактивтілігінің рөлі
- •7.4.2. Макроорганизмнің реактивтілігіне биологиялық және қоршаган ортаның әлеуметтік факторларының әсері
- •7.5. Жуқпалы аурулар сипатының ерекшеліктері
- •7.6. Инфекциялық процесс түрлері
- •7.7. Вирустарда патогенділік калыптасудың ерекшеліктері, вирустардың жасушамен өзара әрекеттесуінің түрлері, вирусты инфекциялардың түрлері
- •7.8. Эпидемиялық процесс туралы түсінік
- •7.8.1. Жүқпалы аурулардың экологиялық - эпидемиологиялық классификациясы
- •7.8.2. Конвенциялық (карантиндік) және аса қауіпті инфекциялар туралы түсінік
- •8 Тарау.
- •8.1 Иммунологияға кіріспе
- •8.1.1. Иммунитеттің мәнісі және рөлі
- •8.1.2. Иммунология - жалпы биологиялық және жалпы медициналық ілім саласы
- •8.1.3. Иммунологияның даму тарихы
- •8.1.4. Иммунологияның медицина саласындағы жетістігі
- •8.1.5. Иммундық жүйеніц іс атқаруыныц негізгі принциптері
- •8.1.6. Иммунитеттің түрлері
- •8.2. Ағзаның бейспецификалық түрақтылығының факторлары
- •8.2.1. Тері және шырышты қабықшалар (механикалық қорғаныс)
- •8.2.2. Физикалық-химиялық корғаныс
- •8.2.3. Иммундыбиологиялық қорганыс 8.2.3.1. Фагоцитоз
- •8.2.3.2. Тромбоциттер
- •8.2.3.3. Комплемент
- •8.2.3.4. Лизоцим
- •8.2.3.5. Интерферон
- •8.2.3.6. Қан сарысуының қорғаныстық ақуыздары
- •9 Тарау.
- •9.1. Антигендер 9.1.1.Жалпы түсінік
- •9.1.2. Антигендердің қасиеттері
- •9.1.3.Антигендердің жіктелуі
- •9.1.4.Адам ағзасының антигендері
- •9.1.4.1.Адамның қан тобының антигендері
- •9.1.4.2.Гистосәйкестік антигендері
- •9.1.4.3.Қатерлі ісіктің пайда болу механизіиіне қатынасты антнгендер
- •9.1.5.Микробтардың антигендік қүрылысы
- •9.1.5.1 .Бактериялардың антигендері.
- •9.1.5.2. Вирустардың антигені
- •9.1.6. Антигендер макроорганизмге енген кезде болатын процестер
- •9.2. Адамның иммундық жүйесі
- •9.2.1. Иммундық жүйенің қүрлымдық және функцноналдық элементтері
- •9.2.1.1. Иммундық жүйенің орталық органдары
- •9.2.1.2. Иммундық жүйенің перифериялық органдары
- •9.2.1.3. Иммундық жүйе жасушаларының түрлері
- •9.2.1.3.1. Лимфоциттер
- •9.2.1.3.1.1. В-лимфоциттер
- •9.2.1.31.2.Т-лимфоциттер
- •9.2.1.3.1.2.3. Табиғи киллерлер
- •9.2.1.3.2.4. Гамма-сигма т-лимфоциттер
- •9.2.1.3.2. Иммундык жүйенің басқа жасушалары
- •9.2.2. Иммундық жүйе қызметінің ұйымдастырылуы
- •9.2.2.1. Иммундық жүйе жасушаларының өзара әрекеттестігі
- •9.2.2.2. Иммундық жүйенің активтенілуі
- •9.2.2.3. Иммундық жауапты супрессиялау
- •9.2.2.4. Иммундық жүйенің клондық қүрылысының онтогенезі
- •10 Тарау.
- •10.1. Антидене және антидене түзу 10.1.1. Антиденелердің табиғаты
- •10.1.2. Антиденелердіц молекулалық құрылысы
- •10.1.3. Иммундыглобулиндер сыныбының қүрылысы және функционалдық ерекшеліктері
- •10.1.4. Антидененіц антигендігі
- •10.1.5. Антигенмен антидененің өзара әрекеттестік механизімі
- •10.1.6. Антиденелердің қасиеттері
- •10.1.7. Иммундыглобулиндердің генетикасы
- •10.1.8. Антидене өндірілудің жүрісі
- •10.1.9. Антиденелердің әр түрлілігінің теориясы
- •10.3. Жасуша жанама түріндегі киллинг
- •10.3.1. Антиденетәуелді жасуша-жанамалы цитотоксикалық
- •10.3.2. Антиденетәуелсіз жасуша-жанамалы цитотоксикалық
- •10.4. Гиперсезімталдық реакциялары
- •10.5. Иммунологиялық есте қалу (жадында сақтау)
- •10.6. Иммунологиялық толеранттық
- •11 Тарау.
