14.7.3. Коксиеллалар (Ку- қызбаның қоздырғышы)

Қу-қызбасы - (ағылшынша Оиегу - белгісі анық емес) - клиникалық көрінісі полиморфты, өкп зақымдалуымен сипатталатын, Сохіеііа Ьигпеііі тудыратын зоонозды жүқпалы ауру. Алғашқы рет 1 жылы Ф. Бернет және М. Фримен Австралияда ауру адамнан бөліп алған.

Таксономиясы.

Түцымдастыгы: Сохіеііасеае.

Туыстастыгы: Сохіеііа.

Қатары: Ье§іопе11а1ез.

Түрі: Сохіеііа Ьигпеііі.

Морфологиясы мен дақылдандырылуы. Олар грам теріс, қозғалмайтын, майда кокк немесетая тәрізді қүрылымдар. Сохіеііа Ьигпеііі вирустардан зат алмасуының автономдылығымен ерекшелен облигатты жасушаішілік паразиттер. Жасуша дақылында, тауық эмбрионының сарыуыз қапшығ өсіріледі.

Резистенттілігі. Физикалық, химиялық факторларға түрақты. 90 градусқа дейін қыздыр 1 сағаттан аса сақталады, қоршаған ортада үзақ сақталады.

Эпидемиологиясы, клиникалық көріністері. Қоздырғышқа зертханалық және ауылшаруаш жануарлары өте сезімтал. Ку-қызбасы барлықжерде таралған. Сүткқоректілер, қүстар, буынаяқгылар көптеген түрлерінде Сохіеііа Ьигпеііі паразитгік өмір сүреді. Үй жануарлары мен кеміргіштердің ке түрлері эпидемиялық қауіптілік тудырады. Қоздырғыштың табиғи оціақтардағы таралу жол^ грансмиссиялық (кенелердің 70 астам түрлері). Ауылшаруашылық ошақтарында инфекция көзі ірі үсақ қара малдар, жылқылар, түйелер болып табылады. Қоздырғыш ауа - тамшылы жолмен ( жануардың терісін өңдегенде) және тағам арқылы (ауру жануардың сүт және сүт өнімдерін қолданг жүғады. Науқас адамнан сау адамға ауру жүқпайы. Қоздырғыш қанға түсіп, көптеген ағзаларга тарал әсіресе өкпені зақымдайды. Ағымы қызбалық аурулар сияқты.қалталы және жәндік-термен қоректенетін жануарларда сақталады. Ауру дернәсілдердің анағұрлым сенді кезеңінде, яғни маусым - қыркүйек айлар аралығында тіркеледі, және де Қиыр Шығыста жиі кезд"

Патогенезі мен клиннкалық көріністері. Риккетсиялар ауру кенелердің дернәсілдері ша ағзаға түсіп, қанға енеді. Қан тамырларының эндотелиінде көбейіп, түйіндер түзед і. Ауру жалпы әлсізг' басталады. Инкубациялық кезеңі 7 күннен 18 күнғе дейін созылады. Клиникалық корінісі қызб бөртпемен сипатталады; аурудың ағымы ауыр, өлім-жітімдігі жоғары. Ауру 2 - 3 аптаға созылады. жағдайда ОЖЖ мен жүрек - қантамыр жүйесі зақымданып энцефалит, гепатит, нефриттер дамып, кө үлғаяды.

Иммунитеті. Аурудан кейін иммунитет үзаққа созылмайды, түрақсыз, штамдық - арнаш. Қайталап ауыру байқалады.

Микробиологиялық диагноз қою антиденелерді анықтауға негізделеді: КБР, ГАТР, ИФТ.. бөртпе сүзектермен дифференциациялау қажет. Ауру қан сарысуында антиденелер 2-ші аптаныңаяғ пайда болып 5 - 6 апта сақталады. Микроиммундыфлюоресценция реакциясын қояды. Ба~ О. тзиізцдашизһ-дің 3 классикалық штамдары (Оііііап, Кагр, Каіо сероварлары) ауру сарысуымен 1:1 титрінде әсерлеседі. Теріс нәтижелі титр 1:64. Сондай-ақ бірнеше антигенмен КБР, ЕЫ8Е реакц иммунды пероксидазамен қойылатын реакциялар қолданылады. Риккетсия ДНҚ-ын (ПТР көмегі анықтауға болады. Ауру қоздырғышының таза дақылын бөліп алу үшін аурудан бірінші күні алын^- қанды (0,1-0,2 мл) ақ тышқандарға жүқтырады.

Емдеуі. Тетрациклин қатарындағы антибиотиктер мен левомицетин, доксициклин және хлорфенк қолданылады.

Алдын алуы. Адамдарды қызыл денелі кенелердің (дернәсілдердің) шағуынан қорғау және олар жою. Арнайы алдын алуы жоқ.