14.7.3. Коксиеллалар (Ку- қызбаның қоздыргышы)

Қу-қызбасы - (ағылшынша Оиегу - белгісі анық емес) - клиникалық көрінісі полиморфты, өкпен' зақымдалуымен сипатталатын, Сохіеііа Ьигпеііі тудыратын зоонозды жүқпалы ауру. Алғашқы рет 19" жылы Ф. Бернет және М. Фримен Австралияда ауру адамнан бөліп алған.

Таксономиясы.

Тщымдастыгы: Сохіеііасеае.

Туыстастыгы: Сохіеііа.

Қатары: Ье§іопе11а1е5.

Түрі: СохіеІІа Ьигпеііі.

Морфологиясы мен дақылдандырылуы. Олар грам теріс, қозғал майтын, майда кокк немесе тая тәрізді қүрылымдар. СохіеІІа Ьигпеііі вирустардан зат алмасуының автономдылығымен ерекшелен облигатты жасушаішілік паразиттер. Жасуша дақылында, тауық эмбрионының сарыуыз қапшығы өсіріледі.

Резистенттілігі. Физикалық, химиялық факторларға түрақты. 90 градусқа дейін қыздырға 1 сағаттан аса сақталады, қоршаған ортада үзақ сақталады.

Эпидемиологиясы, клиникалық көріністері. Қоздырғышқа зертханалық және ауылшаруашыл жануарлары өте сезімтал. Ку-қызбасы барлық жерде таралған. Сүткқоректілер, қүстар, буынаяқтылард көптеген түрлерінде СохіеІІа Ьигпеііі паразиттік өмір сүреді. Үй жануарлары мен кеміргіштердің кейб түрлері эпидемиялық қауіптілік тудырады. Қоздырғыштың табиғи ощақтардағы таралу жолы грансмиссиялық (кенелердің 70 астам түрлері). Ауылшаруашылық ошақтарында инфекция көзі ірі жэ үсақ қара малдар, жылқылар, түйелер болып табылады. Қоздырғыш ауа - тамшылы жолмен (а жануардың терісін өңдегенде) және тағам арқылы (ауру жануардың сүт және сүт өнімдерін қолданғанда жұғады. Науқас адамнан сау адамға ауру жүқпайы. Қоздырғыш қанға түсіп, көптеген ағзаларға тарала әсіресе өкпені зақымдайды. Ағымы қызбалық аурулар сияқты.

«мунитеті. Ку - қызбамен ауырғандарда ұзаққа созылатын тұрақты иммунитет қалыптасады, ауыруы сирек кездеседі.

ікробиологиялық диагноз қою. Қаннан, қақырықтан, зәрден қоздырғышты бөліп алуға ен. Осы мақсатпен науқастан алынған материалды теңіз шошқасына, тышқандарға жұқтырады. ^ ошқасының кокбауырынан қоздырғышты тауып, тауық эмбрионыңда дақылдандыру жолымен бөліп Серолоғиялық диагноз қою үшін АР, КБР, ИФТ қолданылады, антигенмен тері - аллергиялық сынама уімүмкін.

ьмдеуі. Антибиотиктерден тетрациклин (тетрациклин, доксициклин, моноциклин) және хинолон н (ципрофлоксацин, офлаксоцин және т.б.) қолданады.

Алдын алуы. Бейспецификалық алдын алу үшін санитарлық- ветеринарлық шаралар жүргізіледі. ' тудыру үшін М-44 штамынан алынған тиімді тірі вакцина қолданылады

14.8. Спирохеталар және басқа ирекше, иілген бактериялар

Таксономиясы. Спирохеталар Зрігосһаеіасеае, Тгеропетаіасеае, Ьеріозрігасеае, Вгасһузрігасае цастығына біріктірілген, Зрігосһаеіаез сыныбына, 8рігосһаеІаІез қатарына жататын Тгеропеша, іа, Ьеріозріга, Вгасһузріга туыстастығының медицинадағы орны ерекше.

Морфологиясы. Спирохеталар (зріга - иірім, сһаііе- шаш) иірімделген, нәзік, қозғалғыш бактериялар. "хетаденесі протоплазматикалық цилиндрді қоршайтын көп қабатты сыртқы жасушалық қабықшадан . Протоплазматикалық цилиндр цитоплазмалық мембранамен қоршалған цитоплазманы құрайды. плазмалық цилиндрдің айналасында, жасуша қабығының тереңінде қозғалатқыш аппарат орналасады, "риплазматикалық талшықтардан (фибриллалардан - эндоталшықтар) құрылған. Фибриллалар "қша мен протоплазматикалық цилиндр арасында орналасады. Фибриллалардың бір ұшы иазмалық цилиндрдың полюсына, блефаропластқа тіркелген, ал келесі ұшы бос. Жасушаның екі ен саны бірдей фибриллалар шығады. Бір жасушада периплазматикалық фибриллалардың саны "хета түріне байланысты 2-100 дейін болады. Лептоспираларда бұл эндоталшықтар қабықшаға бекіп, жіпшені қүрайды. Периплазматикалық фибриллалар спирохеталардың қозғалғыш аппараты болып і (өз өсінде айналу, иілу, жылжу). Олар талшықты бақтерияларға қолайсыз қоймалжың ортада луға қабілетті. Капсулалары мен споралары болмайды, бірақ цистатәрізді қүрлым түзуге қабілетті. схеталар-Грам теріс. Дифференциалды бояу тәсілі - Романовский-Гимзе әдісі. Осы бояу әдісімен асық ерекшелігін ажыратуға болады. Күмістендіру әдісімен де бояуға болады. Дақылдандыруы және ферменттік белсенділігі. Хемоорганотрофтар. Спирохеталардың арасында гар, микроаэрофилдер, факультативті анаэробтар және қатал анаэробтар кездеседі. Көміртек және ~гия көзі ретінде көмірсулар, амин қышқылдар, липидтерді туыстық ерекшелігі бойынша қолда-нады.

цы қоректік орталарда осуі таксономиялық және тіршілік жағдайына байланысты. Дақылдандыру ' күрделі қоректік орталарды қажет етеді, құрамында сарысу, тіндік экстракттар болуы қажет. Өсуі . Осы қатардың кейбір өкілдері қолайсыз жағдайларда циста және Ь-пішінге айналады. Спирохеталар енеңінен болініп кобейеді, кейде циста түзіп және дәндерге бөлшектеніп көбейе алады. Эпидемиологиясы. Сгіирохеталардың арасында суда, топырақта өз бетінше тіршілік ететін, және вр түрлі жануарлармен ассоцияцияланған жағдайда болатын түрлері кездеседі. Адам патологиясында туыстастық маңызды: трепонема, боррелия, лептоспира. Трепонемалар - мерез, фрамбезия, пинта, кель; боррелиалар - эпидемиялық, биттік, аргастық кенелік беррелиоздар, иксод кенелік боррелиоздар, галама сүзек; лептоспиралар - лептоспироз, брахиспироз ауруларын қоздырады.