- •11.1. Жергілікті иммунитеттің ерекшеліктері
- •11.1.1. Терінің иммунитеті
- •11.1.2. Шырышты қабықтың иммунитеті
- •11.1.2.1. Ауыз қуысы иммунитетінің ерекшеліктері
- •11.2. Ағзада түрлі жағдайлар туған кездегі иммунитеттің ерекшелігі
- •11.2.1. Иммунитеттің бактериалық инфекциялар кезіндегі ерекшеліктері
- •11.2.2. Вирустарға қарсы иммунитеттің ерекшеліктері
- •11.2.3. Саңырауқүлақтарға қарсы иммунитеттің ерекшеліктері
- •11.2.4. Протозоалар тудырған ауруларға қарсы иммунитеттің ерекшелігі
- •11.2.5. Ішек қүртына (гельмннттерге) қарсы нммунитеттің ерекшелігі
- •11.2.6. Трансплантациялық иммунитет
- •11.2.7. Қатерлі ісіктерге қарсы иммунитет
- •11.2.8. Жүктіліктің иммунологиясы
- •11.3. Иммундық статус және оны багалау
- •11.4. Иммундық жүйенің патологиясы
- •11.4.1. Иммунды тапшылықтар
- •11.4.1.1. Біріншілік, немесе туа біткен иммунды тапшылық
- •11.4.1.2. Екіншілік, немесе жүре пайда болған иммунды тапшылық
- •11.4.2. Аутоиммунды аурулар
- •11.4.3. Аллергиялық аурулар
- •11.4.3.1. І-типтес реакциялар (анафилактикалық)
- •11.4.3.2. Іі-ші типтес реакциялар (гуморалды цитотоксикалық)
- •11.4.3.3. Ііі-ші типтес реакциялар (иммундыкомплекстік)
- •11.4.3.4. Іу-ші типтес реакциялар (т-лимфоциттердіц жанамасымен)
- •11.4.4. Иммундыпролиферативті аурулар
- •11. 5. Иммундыкоррекция
- •12 Тарау.
- •12.1. Антиген-антидене реакциялары
- •12.2. Агглютинциялық реакциялар
- •12.3. Преципитациялық реакциялар
- •12.4. Комплементтің қатынасуымен жүретін реакциялар
- •12.5. Бейтараптау реакциясы (бр)
- •12.6. Таңбаланган антидене мен антигендердің қатынасымен жүретін реакциялар 12.6.1. Иммундыфлюоресценция реакциясы - ифр (Кунс тәсілі)
- •12.6.2. Иммундыферменттік тәсіл немесе талдау ифт
- •12.6.3. Радиоиммунды тәсіл (рит)
- •12.6.4. Иммундыблоттинг
- •13 Тарау.
- •13.2. Иммундыбиологиялық препараттар (ибп) 13.2.1. Ибп-лардың жалпы сыпаттамалары мен жіктелуі
- •13.2.2.Вакциналар
- •Тірі вакциналар
- •Өлі вакциналар
- •13.2.2.3. Молекулалық вакциналар
- •Анатоксиндер (токсоидтар)
- •Синтетикалық вакциналар
- •13.2.2.6. Адъюванттар
- •13.2.2.7. Ассоциаланган вакциналар
- •13.2.2.8. Жаппай вакцинациялау тәсілдері
- •13.2.2.9. Вакцина қолданудың нәтижелі болуының жағдайлары
- •13.2.2.10. Қазіргі кезде қолданылатын вакциналардың жалпы сипаттамасы
- •13.2.2.11. Вакцинаны егудің көрсетімі мен қарсы көрсетімдері
- •13.2.2.12. Вакцина егудің күнтізбесі
- •13.2.3. Бактериофагтар
- •13.2.4. Пробиотиктер
- •13.2.5. Сиецификалық антидеиелердің негізінде жасалган иммундыбиологиялық препараттар
- •13.2.5.1. Иммунды қан сарысулар. Иммундыглобулиндер
- •13.2.5.2.Моноклоналды антиденелер
- •13.2.5.4. Абзимдер
- •13.2.6. Иммундымодуляторлар
- •13.2.7. Адаптогендер
- •13.3. Вирустық инфекциялардың спецификалық профилактикасы 13.3.1. Вирустың инфекциялардың спецификалық алдын алуда енжар (пассивті) және белсенді
- •14.1 Коктар
