14.7.1.2. Солтүстік азиялық кенелік бөртпе сүзегі

чік риккетсиоз - алғашқы ошағында регионарлы лимфа түйіндерінің үлғаюымен, бөртпемен, ,жағдаймен сипатталатын, К.іскейзіа зіЬігіса тудыратын жүқпалы табиғи - ошақты ауру. Ауруды іЕ.М. Миллем «кене қызбасы» деген атпен бірінші болып зерттеген. 1949 жылы П.Ф. Здродовский , Голиневич ауру қоздырғышын (Кіскейзіа зіЬігіса) бөліп алды. сономиясы.

идастыгы: Кіскеізіасеае. стастыгы: КіскеНзіа. /: Кіскеизіа зіЬігіса.

рфологиялық және ферменттік қасиеттері. Инфекция қоздырғышы - КіскеПзіа зіЬігіса - жасуша ца, тауық эмбрионының сарыуыз қапшығында өсетін, пішіні таяқша тәрізді, кейбір кезде жіп грам теріс бактериялар. Электронды микроскопта үзындығы 0,3 - 3 мкм болатын талшыққа үқсас рді анықтауға болады. Риккетсияларды әдетте қолданатын барлық әдістермен бояуға болады, е Здродовский бояу әдісі қоланылады. Риккетсиялар жүқтырған жасушалардың ядросы мен азмасында көбейеді.

гигендік қасиеті мен патогенділік факторлары. Ауру қоздырғышының антигендері басқа * иялардікімен үқсас. КіскеИзіа зіЬігіса маймылдарға, теңіз шошқаларына, атжалмандарға, "арға, қояндарға, суырларға патогенді.

зистенттілігі. Риккетсияның жоғары температураға тозімділігі томен, дезинфекциялық заттарға

Эпидемиологиясы. Бүл ауру табиғи оша'қтық болып келеді. Табиғатта негізгі қоздырғыш ылар кеміргіштер, сондай-ақ осылармен риккетсиялермен инфицирленген жануарлар (марал, және т.б.) болып келеді. Кенелік бөртпе сүзегінің риккетсиалары әр түрлі иксодты кенелер епіогтуысы - Ә. тагціпаіиз, О. зііуагит, О. пийаіі; НаеторЬузаІіз туысы - Н. рипсМа; Кһірісерһаіиз ;и$)денесініңтабиғи мекендеушісі болып табылады. Еркек теңіз шошқасына, алтын түсті аламанға, қандарға жүқтыру арқылы эксперимент жүргізіледі.

енелік риккетсиоздар белгілі географиялық аймақтарда - Қиыр Шығыс пен Сібірде кездеседі. рғыштың негізгі көзі мен тасымалдаушысы иксод туыстастығына жататын инфицирленген кенелер табьшады. Олар риккетсияларды ағзасында үзақ сақтайды, сондықтан үрпаққа берілу қасиетіне ие. сиямен зақымданған кенелер қан сору кезінде адамға жүқтырады. Жүғу жолы -тек трансмиссивті, ган ауру айналасындағылар үшін қауіпсіз. Патогенезі мен клиникалық көріністері. Аурудың инкубациялық кезеңі 2 күннен 7 күнге дейін ~ады. Ену қақпасында қоздырғыштың көбеюі жүреді. Ауру кезінде дене қызуының 40° С және одан ~ры температураға котеріледі. Лимфа түйіндері үлкейеді (кейбір кезде үлкендігі көгершін •ртқасындай болады). Аурулардың 80-85%-да 4-5 күні қанды бөртпелер (розеолезды немесе езды) арқасында, кеудесінде, аяқ-қолдың ішкі бетінде, ал содан кейін денесінің барлық жерінде болады. Риккетсиалар қанға түсіп, қызба мен бөртпені тудыра отырып, тері қан тамырларын және ізақымдайды. Бөртпелер аурудың 12-16 күнінде кетеді. Конъюнктивит болуы мүмкін. ОЖЖ мен к - қантамыр жүйесі жеңіл зақымданғаны байқалады. Өлім - жітімдік байқалмайды. Иммунитеті. Ауырған адамдарда түрақты иммунитет қалыптасады. Рецидив пен қайталап ауыру імайды.

Микробиологиялық диагноз қою. Ауруды бас кезеңінде басқа инфекциядан (түмаудан, бөртпе гінен, су қызбасынан) дифференциациялау қажет. Микробиологиялық диагноз қою серологиялық ерге негізделген: ГАТР, КБР (КіскеШіа зіһігіса антигені және ауру сарысуы қолданылады), РАР яостикалық титрі 1:20-1:2000), ИФР, ИФТ. Зертханалықжануарларғажүқтыру арқылы диагнозды анықтайды және қоздырғышты бөліп алады, үшін аурудан алған қанды теңіз шошқасының еркегіне егеді. Жануарларда қызба мен периорхит дамиды жыныс безінің қабығында риккетсиялар жиналады.Емдеуі. Ауруларды емханаға жатқызып емдейді. Тетрациклин, левомицетин, антигистам; препараттар тағайындайды.

Алдын алуы. Жеке басты сақтандыру кешенді шаралардан тұрады: кененің жабысуы мен сору жекелей қорғану, дезинсекциялау т.б. Спецификалық алдын алу, яғни вакцина егу жасалмаған.