- •14.1.1. Аэробты грам оң коктар
- •14.1.1.1. Місгососсасеае түқымдастығы
- •14.1.1.1.1Стафилококтар (8іарһу1ососсиз туыстастығы)
- •14.1.1.2. 8Ігеріососсасеае түқымдастығы
- •14.1.1.2.1. Стрептококтар
- •14.1.1.2.2. Энтерококтар (туыстастығы Епіегососсив)
- •14.1.2 Аэробты грам теріс коктар 14.1.2.1 Нейссериялар
- •14.1.2.1.1. Менингококтар
- •14.1.2.1.2. Гонококтар
- •14.1.3. Анаэробты коктар 14.1.3.1. Анаэробты грам оң коктар
- •14.1.3.2. Анаэробты грам теріс кокктар 14.1.3.2.1. Вейлонеллалар (Үеіііопеііа туыстастыгы)
- •14.2. Грам теріс факультативті-анаэробты таяқшалар 14.2.1. Энтеробактериялар (ЕніегоЬасіегіасеае түқымдастығы)
- •14.2.1.1. Эшерихиоздардың қоздыргыштары
- •14.2.1.2 Клебсиеллалар (кІеЬяіеІІа туыстастығы)
- •14.2.1.4. Салмонеллалар (8аІтопе1Іа туыстастығы)
- •14.2.1.4.1. Салмонеллез (астан улану) қоздыргыштары
- •14.2.1.4.2. Ауруханаішілік салмонеллез
- •14.2.1.4.3. Протей (Ргоіеиз туыстастығы)
- •14.2.1.4. Оба қоздырғышы
- •14.2.1.5. Энтеропатогенді иерсиниялар
- •14.2.1.6. Псевдотуберкулез қоздырғышы
- •14.2.1.7. Ішек иерсиниозының қоздырғышы
- •14.2.2. Вибриондар (УіЬгіопасеае түқымдастығы)
- •14.2.2.1.Тырысқақ қоздыргышы
- •14.2.2.2. Парагемолитикалық вибриондар (УіЬгіо туыстастығы)
- •14.2.2.2. Парагемолитикалық вибриондар (УіЬгіо туыстастығы)
- •14.2.2.4. Хеликобактериялар (НеІісоЬасіег туыстастығы)
- •14.2.2.4. Хеликобактериялар (НеІісоЬасІег туыстастығы)
- •14.2.2.4. Хеликобактериялар (НеІісоЬасіег туыстастығы)
- •14.2.3. РазІеигеІІасеае түқымдастыгы
- •14.2.3.1. Гемофилді бактериялар
- •14.2.3.1.1. Наеторһііиз іпііиепгае (Афанасьев-Пфайффер таяқшасы)
- •14.2.3.1.2. Наеінорһііив ііисгеуі
- •14.3. Бордетеллалар
- •14.3.1. Көкжөтел және паракөкжөтел қоздыргыштары
- •14.3.1.1. Воічіеіеііа Ьгопсһізерііса, Вогсіеіеііа аүіиш
- •14.3.2. Бруцеллез (сарып) қоздырғыштары
- •14.3.1.1. ВогіІеіеІІа Ьгопсһізерііса, ВогсІеіеІІа ауіиш
- •14.3.2. Бруцеллез (сарып) қоздырғыштары
- •14.3.1.1. Вогйеіеііа Ьгопсһізерііса, ВогйеіеІІа аүіиш
- •14.3.2. Бруцеллез (сарып) қоздырғыштары
- •14.3.1.1. Вогсіеіеііа Ьгопсһізерііса, Вогсіеіеііа аүіит
- •14.3.2. Бруцеллез (сарып) қоздырғыштары
- •14.3.2. Бруцеллез (сарып) қоздырғыштары
- •14.3.1.1. Вогсіеіеііа Ьгопсһізерііса, Вогсіеіеііа аүіит
- •14.3.2. Бруцеллез (сарып) қоздырғыштары
- •14.3.3.Туляремия қоздырғышы
- •14.3.4. Легионеллез қоздыргышы
- •14.3.5. Псевдомонадалар (Рзеийотопаз туыстастығы)
- •14.3.5. Псевдомонадалар (Рзеийотопаз туыстастығы)
- •14.3.6. Буркхольдериялар (Вигкһоійегіа туыстастығы) Маңқа (сап) қоздыргышы - ВигкһоІЛегіа (Рзеисіотопаз) таііеі
- •14.4. Анаэробты бактериялар 14.4.1. Спора түзбейтін анаэробтар (клостридиялар емес)
- •14.4.2. Күйдіргі бациллалары (ВасіІІиз туыстастығы)
- •14.4.3. Спора түзетін Сіозігійіиш туыстастығына жататын бактериялар
- •14.4.3.1. Анаэробты инфекция қоздырғыштары
- •14.4.3.1.1. Жарақаттық анаэробты инфекция қоздырғыштары.
- •14.4.3.1.2. Сіреспе клостридиясы (сІовігШіиш іе(апі)
- •14.4.3.2 Лактобациллалар (ЬасіоЬасіІІив туыстастығы)
- •14.5. Листериялар (Ьівіегіа туыстастығы)
- •14.5. Листериялар (Ьізіегіа туыстастығы)
- •14.6. Корннебактериялар (СогупеЬас(егіит)
- •14.6.1. Дифтерия қоздыргышы (СогупеЬасіегіит (Іірһ(һегіае)
- •14.6.2. Микобактериялар (МусоЬасІегіасеае тұкымдастығы)
- •14.6.2.1. Туберкулез қоздыргыштары
- •14.6.2.2. Алапес (лепра) қоздырғышы (МусоЬасіегіиш Іергае)
- •14.6.3. Актиномицеттер (Асіупотусев туыстастығы)
- •14.6.3.1. Нокардиялар (іЧосагчІіа туыстастығы)
- •14.6.3.2. Бифидобактериялар (ВійсІоЬасІегіит туыстастығы).
- •14.6.3.3. Гарднереллалар (Сагсіпегеііа туыстастығы)
- •14.7.1.2. Солтүстік азиялық кенелік бөртпе сүзегі
- •14.7.1.3. Марселдік қызбаның қоздырғышы
- •14.7.1.4. Қүзды таулардың ақтаңдақтық қызба қоздыргышы
- •14.7.2. Ориенциялар (Цуцугамуши қоздыргышы)
- •391 Медициналық микробиология
- •14.7.1.3. Марселдік қызбаның қоздыргышы
- •14.7.1.4. Қүзды таулардың ақтаңдақтық қызба қоздырғышы
- •14.7.2. Ориенциялар (Цуцугамуши қоздыргышы)
- •14.7.3. Коксиеллалар (Ку- қызбаның қоздырғышы)
- •14.7.3. Коксиеллалар (Ку- қызбаның қоздыргышы)
- •14.8. Спирохеталар және басқа ирекше, иілген бактериялар
- •14.8.1. Трепонемалар (Тгеропета туыстығы)
- •14.8.1.1. Мерез. Бозғылт трепонема (Тгеропета раііісіит).
- •14.8.2. Боррелиялар. Боррелиоздар
- •14.8.2.1. Эпидемиялық қайталама сүзек
- •14.8.2.2. Эндемиялық қайталама сүзек (кенелік қайталама сүзек, аргас кене боррелиозы)
- •14.8.2.3. Иксод кене боррелиозы - Лайм ауруының тобындағы аурулар
- •14.9 Хламидиялар. Хламидиоздар
- •14.10. Миконлазмалар. Микоплазмоздар
14.2.1.4.2. Ауруханаішілік салмонеллез
Этиологиясы. Ауруханаішілік салмонеллез қоздырғыштары - салмонел-лалардың антибиотиктерге тұрақты штамдары (З.іурһітигіиш, З.епіегііісііз, З.уігсҺоу, З.іпҒапіз, 8.һаіЈе және т.б.). Салмонеллалардыц госпиталдық штамдары ерекше биологиялық қасиеттерге ие: құрамында плазмидалары бар, ерекше молекулалық массасы болады, кеңінен қолданатын бактериофагтармен анық-талмайды және биохимиялық қасиеттері өзгерген.
Эиидемиологиясы. Инфекция көзі - ауру адамдар мен тасымалдаушылар болып табылады. Эпидемиологиялық үрдіске ең алдымен қатысатындар - 1 жасқа дейінгі балалар, операциядан кейін, реанимация бөлімінде иммунитет тапшылығы бар науқастар. Аурухана ішінде салмонеллездің таралу жолдарының негізгілері: ауа-тамшылы, қарым-қатынаста және алиментарлық.
Клиникалық көріністері. Жасырын кезеңі - 8 ден 43 тәулікке созылады. Клиникалық көрінісі симптомсыз тасымалдаушылықтан айқын генерализация-ланған сепсистік түрге дейін өтуі мүмкін.
Иммунитеті - қысқа мерзімді, түрспецификалық.
Емідеуі:Этиогропты антибиотйкотерапия.
Алдын алуы. Поливалентті бактериофаг қолданады.
14.2.1.4.3. Протей (Ргоіеиз туыстастығы)
Протеялар - шартты-патогенді микроорганизмдерге жатады. Зәр бөлінетін жолдардың қабынуы мен іріңді-жарақатты инфекция тудырады, соның ішінде сепсисті. Аурулар эндоинфекция түрінде өтуі мүмкін, сонымен қатар, ауруханаішілік инфекция қоздыруға да қатысуы мүмкін.
Таксономиясы.
Тұцымдастыгы: ЕпІегоЬасІегіасеае
Туыстастыгы: Ргоіеиз
Түрі: Ргоіеиз тігаЬіІіз, Ргоіеиз уи1§агіз
Оларды алғашқы рет 1885 жылы Г.Хаузер бөліп алған.
Морфологиясы. Жүптасып немесе тізбектәрізді орналасатын таяқшалар. Спора, капсулатүзбейді. Қозғалады (28-сурет).
Дақылды өсіру. Қарапайым қоректік орталарда жақсы өседі. Тығыз қоректік орталарда екі түрлі колониялар түзеді. Н-пішінді (немісше, һаисһ - тыныс) колониялары өршіп, тармақталып өседі, бүл өсудің қалыпты пішіні. Қолайсыз жағдайларда О-пішінді (немісше, оһпе һаисһ - тыныссыз) колониялар түзеді, ірі, шеті тегіс емес.
Ферменттік белсенділігі. Айқын белгіленеді. Биохимиялық қасиеттері бойынша бөлінеді (14.9 кесте).
ЕпІегоЬасІегіасеае түқымдастығына жататын окілдерін мынадай биохимиялық белгілерінің негізгі айырмашылықтары бойынша ажыратады:
фенилаланиндезаминаза, уреаза, күкірт сутегін түзуі;
лактозаны ыдыратпауы;
-желатинді сүйылтуы.
Антигендік қүрылымы. О- және Н антигендерден турады.
Резистенттілігі. Қоршаған ортаның әртүрлі факторларынатүрақты. Дезинфекциялық ертінділерінде өмір сүру қабілеті бар.
Экологиясы. Протейлер тоқ ішек және әйелдер қынаптарының қалыпты микрофлорасына кіреді. Олар іркіңді қалдық суда да кездеседі.
Патогенезі. Зәр бөліп шығару жолдарында инфекция дамуы протейдің уреаза бөлуімен байланысты. Ол мочевинаны ыдыратып, аммиак бөледі, рН көрсеткіші жоғарлануына әкеледі. Бүндай жағдай қүрамында кальций және магний бар түздардың бұйректе жинақталуына әкеледі (бұйректе тас пайда болады).
Кесте 14.9.
Ргоіеш туыстастығының биохимиялық белсенділігі
Биохимия |
|
|
|
|
|
|
лыкбелгісі |
|
Ыдыратады |
|
|
Түзеді |
|
Түрлері |
Глюкоіаны |
Лактозаны |
Цитратты |
Индол |
Н28 |
Орнити- ндекарбоксн- лаза |
Ргоіеиз |
+ |
- |
- |
+ |
+ |
- |
тігаЬіІік |
|
|
|
|
|
|
Ргоіеиз |
+ |
|
+ |
- |
+ |
+ |
\'и1§агІ5 |
|
|
|
|
|
|
Иммунитеті. Протективті немесе қорғайтын иммунитет қалыптаспайды.
Микробиологиялық диагноз қою үшін бактериологиялық әдіс қолданылады. Зерттейтін ериалды қүрамында лактозасы бар дифференциялды-диагностикалық қоректік орталарға және Шукевич йынша түтікшеге жаңа қүйылған ет-пептонды қиғаш агардың төменгі жағындағы тамшы суына себеді. "лінген дақылды биохимиялық қасиеттері бойынша идентификациялайды.
Алдын алуы және емдеуі. Арнайы сақтандыруы жасалмаған. Емдеу үшін коли-протейлік ериофаг және антибиотиктерге сезімталдығы анықталған кейін антибиотикотер тағайындалады.